Nhiều ĐH công lập có doanh thu 'khủng' khi tiến hành tự chủ

Cụ thể, có 2 đơn vị là trường công lập tự chủ có doanh thu cao nhất (trên 1.000 tỉ đồng/năm) gồm: Trường ĐH Bách khoa Hà Nội và Trường ĐH Kinh tế TP.HCM. 3 trường còn lại đều là trường tư, gồm Trường ĐH FPT, Trường ĐH Văn Lang và Trường ĐH Công nghệ TP.HCM. Đáng chú ý, 2 trường công kể trên đều tự chủ theo Nghị quyết số 77 (nghĩa là tự chủ sớm).

Nếu tính tốp 10 trường có tổng thu cao nhất (trong số những trường được khảo sát) thì có 5 trường ĐH tự chủ từ sớm (theo Nghị quyết số 77), 1 trường ĐH tự chủ.

Ngoài 2 trường công vừa kể trên, 4 trường còn lại có: Trường ĐH Kinh tế quốc dân, Trường ĐH Công nghiệp TP.HCM, Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP.HCM, Trường ĐH Bách khoa - ĐH Quốc gia TP.HCM.

4 trường còn lại là ĐH tư thục: Trường ĐH FPT, Trường ĐH Văn Lang, Trường ĐH Công nghệ TP.HCM và Trường ĐH Nguyễn Tất Thành.

Nếu tính danh sách 30 trường có tổng thu cao nhất năm 2021 thì có 14 trường trong danh sách các trường thí điểm tự chủ theo Nghị quyết số 77.

Bộ GD-ĐT cho rằng, cơ chế thí điểm tự chủ đã tạo điều kiện cho các trường chủ động trong công tác xây dựng kế hoạch tài chính và dự toán ngân sách ngắn hạn, trung hạn, dài hạn. Các trường chủ động trong quản lý, sử dụng các nguồn tài chính để triển khai thực hiện các nhiệm vụ của trường, bảo đảm sử dụng tiết kiệm, hiệu quả các nguồn kinh phí.

Tự chủ đại học, nhiều trường công có doanh thu khủng (ảnh minh họa)

Các trường được thu học phí và các khoản thu khác theo mức thu mô tả trong đề án đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Trong đó, công khai lộ trình trình tăng học phí, học phí của cả khóa học, từng năm học đối với người học kèm theo các điều kiện bảo đảm chất lượng và cam kết chuẩn đầu ra trước khi thông báo tuyển sinh trên trang thông tin điện tử của trường.

Nhờ đó mà nhìn chung các trường đảm bảo được toàn bộ chi hoạt động thường xuyên, và đều có chênh lệch thu lớn hơn chi. Thu nhập của giảng viên, người lao động đã tăng lên rõ rệt so với thu nhập bình quân giai đoạn trước (lương, thu nhập tăng thêm và phúc lợi trung bình tăng 20,33% so với trước tự chủ; một số trường thu nhập tăng thêm đáng kể so với lương cơ bản).

Gánh nặng cho người học?

Bộ GD-ĐT cho biết các trường đã tự chủ từ sớm và nhiều trường ngoài công lập có tầm nhìn, kế hoạch và nguồn lực tài chính để đầu tư, phát triển nhà trường, nâng cao uy tín, năng lực cạnh tranh thông qua chất lượng cơ sở vật chất, đội ngũ giảng viên, cơ hội việc làm cho sinh viên.

Tuy nhiên, khi các cơ quan chủ quản cắt giảm kinh phí (cắt giảm ngay, cắt giảm có lộ trình, mức đầu tư thấp) nhiều trường đã gặp rất nhiều khó khăn trong việc vận hành, đầu tư phát triển và giữ đội ngũ giảng viên giỏi. Vì vậy, các trường này buộc phải mở rộng quy mô tuyển sinh và tăng học phí, dẫn đến các điều kiện bảo đảm chất lượng để thực hiện đào tạo (giảng viên, cơ sở vật chất) không theo kịp.

Mặc dù số bài báo khoa học, công bố quốc tế tăng mạnh, nhưng đa phần các trường chưa có nguồn thu từ hoạt động khoa học và công nghệ, chuyển giao công nghệ phục vụ cộng đồng. Đồng thời, nguồn thu từ các dịch vụ khác chiếm tỷ lệ rất thấp, chủ yếu nguồn thu của nhà trường vẫn là nguồn học phí.

Mục đích tự chủ đại học là nâng cao chất lượng, nhưng nguồn lực lại hạn chế là khó khăn, thách thức của nhiều cơ sở giáo dục đại học công lập.

Báo cáo của Bộ GD&ĐT khẳng định việc tiếp tục đầu tư tài chính từ ngân sách (thông qua chế độ chi đầu tư theo Luật Ngân sách nhà nước hoặc giao vốn theo Luật Quản lý và sử dụng vốn nhà nước đầu tư vào sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp), chi đầu tư từ các bộ, ngành cho lĩnh vực GDĐH mà bộ, ngành quản lý...để tự chủ không đồng nghĩa với cắt toàn bộ đầu tư nhà nước như giai đoạn thí điểm và cách hiểu của một số cá nhân.

Ngoài ra, Bộ GD&ĐT đề nghị các cơ sở giáo dục cần đẩy mạnh hoạt động tự chủ đại học và trách nhiệm giải trình; thực hiện bồi dưỡng, nâng cao nhận thức cho cán bộ, giảng viên và người lao động trong toàn trường về các chủ trương, chính sách tự chủ đại học của Đảng và Nhà nước; thực hiện tốt công tác bảo đảm chất lượng, nâng cao chất lượng đào tạo; có chính sách chăm lo, bảo đảm quyền lợi của người dạy, người học.

Hoàng Thanh