Ôn thi vào lớp 10 môn Văn: Mẹo đưa dẫn chứng thuyết phục trong bài văn nghị luận xã hội

Dẫn chứng có vai trò rất quan trọng trong một bài văn nghị luận xã hội, giúp người viết/nói truyền tải trọn vẹn thông điệp tới người đọc/nghe, tạo thêm sức thuyết phục.

Để giúp học sinh rèn luyện kĩ năng sử dụng dẫn chứng trong bài văn nghị luận xã hội, nhằm đạt điểm cao trong kì thi vào lớp 10 THPT tới đây, cô Nguyễn Thị Thu Trang - giáo viên bộ môn Ngữ văn tại Hệ thống Giáo dục HOCMAI đã chia sẻ những mẹo học nhanh, nhớ lâu và dẫn chứng có sức nặng.

Cô giáo dạy văn Nguyễn Thị Thu Trang

Theo cô Trang, do vốn kiến thức xã hội chưa sâu sắc, chưa cập nhật những tin tức thời sự mà không ít học sinh thường chọn những dẫn chứng chưa tiêu biểu, cụ thể và xác thực, hoặc chưa phù hợp hay không liên quan đến vấn đề nghị luận.

Bên cạnh đó, một số học sinh mặc dù chọn đúng dẫn chứng nhưng viết không đạt hoặc bị sa đà vào việc kể. Đánh giá nguyên nhân, cô Trang cho rằng, đó là do các em còn viết theo bản năng, chưa có sự sắp xếp hợp lí trong lập luận.

Để khắc phục những lỗi trên, khi làm bài, thí sinh nên lựa chọn những dẫn chứng phù hợp với phạm vi đề bài. Ví dụ khi đề bài yêu cầu viết về tinh thần lạc quan thì các em cần lấy những dẫn chứng liên quan như tấm gương về nhà hùng biện Nick Vujicic. Đây là một người gặp rất nhiều khó khăn trong cuộc sống nhưng vẫn luôn lạc quan, vui vẻ, cố gắng vươn lên trong cuộc sống.

Theo đó, những dẫn chứng được đưa ra phải mang tính tiêu biểu, khách quan, vừa có tính thuyết phục, vừa gần gũi và có tính thời sự. Việc kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng là rất quan trọng.

Ví dụ với đề bài “Cuộc sống phải trải qua khó khăn và thử thách”, học sinh có thể sử dụng một dẫn chứng về tỷ phú Bill Gates. Cụ thể, trong bước đầu tiên, các em cần đưa ra dẫn chứng (doanh nhân Bill Gates) với lí lẽ “cuộc sống phải trải qua khó khăn và thử thách”.

Tiếp theo, học sinh cần tái hiện lại dẫn chứng, đó là quá trình mà Bill Gates chọn một con đường riêng, bỏ Đại học Harvard để sáng lập ra Microsoft.

Bước thứ ba là bình luận về dẫn chứng. Rõ ràng, Bill Gates đã phải trải qua rất nhiều khó khăn, thử thách thì mới đạt được thành công như hiện tại.

Bước cuối cùng là chốt ý bám đề, quay trở lại với lí lẽ đã đưa ra ban đầu. Việc này sẽ giúp dẫn chứng được lập luận chặt chẽ, không bị lan man. Chẳng hạn với ví dụ này, các em có thể chốt ý rằng dù sóng gió cuộc đời không ít nhưng Bill Gates vẫn chọn cho mình một hướng đi riêng và cuối cùng ông đã đạt được thành công, hạnh phúc.

2 mẹo giúp nhớ lâu các dẫn chứng trong bài văn nghị luận xã hội

Mẹo thứ nhất, các em học sinh nên sưu tầm dẫn chứng theo chủ đề, ghi lại trên giấy nhớ và dán tại vị trí hàng ngày có thể nhìn thấy. Từ đó, các em sẽ nhớ được các dẫn chứng để áp dụng vào bài thi.

Ví dụ với chủ đề về nghị lực sống, các em có thể lấy dẫn chứng về Kito Aya, một nữ sinh người Nhật bị mắc bệnh thoái dây sống tiểu não đã dũng cảm và mạnh mẽ để sống những ngày trọn vẹn bên mọi người.

Với chủ đề về sự dũng cảm, học sinh có thể lấy dẫn chứng mang tính thời sự như câu chuyện về Malala Yousafzai, người được biết đến với hoạt động nữ quyền của mình hay tấm gương quên mình cứu người đuối nước của em Nguyễn Văn Nam (học sinh lớp 12T7, trường THPT Đô Lương 1, Nghệ An).

Còn trong chủ đề về sự trung thực, các em có thể tham khảo dẫn chứng về tấm gương chàng sinh viên Lê Doãn Ý (Đại học Mở Hà Nội tại Đà Nẵng) nhặt được và trả lại hơn 1,3 tỉ đồng cho người mất.

Với chủ đề lòng nhân ái, cô Trang gợi ý cho các em học sinh tham khảo dẫn chứng về Mẹ teresa, người phụ nữ đã chăm sóc người nghèo, bệnh tật, trẻ mồ côi… trong suốt 40 năm. Bà cũng là người đã được trao giải Nobel Hòa Bình.

Mẹo thứ hai là sưu tầm dẫn chứng theo tấm gương, sự kiện để áp dụng linh hoạt vào các đề bài.

“Cụ thể, các em hãy sưu tầm ít nhất 2 doanh nhân nổi tiếng có tầm ảnh hưởng trên thế giới, 2 nhà khoa học cống hiến cho nhân loại, 2 chính trị gia vĩ đại, 2 thế hệ trẻ thành công trong học tập, khởi nghiệp và những tấm gương sống cống hiến. Đối với dẫn chứng sự kiện, các em cần lưu ý những sự kiện có tính thời sự như Covid-19, đợt lũ lụt miền Trung năm 2020,…”, cô Trang nhắn nhủ,

Theo đó, chỉ cần sưu tầm một số tấm gương tiêu biểu, học sinh có thể ứng dụng cho nhiều dạng đề. Ví dụ dẫn chứng về Bill Gates có thể sử dụng cho đề bài sống cho đam mê, vượt qua khó khăn trong cuộc sống, chúng ta đều phải trải qua thất bại trước khi thành công...

Hy vọng những gợi ý về mẹo làm bài trên có thể giúp thí sinh có được điểm tối đa trong kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 sắp tới.