Chính phủ: Không nước phát triển nào coi pin mặt trời là chất thải nguy hại

Chính phủ cho rằng không có nước phát triển nào coi pin mặt trời là chất thải nguy hại và đề xuất thu gom xử lý các chất thải, tấm pin mặt trời hết hạn sử dụng.

Số lượng chưa nhiều nhưng đáng được lưu ý

Tại báo cáo việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng giai đoạn 2016-2021, Chính phủ đã cập nhật những thông tin mới liên quan đến xử lý rác thải từ pin mặt trời.

Mặc dù số lượng chưa nhiều nhưng Chính phủ đánh giá rác thải từ tấm pin mặt trời "cũng đáng được lưu ý". Việt Nam mới tham gia thị trường năng lượng tái tạo nên chưa có các dự án điện mặt trời hoặc điện gió nào ở giai đoạn tháo dỡ.

*Hiện số lượng rác thải pin mặt trời không nhiều do các dự án điện mặt trời đều mới được lắp đặt vận hành.*

Báo cáo cho rằng: Do Việt Nam có điều kiện thời tiết khắc nghiệt, nhiệt độ cao, nhiều nơi nhiệt độ ngoài trời lúc nắng cao điểm có thể lên đến >40-50oC, khi đó các tấm kính của pin mặt trời hấp thụ nhiệt có thể lên đến >60oC, có thể gây ảnh hưởng đến lớp nhựa dán bên trong của các lớp trong tấm pin hoặc xảy ra hiện tượng cong vênh kính và khung của tấm pin, làm giảm tuổi thọ và hiệu suất của tấm pin. Đặc biệt, khi nhiệt độ không khí đang cao bất chợt gặp mưa nguy cơ cong vênh biến dạng tấm pin sẽ gia tăng.

Hơn nữa, chất lượng không khí của Việt Nam kém, thành phần không khí chứa nhiều loại chất ô nhiễm (ví dụ: muội) khi bám trên bề mặt kính của tấm pin khó có thể vệ sinh, nên sẽ ảnh hưởng đến hiệu suất của tấm pin. Gió lốc và bão lũ, sạt lở là những nguyên nhân làm hư hỏng các tấm pin.

Do đó, Dự thảo quy hoạch năng lượng quốc gia và dự thảo Báo cáo đánh giá tác động môi trường của quy hoạch năng lượng quốc gia đã xác định cần thiết xây dựng và ban hành các tiêu chuẩn chất lượng tấm pin mặt trời.

Điều này để đảm bảo chất lượng và tuổi thọ của pin như cam kết của nhà cấp hàng, đồng thời giảm lượng chất thải rắn từ các tấm pin mặt trời do hư hỏng; ban hành các quy định về thu hồi, quản lý các tấm pin mặt trời thải bỏ, trách nhiệm của các chủ đầu tư trong việc quản lý và xử lý các tấm pin mặt trời thải bỏ này...

Việc nghiên cứu các công nghệ và giải pháp thu hồi, xử lý và tái chế các tấm pin mặt trời hỏng trong thời gian tới cũng được tính đến. Điều này nhằm chủ động ứng phó trong cuối kỳ quy hoạch khi lượng chất thải từ pin mặt trời gia tăng với số lượng lớn.

"Trong tương lai, vào cuối kỳ quy hoạch khi số lượng loại chất thải này tăng lên có thể thí điểm xử lý", Chính phủ nêu hướng xử lý.

Căn cứ khoản 3 Điều 56 Nghị định số 08/2022/NĐ-CP, Chính phủ khẳng định: Việc quản lý, xử lý đối với các tấm quang năng thải bỏ, hỏng hóc sẽ theo thứ tự ưu tiên từ tái sử dụng, bảo dưỡng đến tận dụng linh kiện, tái chế, cuối cùng mới tới chôn lấp theo quy định của pháp luật.

*Số lượng pin mặt trời thải bỏ trong 20 năm tới sẽ rất lớn. Ảnh: Thạch Thảo*

Các nước xử lý tấm pin thải bỏ thế nào?

Dẫn thông tin từ SolarTech (USA), báo cáo nhận định: Tuổi thọ các tấm pin mặt trời kéo dài 20-30 năm, có những panel pin mặt trời từ những năm 1970, 1980 vẫn đang được sử dụng.

Nhiều cơ quan kiểm soát ở các bang và liên bang Mỹ đã cho tiến hành thí nghiệm để kiểm tra tính nguy hại đến môi trường, nhưng phần lớn các sản phẩm đều vượt qua các test này và các cơ quan này không đưa pin mặt trời PV vào diện kiểm soát chất thải nguy hại.

Có nhiều biện pháp khác nhau đối với các panel hết hạn, nhưng chủ yếu là tách các thành phần vật liệu cấu tạo nên panel (kính, cell, kim loại, plastic/polymer) để tái sử dụng, như các tấm thủy tinh thì làm chai lọ, các cell thì được xử lý hóa học để các nhà máy tái sử dụng sản xuất các cell cho panel mới có hiệu suất/hiệu quả cao hơn…

Theo IEA Photovoltaic Power Systems Programme - IEA PVPS (Thụy Sỹ), tổ chức này đã khảo sát, nghiên cứu về việc xử lý pin mặt trời hết hạn sử dụng từ rất lâu và ở nhiều nước. Theo tài liệu công bố của IEA PVPS, phản ứng, đánh giá ở các nước như sau:

EU: đã có quy định tỷ lệ tái chế/tái sử dụng pin mặt trời tại EU là 85%/80%.

Mỹ: Hiện không có luật lệ nào quy định về việc quản lý panel PV hết hạn sử dụng.

Nhật Bản: Không có quy định cụ thể về việc xử lý các pin mặt trời hết hạn sử dụng, các panel nếu phải thải bỏ (nếu không còn được sử dụng) thì được xử lý như chất thải rắn thông thường (không phải nguy hại). Tại Nhật Bản, các panel này cũng được tái chế để sử dụng.

Trung Quốc, Hàn Quốc: cũng có đánh giá tương tự như trên.

"Như vậy, không có nước phát triển nào coi pin mặt trời PV là chất thải nguy hại, mà đa phần coi là tài nguyên làm vật liệu đầu vào để sản xuất pin mặt trời mới hoặc cho các mục đích khác", báo cáo của Chính phủ khẳng định.

Lương Bằng