Sản phẩm Make in Vietnam của người Bưu điện: Chuyện nhiều người chưa biết

Nhắc tới các sản phẩm Make in Vietnam, mọi người đều nghĩ rằng đây là câu chuyện mới của ngành Thông tin và Truyền thông. Thế nhưng, thật bất ngờ khi chúng tôi được ông Vũ Văn Tỵ - cán bộ lão thành ngành Bưu điện kể cho nghe, hàng chục năm về trước, Nhà máy Thiết bị bưu điện (nay là Công ty Cổ phần Thiết bị Bưu điện) đã từng nghiên cứu và sản xuất nhiều sản phẩm có tính chất Make in Vietnam rồi.

Theo lời kể của ông Tỵ, thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, bộ đội làm công tác thông tin ở chiến trường rất cần có những chiếc điện thoại đi đường. Nhà máy Thiết bị bưu điện đã chế tạo ra máy điện thoại và tổng đài Q10F để bộ đội khoác trên người, phục vụ chiến đấu rất kịp thời (một số sản phẩm vi điện tử chưa tự làm được thì tìm mua về để nghiên cứu lắp ráp).

Khi chiến tranh xảy ra ở miền Bắc, đế quốc Mỹ thả bom từ trường xuống các cảng để ngăn cản ta tiếp nhận sự giúp đỡ từ tàu biển của bạn bè quốc tế. Ở bờ sông Bến Hải, Mỹ xây dựng hàng rào điện tử McNamara nhằm phát hiện các đoàn xe của bộ đội ta đi qua, báo tín hiệu cho máy bay oanh tạc.

Trong bối cảnh ấy, một nhóm kỹ sư của Nhà máy Thiết bị bưu điện đã triển khai đề tài khai thác quặng Sĩ Bình (Bắc Thái) về chế tạo thành công nam châm ferrite dùng để chống bom từ trường và thủy lôi (trước đó, Nhà máy đã nghiên cứu, tìm ra công nghệ làm nam châm hợp kim dựa trên nguyên liệu nhập từ Liên Xô về). “Điều đặc biệt là trong quá trình làm sạch và nâng cao chất lượng của quặng, Nhà máy đã tự nghiên cứu, chế tạo ra nhiều loại máy móc, thiết bị như máy nghiền, máy ép, máy đúc, máy sấy và nhiều loại thiết bị khác”, ông Tỵ lưu ý.

Không chỉ phục vụ cho hoạt động của ngành Bưu điện, nam châm do Nhà máy Thiết bị bưu điện sản xuất còn được ứng dụng vào khá nhiều lĩnh vực như làm giáo cụ trực quan phục vụ học tập, làm đồ chơi, làm máy tăng âm, loa… để phục vụ đời sống dân sinh. Đáng chú ý, có những sản phẩm được Nhà máy làm “từ A đến Z” như tổng đài. “Tất cả các bộ phận của tổng đài từ thạch 100 số, từ vỏ gỗ, thính cơ, thoại cơ, giắc, ổ cắm… đều là sản phẩm được tạo ra bởi tâm huyết và sự sáng tạo không ngừng nghỉ của cán bộ, kỹ sư Nhà máy Thiết bị bưu điện”, ông Tỵ nhấn mạnh.

Có thể thấy, tự nghiên cứu, sản xuất các sản phẩm theo kiểu “từ A đến Z” là việc đặng chẳng đừng trong bối cảnh đầy khó khăn, gian khổ. Tuy nhiên, cách làm này đòi hỏi tiêu tốn quá nhiều công sức, nhân lực, và khó phát triển được những sản phẩm chất lượng cao. Năm 1976, một lần về thăm Nhà máy, Thủ tướng Phạm Văn Đồng từng lưu ý: “Quy mô của nhà máy khá lớn. Nhưng nhà máy sản xuất nhiều sản phẩm quá, nhiều chi tiết quá, không chuyên môn hóa được. Như vậy khó phát triển”.

Trong giai đoạn chiến tranh, để vừa sản xuất, vừa chiến đấu, vừa phát triển, Nhà máy Thiết bị bưu điện đã chia thành 4 nhà máy nhỏ. Đến khi hòa bình lập lại, có bộ phận đủ điều kiện đã tách ra để hoạt động chuyên môn hóa theo sản phẩm như Nhà máy sản xuất dây cáp thông tin. Mặt khác, Nhà máy Thiết bị bưu điện cũng đã cử cán bộ đi nước ngoài học tập để có thể nghiên cứu, phát triển ra nhiều sản phẩm chất lượng cao hơn phục vụ quốc kế dân sinh.

Sau khi chiến tranh kết thúc, Nhà máy Thiết bị bưu điện đã được tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.

Ngọc Mai