Nâng cao chất lượng lao động trong bối cảnh hội nhập quốc tế

Phát biểu tại Hội thảo, GS.TS Nguyễn Quang Thuấn - Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam nhấn mạnh: Lực lượng lao động Việt Nam khá dồi dào, năm 2016 ước tính là 47,7 triệu người. Tuy nhiên, chất lượng lao động chưa cao, Việt Nam thiếu lao động có tay nghề, năng suất lao động ở mức thấp và trình độ ngoại ngữ của người lao động tương đối yếu so với một số quốc gia trong khu vực như Malaysia, Indonesia, Singapore...

Theo ông Thuấn, vấn đề nâng cao chất lượng lao động Việt Nam trong bối cảnh Việt Nam tham gia các hiệp định thương mại tự do thế hệ mới là một đòi hỏi mang tính cấp thiết. Bên cạnh đó, nâng cao chất lượng lực lượng lao động còn giúp tăng năng suất của nền kinh tế, tận dụng tốt cơ hội và giảm thiểu rủi ro, thách thức từ hội nhập.

Quang cảnh hội thảo.

Trong khi đó, TS Đào Quang Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học lao động - xã hội cũng chia sẻ, giải pháp đầu tiên là Việt Nam phải tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, có năng lực quản lý, nghiệp vụ, ngoại ngữ để điều hành sản xuất - kinh doanh, đồng thời chú trọng đào tạo kỹ năng và sự sẵn sàng của lực lượng lao động.

Để thực hiện được các giải pháp trên, ông Vinh cho rằng, phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa các nhà hoạch định chính sách, người sử dụng lao động và các cơ sở đào tạo nhằm đổi mới hệ thống phát triển kỹ năng, để đáp ứng tốt hơn với môi trường làm việc luôn thay đổi và những sáng kiến cải tiến công nghệ mới.

Theo đánh giá, các hiệp định tự do thế hệ mới mang lại những cơ hội to lớn về việc làm, mà trước hết là cơ hội có thêm nhiều việc làm, việc làm có chất lượng cao. Dự báo nhiều ngành của Việt Nam có cơ hội đến với các thị trường dễ dàng hơn, trong đó giày dép, dệt may, nông sản… tạo thêm nhiều việc làm cho xã hội. Tuy nhiên, Việt Nam cũng gặp thách thức trong thu hút và giữ nhân tài. Việt Nam phải đối mặt với tình trạng thiếu nhân lực chuyên môn kỹ thuật cao, vì thiếu sự hấp dẫn của tiền lương và môi trường, điều kiện làm việc.

Qua khảo sát của Viện Khoa học Lao động xã hội năm 2016 cho thấy, 2/3 doanh nghiệp tại Việt Nam cho biết phần lớn người lao động đang thiếu hụt các kỹ năng cần thiết cả về kỹ thuật và kỹ năng làm việc cốt lõi khác. Trong đó, thiếu hụt kỹ năng làm việc cốt lõi nhiều hơn so với kỹ năng kỹ thuật. Trong thời gian sắp tới, lao động Việt Nam sẽ phải chịu tác động kép của quá trình toàn cầu hoá, tự do hoá và cách mạng công nghiệp 4.0. Tác động kép này khiến những công việc cần lao động tay nghề thấp, công việc giản đơn có nguy có bị thay thế, mất việc cao.

“Chỉ xét về khía cạnh lao động việc làm, đây là một cơ hội lớn cho lao động Việt Nam, trước hết là cơ hội có thêm nhiều việc làm, việc làm có chất lượng cao hơn. Đồng thời, từ phát triển kinh tế, Nhà nước có thêm nguồn lực để đầu tư các chương trình an sinh xã hội, chăm lo tốt hơn cho người lao động”- ông Đào Quang Vinh- Viện trưởng Viện Khoa học Lao động Xã hội cho biết.

Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam- EU (EVFTA) là một FTA thế hệ mới giữa Việt Nam và 28 nước thành viên EU. Hiệp định có phạm vi cam kết rộng và mức độ cam kết cao nhất từ trước tới nay, tạo điều kiện quan trọng thúc đẩy xuất khẩu vững bền và cải thiện chất lượng hàng nhập khẩu, kể cả công nghệ.

Quan hệ hệ thương mại Việt Nam - EU có tình bổ sung cao, tạo điều kiện cho Việt Nam phát huy các lợi thế so sánh về tài nguyên, lao động giá rẻ và tay nghề thấp. Các lĩnh vực cam kết chính trong EVFTA gồm: Thương mại hàng hoá; quy tắc xuất xứ; hải quan và thuận lợi hoá thương mại; các biện pháp vệ sinh an toàn thực phẩm và kiểm dịch động thực vật; hàng rào kỹ thuật trong thương mại...

Để tận dụng cơ hội và giảm thiểu các thách thức từ hiệp định thương mại thế hệ mới, ngoài việc cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp trong nước và thu hút đầu tư trực tiếp từ nước ngoài thì một trong các nhân tố quan trọng là nâng cao chất lượng lực lượng lao động Việt Nam.