Trung Quốc ồ ạt mua tôm cá nhưng giảm ‘ăn hàng’ của Việt Nam

Tôm cá xuất sang Trung Quốc giảm mạnh

Thời điểm đầu năm nay, không chỉ cơ quan chức năng mà các chuyên gia nông nghiệp cũng cho rằng, trong bối cảnh lạm phát toàn cầu gia tăng, Trung Quốc sẽ là điểm đến tiềm năng nhất của doanh nghiệp thủy sản Việt Nam trong năm 2023 nhờ nhu cầu bùng nổ, vị trí địa lý gần, chi phí logistics và rủi ro thấp hơn các thị trường khác. 

Việc Trung Quốc mở cửa hoàn toàn thúc đẩy nhu cầu tiêu thụ thủy sản tăng mạnh, trong khi nguồn nguyên liệu nội địa của nước này khó đáp ứng kịp do chịu ảnh hưởng nặng nề của dịch bệnh. 

Thống kê của Cơ quan Hải quan Trung Quốc cho thấy, quý I/2023 quốc gia này chi 4,5 tỷ USD để nhập khẩu 1 triệu tấn thuỷ sản, tăng 17% về lượng và tăng 12,9% về giá trị so với cùng kỳ năm 2022. Riêng tháng 3/2023, nhập khẩu thủy sản của Trung Quốc ghi nhận tăng trưởng đột phá với mức tăng 58% về khối lượng và 51% về giá trị. Song, Trung Quốc lại giảm mua tôm cá từ Việt Nam. 

Đáng chú ý, lượng tôm nhập khẩu của Trung Quốc trong quý I năm nay tăng tới 34% so với cùng kỳ năm ngoái lên 274.479 tấn, kim ngạch nhập khẩu đạt 1,4 tỷ USD, tăng 16%. Trong đó, lượng tôm nước ấm đông lạnh nhập khẩu trong tháng 3 đạt ngưỡng kỷ lục 105.687 tấn, tăng 74% so với cùng kỳ năm ngoái.

Trung Quốc tăng mua mặt hàng thuỷ sản này từ các quốc gia khác, nhưng giảm mua của Việt Nam. Cụ thể, lượng tôm nhập khẩu từ Ecuador tăng 43%; từ  Ấn Độ tăng 16%; từ Argentina tăng 205%; nhập khẩu Ả Rập Saudi tăng 231%,... so với cùng kỳ. Việt Nam đứng thứ 6 trong số các nước bán nhiều tôm sang Trung Quốc, song lượng tôm xuất khẩu sang thị trường này giảm mạnh. 

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thuỷ sản Việt Nam (Vasep), trong quý I năm 2023, xuất khẩu tôm Việt Nam sang Trung Quốc đạt trên 78 triệu USD, giảm 25%; xuất khẩu cá tra thu về 143 triệu USD, giảm 22%; xuất khẩu hải sản cũng giảm 14% so với cùng kỳ năm 2022.

Tính đến hết tháng 4 năm nay, xuất khẩu thuỷ sản của Việt Nam sang thị trường hơn 1,4 tỷ dân này chỉ đạt gần 363,2 triệu USD, giảm 31,9% so với cùng kỳ năm ngoái.

Hiện, thị trường xuất khẩu chính của mặt hàng thuỷ sản Việt gồm: Nhật Bản, Mỹ, Trung Quốc, Hàn Quốc. Theo đó, trong 4 tháng đầu năm 2023, xuất khẩu thuỷ sản sang thị trường Trung Quốc ghi nhận mức giảm sâu thứ hai sau Mỹ (xuất khẩu thuỷ sản sang Mỹ giảm 51,5%) so với cùng kỳ năm ngoái.

Hàng Việt khó cạnh tranh về giá

Bà Lê Hằng, Giám đốc truyền thông của VASEP, nhận định, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam sang thị trường Trung Quốc vẫn chưa hồi phục. Có nguyên nhân từ yếu tố thị trường và cả từ nội lực.

Trong đó, Trung Quốc tăng mạnh nhập khẩu thủy sản cho phân khúc gia công, chế biến xuất khẩu. Khối lượng thủy sản nhập khẩu cho hoạt động này tăng 70% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong khi, nhập cho tiêu thụ trong nước của Trung Quốc tăng 16% với cùng kỳ.

Mức độ nhập khẩu để phục vụ cho tiêu thụ trong nước chưa hồi phục mạnh, giá trung bình nhập khẩu giảm, cùng với áp lực cạnh tranh với các nước như Ecuador, Ấn Độ, Indonesia khiến xuất khẩu thủy sản của nước ta sang Trung Quốc chưa bứt phá trong những tháng đầu năm.

Trao đổi với PV. VietNamNet, ông Trương Đình Hoè, Tổng thư ký VASEP, thừa nhận, chúng ta kỳ vọng lớn xuất khẩu thuỷ sản sang Trung Quốc sẽ bứt phá, nhưng chỉ có tháng 3 tôm cá bán sang thị trường này ghi nhận mức tăng trưởng tốt, sang tháng 4 lại rất kém.

Theo ông, khi mở cửa, Trung Quốc tăng mua một số mặt hàng thuỷ sản làm nguyên liệu chế biến. Ví như, họ mua một lượng lớn tôm, tuy nhiên chỉ chọn mua giá tôm ở mức thấp, trong khi hàng Việt không thể cạnh tranh được về giá so với các đối thủ khác là Ấn Độ và Ecuador.

Về cá tra, nhà nhập khẩu vẫn đang giải quyết vấn đề tồn kho trước nên họ giảm mua.

Chưa kể, Trung Quốc vừa mở cửa trở lại, một lượng lớn người dân tranh thủ đi du lịch nước ngoài sau thời gian dài phong tỏa. Do đó, tiêu dùng nội địa chưa tăng trưởng mạnh trở lại. Đây cũng là một phần lý do xuất khẩu thuỷ sản của nước ta sang Trung Quốc phục hồi tốt trong tháng 3 nhưng sang tháng 4 lại giảm, ông đánh giá.

Nhìn tổng thể, Trung Quốc vẫn là thị trường tiềm năng đối với tôm cá Việt Nam. Ông Hòe cho rằng, xuất khẩu thuỷ sản sang Trung Quốc sẽ phục hồi nhanh hơn các thị trường khác trong những quý còn lại năm 2023. Các doanh nghiệp cần nắm bắt tốt hơn về vấn đề thị trường để linh hoạt trong sản xuất, chớp lấy thời cơ đẩy mạnh xuất khẩu.

Tâm An