Ngăn chặn tham nhũng khu vực tư để chống rửa tiền

Nhắc đến tham nhũng, chúng ta vẫn hay nghĩ đến những cán bộ công chức nhà nước, hoặc lãnh đạo các doanh nghiệp nhà nước. Trên thực tế, tham nhũng vẫn diễn ra ở cả khu vực tư nhân nhưng đến nay vẫn chưa có khái niệm hay quy định cụ thể nào về phòng, chống tham nhũng trong khu vực tư nhân nhằm ngăn chặn hoạt động rửa tiền trong lĩnh vực này.

Theo TS  Phạm Duy Nghĩa, Giảng viên Khoa Luật, Đại học Kinh tế TP.HCM, khu vực kinh tế tư nhân được chia làm hai thái cực, một thái cực giàu lên rất nhanh, thậm chí có những người ôm hàng trăm tỷ tiền mặt vào Phú Quốc mua đất. Sự giàu có của những người này lại gắn với sân sau, có quan hệ của những người có quyền phân đất. Và như vậy, có một khu vực tư nhân phát triển rất tốt, tốt một cách đáng ngờ.

Việt Nam đã xây dựng một hệ thống pháp luật tương đối kín kẽ nhưngchưa thể đảm bảo chắc chắn sẽ ngăn chặn được hành vi rửa tiền từ tham nhũng. Ảnh minh họa

Nhưng phần lớn các doanh nghiệp tư nhân khác, trong đó có hàng trăm nghìn doanh nghiệp vỡ nợ mà không “chết” được.

“Cứ doanh nghiệp nào bám vào chính quyền, quan hệ tốt, trở thành sân sau thì phát triển tốt, còn doanh nghiệp nào không thụ hưởng quan hệ đó thì rất khó phát triển,” TS. Phạm Duy Nghĩa chia sẻ.

Sự giàu lên một cách “đáng ngờ” theo cách nói của TS. Phạm Duy Nghĩa cho thấy khu vực tư nhân không chỉ là “đầu mối” tham nhũng mà còn là sân sau cho tham nhũng của khu vực công.

Ông Lê Tiến Hào, Phó tổng Thanh tra Chính phủ thừa nhận chúng ta chưa có quy định về phòng chống tham nhũng trong khu vực tư, tuy nhiên qua những vụ án đã đem ra xét xử liên quan đến khu vực tư nhân, các cá nhân vẫn bị kết tội, chẳng qua tên gọi của tội danh có khác đi mà thôi.

“Chúng ta mới phát triển nền kinh tế thị trường và để ra được quy định của pháp luật cần phải có thực tiễn. Tôi nghĩ tới đây Thanh tra Chính phủ sẽ đề xuất quy định về phòng, chống tham nhũng trong khu vực tư và chúng ta không phải là không thừa nhận mà chúng ta nói là có tham nhũng trong khu vực tư nhưng chưa có các quy định về vấn đề này”, ông Lê Tiến Hào nói.

Cũng theo ông Lê Tiến Hào, qua các vụ án đã xảy ra, việc rửa tiền từ tham nhũng cả ở khu vực công lẫn khu vực tư xảy ra tại rất nhiều lĩnh vực như nhà đất, tiền nong

Chình vì chưa có văn bản pháp luật nào quy định về phòng chống tham nhũng trong khu vực tư, nên tham nhũng theo cách hiểu của chúng ta hiện nay vẫn là khu vực công. Yếu tố rất quan trọng là tham nhũng phải là những người có chức vụ và quyền hạn, mà người có chức vụ quyền hạn được giải thích theo Luật hình sự hiện nay là những công chức, những người làm trong các cơ quan nhà nước. Cho nên hiện nay danh chính ngôn thuận chúng ta chưa có tham nhũng trong khu vực tư. Do vậy việc bổ sung vào luật cho phù hợp là điều cần thiết.

Theo TS. Đinh Văn Minh, Phó Viện trưởng Viện Khoa học Thanh tra, quan niệm về tham nhũng trong khu vực tư hiện nay cũng rất khác nhau. Tuy nhiên cũng phải nói một điều mặc dù chúng ta không gọi là tham nhũng trong khu vực tư nhưng những vấn đề về phòng chống tham nhũng trong khu vực tư thì thật ra chúng ta cũng đã có.

“Ví dụ như các luật lệ liên quan đến hoạt động của các doanh nghiệp, của tổ chức dân sự, về những điều cấm đối với những người tham gia hội đồng quản trị… nó cũng tương thích với những điều cấm đối với cán bộ công chức trong hệ thống công quyền”, TS. Đinh Văn Minh nói.

Với những quy định như vậy, dù  không gọi là tham nhũng trong khu vực tư nhưng thực chất chúng ta đã có nhiều biện pháp phòng chống tham nhũng trong khu vực tư theo quan niệm của pháp luật quốc tế.

Ngay cả những hành vi tham nhũng trong khu vực tư dù không gọi là tham nhũng nhưng chúng ta cũng xử lý với một tên gọi khác. Chẳng hạn như chiếm đoạt tài sản của nhà nước trong doanh nghệp nhà nước được gọi là tham ô, nhưng nếu tội danh tương tự xảy ra tại các doanh nghiệp ngoài nhà nước lại gọi là lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.

“Dù cách gọi nào cũng đều là chiếm đoạt tiền của công, một đằng là của nhà nước, một đằng là của doanh nghiệp. Đó là những yếu tố về mặt hình thức chúng ta cần phải tương thích,” TS. Đinh Văn Minh nói.

Dự thảo bộ luật hình sự được đưa ra lấy ý kiến nhân dân cũng đã chấp nhận khái niệm tham nhũng trong khu vực tư nhân. Một số hành vi tham nhũng trong khu vực tư được quy định trong Bộ Luật Hình sự gồm 4 hành vi: Tham ô; Nhận hối lộ; Đưa hối lộ; và Môi giới hối lộ.