Thúc đẩy đại điền, nông nghiệp sẽ vượt qua 'lời nguyền manh mún'

Nhiều nơi ruộng bỏ hoang

Tại diễn đàn “Thúc đẩy mô hình sản xuất nông nghiệp đại điền”, sáng 4/4, ông Trần Xuân Định, Tổng Thư ký Hiệp hội Thương mại Giống cây trồng Việt Nam, cho rằng, nông nghiệp đại điền mở ra một hướng đi mới, góp phần tháo gỡ những điểm nghẽn trong sản xuất nông nghiệp lâu nay chúng ta thường nói là nhỏ lẻ, manh mún dẫn đến khó tổ chức sản xuất, ứng dụng cơ giới hóa, áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật... Đây là cơ hội thúc đẩy việc hình thành các HTX kiểu mới, cùng nhau làm kinh tế nông nghiệp.

Ông nhận xét, diện tích đất nông nghiệp đang giảm đi và xu hướng này vẫn diễn ra trong tương lai khi hình thành các khu công nghiệp, khu đô thị, giao thông...

“Ở tỉnh nông nghiệp, rõ ràng đất mất đi là đất lúa, là đất 'bờ xôi ruộng mật' mà hàng nghìn năm mới hình thành được, là đất phù sa tươi tốt nhưng nay dần thành khu công nghiệp, khu đô thị. Nói thật thì rất xót”, ông chia sẻ. 

Lâu nay chúng ta vẫn loay hoay trong việc dồn, đổi, tích tụ đất đai. Do đó, việc phát triển nông nghiệp đại điền sẽ là cơ hội để cho nông nghiệp thực sự phát triển theo chuỗi hoàn chỉnh hơn. Với sự đóng góp của các đại điền, nông dân trẻ sáng tạo thì nền nông nghiệp sẽ có thể bước sang một trang mới. 

Song, hiện mới hình thành câu lạc bộ đại điền, nếu muốn phát triển mạnh hơn nữa, cần tiến tới thành lập hợp tác đại điền, ông Định nhấn mạnh.

Tại huyện Đông Hưng (Thái Bình), có khoảng 10% số hộ có ruộng nhưng không có nhu cầu sản xuất; có 20% hộ có nhu cầu cho thuê, mượn ruộng; 20% hộ nếu giá thuê ruộng hợp lý sẽ thỏa thuận cho thuê ruộng; nhiều xã có hiện tượng ruộng bỏ hoang không tổ chức gieo cấy.

Bà Nguyễn Thị Nga - Phó Giám đốc Sở NN-PTNT Thái Bình - cho rằng, sản xuất lúa gạo tuy có lãi nhưng thu nhập từ lúa gạo không đảm bảo đời sống cho người nông dân. Giai đoạn 2014-2016, tại Thái Bình xuất hiện hiện tượng nông dân bỏ ruộng, không canh tác. 

Một số nông dân đã hình thành tư tưởng phát triển quy mô lớn, mạnh dạn mượn lại ruộng của bà con để tiến hành canh tác. Vượt qua khó khăn bước đầu, một số mô hình đã đạt thành công nhất định, sau đó lan tỏa ra nhiều địa phương. Tỉnh đang có nhiều chính sách hỗ trợ cho doanh nghiệp, nông dân có nhu cầu tích tụ ruộng đất, liên kết sản xuất.

Làm đại điền phải đi cùng chất lượng, thương hiệu

Phát triển nông nghiệp đại điền trở thành xu thế tất yếu. Song, thực tiễn trong việc phát triển đại điền ở nước ta vẫn còn gặp nhiều trở ngại, đơn lẻ. Nông dân muốn sản xuất lớn nhưng khó tiếp cận vốn, tiếp cận các chính sách hỗ trợ cơ giới hoá.

Một trong những rào cản lớn là quy định trong Luật Đất đai hiện tại, khi nông dân vùng Đồng bằng sông Hồng được giao tối đa 2ha đất trồng lúa/hộ, Đồng bằng sông Cửu Long là 3ha, đồng thời được chuyển nhượng 10 lần giới hạn giao đất.

Bà Trần Thị Trà, Phó Tổng giám đốc Công ty CP Tập đoàn ThaiBinh Seed, khẳng định, để đáp ứng yêu cầu sản xuất lớn trong nông nghiệp, đáp ứng yêu cầu tái cơ cấu ngành, tích tụ ruộng đất, sản xuất mô hình nông nghiệp đại điền là quy luật tất yếu.

Song, ở các mô hình đại điền, bà con cần quan tâm đến vấn đề chất lượng giống lúa để đảm bảo đồng nhất chất lượng gạo, uy tín với khách hàng và thương hiệu vùng sản xuất”, bà Trà lưu ý.

Ông Nguyễn Xuân Hồng, đại diện Tổng công ty Lương thực miền Bắc (Vinafood 1), chỉ rõ, mỗi thị trường có yêu cầu, đặc thù riêng, tuy nhiên có điểm chung là yêu cầu về chất lượng khắt khe hơn và giá cần gia tăng tính cạnh tranh. Thế nên, quá trình triển khai các mô hình đại điền lưu tâm tới công nghệ sau thu hoạch. Bởi, chỉ cần chậm thời gian sấy thóc chất lượng hạt gạo sẽ thay đổi.

Đại diện Vinafood 1 mong muốn các đơn vị và các đầu mối chung tay hỗ trợ các nông hộ trong khâu sau thu hoạch; hỗ trợ xây dựng chứng chỉ vệ sinh an toàn thực phẩm cho các hợp tác xã và nông hộ; đảm bảo ổn định chất lượng giống gieo trồng.

Theo ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (Bộ NN-PTNT), mô hình đại điền ra đời trong bối cảnh hoạt động tái cơ cấu nền nông nghiệp đang diễn ra mạnh mẽ. Tuy nhiên, mô hình này chỉ có thể thành công khi đảm bảo các yếu tố: lớn, chất lượng thương hiệu, có tổ chức và phát triển bền vững.

Trên cơ sở đó, ông Thịnh đề nghị các doanh nghiệp, khi đồng hành cùng các đại điền cần cụ thể hóa tất cả các vấn đề để đại điền dễ dàng tiếp cận, hợp tác, áp dụng. Còn các đại điền phải luôn vững tin vào hướng đi mà mình đang chọn là đúng đắn, chắc chắn thành công. Các cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp, hiệp hội sẽ luôn đồng hành.

Tâm An