Đắk Nông: Nhiều ý kiến sát thực tế trong việc sửa đổi luật Hợp tác xã năm 2012

Theo thống kê, hiện nay trên toàn tỉnh Ðắk Nông có 239 HTX, trong đó có 180 HTX nông nghiệp. Các HTX hoạt động theo hướng kinh doanh tổng hợp, kết hợp giữa dịch vụ với sản xuất.

Trong số các HTX nông nghiệp, có 28 HTX thực hiện liên kết sản xuất, kinh doanh theo chuỗi giá trị, sinh thái, hữu cơ, đẩy mạnh xuất khẩu. Nhiều HTX chú trọng phát triển sản xuất, kinh doanh gắn với du lịch nông nghiệp.

Theo ông Trần Văn Phú, Giám đốc HTX Nông nghiệp thương mại Công Bằng Đắk Ka, xã Đắk Ru (Đắk R’lấp), Luật HTX 2012 ra đời đã giúp hình thành nhiều HTX kiểu mới, hoạt động hiệu quả. Tuy nhiên, Luật HTX 2012 cũng có những điểm bất cập, hìm hãm sự phát triển của kinh tế HTX. Chẳng hạn, về tỷ lệ góp vốn điều lệ tối đa 20%.

Theo ông Phú, quy định tỷ lệ góp vốn điều lệ tối đa 20% gây ảnh hưởng nhiều đến việc góp vốn của các thành viên. Quy định về giao đất và vay vốn còn nhiều rào cản, khiến HTX khó tiếp cận.

"Chúng tôi kiến nghị Luật HTX năm 2012 cần được điều chỉnh, sửa đổi các quy định một cách linh hoạt để tạo điều kiện cho các HTX phát huy tốt hơn, năng động, sáng tạo hơn để phát triển", ông Phú cho biết.

Còn HTX Nông nghiệp Công Bằng Thuận An (Đắk Mil) hiện có 114 hộ thành viên, liên kết trồng hơn 400 ha cà phê. HTX thành lập cùng thời điểm Luật HTX năm 2012 được ban hành.

Theo ông Nguyễn Hữu Hạ, Giám đốc HTX, một số điểm chưa phù hợp trong Luật HTX 2012 đã gây khó khăn cho HTX về đất, tài sản góp vốn. HTX không có đất, tài sản thì người dân không thể tin tưởng để góp vốn mạnh vào sản xuất.

Ở lĩnh vực phi nông nghiệp, ông Nguyễn Thế Dũng, Giám đốc HTX Vệ sinh môi trường Quyết Thắng (Cư Jút) nêu thực tế: Gần đây, Nhà nước ban hành Nghị định 130 về việc đấu thầu các dịch vụ công ích, bao gồm lĩnh vực thu gom rác thải, chăm sóc cây xanh.

Vấn đề đặt ra là, khi có Nghị định 130, các thành phần kinh tế bắt buộc phải tham gia đấu thầu, kể cả HTX. Trong cuộc cạnh tranh này, các công ty, tập đoàn lớn, tiềm lực tài chính mạnh thường thắng thầu.

Các HTX tại các địa phương với đặc điểm nhỏ lẻ, tập hợp những người nghèo, yếu thế, nên tiềm lực yếu. Do đó, hầu hết các HTX hầu như không có "cửa" thắng thầu, đồng nghĩa với việc mất việc làm.

“Chúng tôi kiến nghị có cơ chế đặc thù, ưu tiên cho các HTX phục vụ lao động công ích thu gom rác thải. Vì bản chất của các HTX dịch vụ môi trường chủ yếu phục vụ Nhân dân, bảo vệ môi trường, không theo cơ chế thị trường”, ông Dũng cho biết.

Theo ông Dương Khắc Mai, Phó Trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Nông, thời gian qua, các HTX đã đóng góp nhiều ý kiến xây dựng, sửa đổi Luật HTX năm 2012.

Theo ông Mai, các HTX đều phản ánh về những khó khăn trong tiếp cận vốn, mở rộng thị trường, ứng dụng khoa học công nghệ còn hạn chế, trình độ quản lý chưa cao... Từ thực tế này, cần nghiên cứu kỹ để sửa đổi Luật HTX sao cho phù hợp, từ đó góp phần thúc đẩy HTX phát triển bền vững.

Chia sẻ kinh nghiệm từ các tỉnh xây dựng mô hình HTX kiểu mới đạt hiệu quả cao, TS. Trần Minh Hải, Phó Hiệu trưởng Trường Cán bộ Quản lý Nông nghiệp – PTNT II (thuộc Bộ Nông nghiệp- PTNT) cho biết: Giai đoạn tới, HTX phát triển phải tập trung vào “liên kết- hợp tác và thị trường” và đưa ra một số giải pháp cụ thể đối với tỉnh Đắk Nông. 

TS. Trần Minh Hải cho rằng, cấp huyện nên xây dựng một số mô hình thí điểm phát triển HTX có hiệu quả để cả hệ thống chính trị nhìn nhận lại vấn đề phát triển HTX. UBND phải là trung tâm để kết nối HTX với doanh nghiệp… Trong quá trình tuyên truyền phải làm rõ doanh nghiệp chỉ là lợi nhuận. HTX phải vừa lợi nhuận vừa lợi ích. Nếu HTX mà làm như doanh nghiệp chỉ vì lợi nhuận thì nông dân sẽ không vào và không phát huy được bản chất của HTX.

“Chúng tôi đúc rút một mô hình thành công thì nó có các  yếu tố sau: HTX là lối mở cho thành viên, tức là muốn vào lúc nào cũng được, ra lúc nào cũng được. Thành viên các HTX phải đa dạng, tức ngoài nông dân thì có công chức, viên chức, cán bộ, thầy cô giáo… cùng tham gia. Phát triển thị trường, dịch vụ từ nội bộ, tức từ chính thành viên, sau đó phát triển ra thị trường khác”, TS. Trần Minh Hải chia sẻ.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp- PTNT Phùng Đức Tiến cho rằng, tỉnh Đắk Nông cần khai thác tiềm năng, lợi thế về nông nghiệp để phát triển. 

“Đắk Nông có tiềm năng và lợi thế rất lớn để phát triển nông nghiệp với quy mô, tiêu chuẩn hàng hóa cao. Đắk Nông cần đẩy mạnh xúc tiến đầu tư, sản xuất theo chuỗi khép kín, hướng kinh tế xanh, tuần hoàn”, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh.

Dự án Luật HTX năm 2012 (sửa đổi) sẽ trình Quốc hội cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 4 (trong tháng 10/2022), trình thông qua tại Kỳ họp thứ 5 (tháng 5/2023).

Hải Dương-Thanh Nga