Phải tháo bỏ ngón chân vì tự chữa đái tháo đường quá nhiều người thực hiện

Theo thống kê tại Việt Nam, khoảng hơn 3,5 triệu người đang mắc đái tháo đường. Tỷ lệ người mắc đái tháo đường tăng nhanh và ngày càng trẻ hóa. Dự kiến số người mắc đái tháo đường tại Việt Nam sẽ tăng lên gần 6,3 triệu vào năm 2045.

Mặc dù lượng bệnh nhiều như vậy nhưng số lượng quản lý điều trị rất thấp. Ước tính có đến hơn 70% người bị đái tháo đường không được quản lý.

Người bệnh tự ý điều trị mà không theo bất kỳ một phác đồ điều trị chuẩn của các bác sĩ chuyên khoa. Điều này cũng dẫn đến tỉ lệ tử vong các bệnh không lây nhiễm ở nước ta rất cao. 

Gần đây nhất, Khoa Nội tiết, BVĐK Hà Đông tiếp nhận ca bệnh hoại tử chi do sử dụng thuốc lá đắp vào vết loét ngón chân ở bệnh nhân đái tháo đường.

Bệnh nhân nhập viện trong tình trạng sốt cao, nhiễm trùng, mệt mỏi, ngón chân thứ 2 loét, mưng mủ và nhiều tổ chức hoại tử bốc mùi, đau nhức.

Chỉ số bạch cầu tăng cao, đường huyết vượt quá ngưỡng cho phép, có nguy cơ phải cắt cụt chi nếu không được điều trị kịp thời.

Trước tình trạng của bệnh nhân, các bác sĩ đã phải ngay lập tức lên phác đồ điều trị kháng sinh, điều chỉnh liều insulin và xử lý tổn thương tại vị trí nhiễm trùng, cắt lọc, nạo vét các tổ chức hoại tử. 

Các bác sĩ cho biết quá trình điều trị cho bệnh nhân gặp nhiều khó khăn trong việc chăm sóc giữ gìn, bảo tồn cả bàn chân bởi vết thương tự điều trị tiêm kháng sinh và đắp thuốc lá không rõ thành phần nguồn gốc dễ dẫn đến hoại tử hoàn toàn.

Điều dưỡng Đặng Thị Nga – Khoa Nội tiết, BVĐK Hà Đông chia sẻ, cả đốt ngón chân bệnh nhân bị hoại tử bốc mùi, chăm sóc vết thương thông thường không hiệu quả, nhân viên y tế phải thay phiên nhau tiến hành chăm sóc vết thương diện đặc biệt, thay băng nhiều lần vì dịch tiết ra nhiều.

"Vết thương ngón chân nếu không được chăm sóc đúng cách có thể dẫn tới phải cắt bỏ hoàn toàn chi. Rất may, sau khi tình trạng nhiễm trùng cấp tính của bệnh nhân được kiểm soát, các bác sĩ tiến hành tháo bỏ ngón chân để bảo tồn được các ngón còn lại cho bệnh nhân”, điều dưỡng Nga nói.

Đây không phải là trường hợp đầu tiên người mắc đái tháo đường tự ý điều trị. Đầu tháng 6 vừa qua, Bệnh viện Việt Nam – Thụy Điển, Uông Bí cũng tiếp nhận người bệnh nam 57 tuổi nhập viện trong tình trạng sốc nhiễm khuẩn, hoại tử loét bàn chân trái. Được biết người bệnh có tiền sử đái tháo đường type 2, tăng huyết áp, gút nhiều năm nay.

Trước khi nhập viện khoảng 2 tuần người bệnh có xuất hiện sưng đau bàn chân trái. Sau đó sưng tấy lan rộng toàn bộ bàn chân và cẳng chân trái, có điểm hóa mủ kèm theo sốt nóng, sốt rét từng cơn.

Đáng lưu ý, trước tình trạng sức khoẻ khá nghiêm trọng nhưng người bệnh không đi khám mà tự mua và dùng thuốc nam. Sau khi dùng thuốc tình trạng bệnh không đỡ mà thấy mệt nhiều, sốt, sưng đau, chảy mủ chân tăng lên. Lúc này người bệnh mới đến viện Việt Nam – Thụy Điển Uông Bí để điều trị.

Bệnh nhân nhập viện điều trị với chẩn đoán Sốc nhiễm khuẩn/ Nhiễm khuẩn huyết do tụ cầu vàng (Staphylococcus aureus)/ Loét hoại tử bàn chân trái/ Đái tháo đường type 2/ Tăng huyết áp/ đợt cấp gút mạn/ Suy vỏ thượng thận do thuốc nam.

Theo Th. Bs. Nguyễn Thùy Dung – Khoa Nội tiết cho biết: trường hợp người bệnh là tình trạng nhiễm khuẩn rất nặng có nguy cơ cắt cụt chi. Nếu không được điều trị kịp thời có thể nguy hiểm đến tính mạng của người bệnh. 

Người bệnh đã được sử dụng kháng sinh chống viêm, nhiễm trùng, kết hợp với sử dụng thuốc để kiểm soát đường máu, huyết áp, lipid máu, hormone tuyến thượng thận. Bên cạnh đó là chăm sóc vết loét bàn chân bằng cách cắt lọc tổ chức hoại tử. 

Trao đổi với phóng viên, TS. BS Đỗ Đình Tùng, PGĐ Bệnh viện Xanh pôn cho biết, loét bàn chân là một biến chứng nghiêm trọng của bệnh đái tháo đường (ĐTĐ) với tỉ lệ mới mắc hàng năm là khoảng 2% tổng số bệnh nhân. Tỉ lệ này tăng từ 5-7.5% ở những bệnh nhân có biểu hiện bệnh lý thần kinh ngoại biên.

Điều đáng lo ngại là có đến 15% bệnh nhân ĐTĐ sẽ bị loét tại một thời điểm nào đó trong toàn bộ cuộc đời của họ. Biểu hiện nhiễm khuẩn là một dấu hiệu quan trọng và báo cáo cho thấy khoảng 60% các ca cắt cụt chi khởi phát do vết loét nhiễm khuẩn. Tỉ lệ tử vong sau 5 năm của bệnh nhân bị cắt cụt chi dưới là 50-60%.

Một số yếu tố nguy cơ được xác định gồm có tổn thương thần kinh ngoại biên, bệnh lý mạch máu ngoại vi và nhiễm khuẩn. Một số yếu tố nguy cơ khác bao gồm: Vi chấn thương, dị dạng cấu trúc, giới hạn vận động khớp, xuất hiện các vết chai, tăng đường huyết kéo dài, tăng đường huyết không kiểm soát được, tiền sử loét bàn chân hoặc cắt cụt chi.

TS. BS Đỗ Đình Tùng cho biết thêm, tổn thương thần kinh ngoại biên là một biến chứng thường gặp của bệnh ĐTĐ, xuất hiện ở khoảng 50-70% bệnh nhân ĐTĐ. Các bệnh lý thần kinh do ĐTĐ làm ảnh hưởng đến các sợi thần kinh cảm giác, vận động và tự chủ.

Theo các bác sĩ, nguyên nhân chính dẫn đến các các biến chứng nặng nề ở bệnh nhân đái tháo đường là do người bệnh chủ quan không xử lý vết thương nhỏ hoặc xử lý sai cách.

Người bệnh nghĩ rằng những vết thương bé sẽ tự lành theo thời gian hoặc có thể tự đắp thuốc nhưng không lường trước được nếu bị nhiễm trùng, xử lý, chăm sóc vết thương sai cách thì hoại tử chân vẫn có thể xảy ra.

Đặc biệt, bàn chân, ngón chân là nơi tiếp xúc nhiều với bụi nền đường và nước bẩn nên nguy cơ nhiễm trùng là rất cao.

Trong khi đó, theo TS. BS Đỗ Đình Tùng nếu không được chăm sóc có hệ thống thì các vết thương này thường chậm liền, nguy cơ cắt cụt rất cao nếu không kiểm soát được hoại tử và màng biofilm. 

Điều dưỡng Đặng Thị Nga khuyến cáo, việc quản lý bệnh đái tháo đường đúng cách và chăm sóc bàn chân cẩn thận có thể giúp ngăn ngừa biến chứng do đái tháo đường ở chân, giảm tỷ lệ cắt cụt chi. 

Chính vì vậy, TS Đỗ Đình Tùng khuyến cáo người bệnh ĐTĐ cần vệ sinh và kiểm tra bàn chân hàng ngày. Khi phát hiện tổn thương viêm loét bàn chân không được tự ý điều trị tại nhà mà người bệnh cần đến ngay các cơ sở y tế chuyên khoa để được kiểm tra và chăm sóc vết thương, giúp vết thương được kiểm soát tốt, tránh những tổn thương lan rộng, bảo tồn các chi. Đặc biệt, người bệnh không tự ý sử dụng các thuốc không được bác sĩ kê đơn.

N. Huyền