Làm gì để chứng minh thực phẩm sạch

Ảnh minh hoạ.

Gian nan chứng minh

Nông nghiệp hữu cơ là hệ thống sản xuất bảo vệ tài nguyên đất, hệ sinh thái và sức khỏe con người, dựa vào các chu trình sinh thái, đa dạng sinh học thích ứng với Điều kiện tự nhiên, không sử dụng các yếu tố gây tác động tiêu cực đến môi trường sinh thái; là sự kết hợp kỹ thuật truyền thống và tiến bộ khoa học để làm lợi cho môi trường chung, tạo mối quan hệ công bằng và cuộc sống cân bằng cho mọi đối tượng trong hệ sinh thái. Sản xuất nông nghiệp hữu cơ là hệ thống quá trình sản xuất, sơ chế, chế biến, bao gói, vận chuyển, bảo quản phù hợp với tiêu chuẩn nông nghiệp hữu cơ.

Trong hội thảo “Làm gì để phát triển thị trường nông sản sạch?” do Diễn đàn chính sách Nông nghiệp Việt Nam phối hợp Liên minh nông nghiệp, OXFAM tổ chức, ông Hà Phúc Mịch, Chủ tịch hội Nông nghiệp hữu cơ Việt Nam cho hay: “Sản phẩm hữu cơ cơ bản được coi là sản phẩm sạch, an toàn với sức khỏe con người. Tuy nhiên trong suốt thời gian qua, khi chưa có chính sách minh bạch, nhiều doanh nghiệp lợi dụng thời gian giao thời tự xưng rất nhiều về sản phẩm hữu cơ, từ việc tự xưng từ nhãn mác cửa hàng đến gói hàng, sản phẩm hữu cơ nhưng thực ra chứng nhận từ ai, của tổ chức nào đáng tin cậy không lại hoàn toàn khôgn có căn cứ.

Chính điều này đã làm cho phần nào người tiêu dùng nghi ngại đến chất lượng sản phẩm hữu cơ. Hiện mới có nghị định về sản phẩm hữu cơ, nhưng chúng ta vẫn đang chờ đợi sự vào cuộc một cách minh bạch, công khai hơn để người làm sản phẩm sạch có cơ hội phát triển và người tiêu dùng có cơ hội dùng sản phẩm sạch đúng nghĩa”.

Thep ông Trần Mạnh Chiến, Quản lý chuỗi cửa hàng thực phẩm sạch Bác Tôm cho rằng: “2 năm gần đây thị trường thực phẩm sạch hơi chững lại và 1 nguyên nhân trong đó chính là người tiêu dùng mất lòng tin ở chất lượng thực phẩm sạch. Điều này cũng dễ hiểu bởi thời gian qua cũng không ít nơi mập mờ nguồn gốc, trà trộn hàng không đảm bảo chất lượng sạch để lừa dối người tiêu dùng.

Tuy nhiên, đó chỉ là 1 số ít chứ không phải là tất cả, không thể đánh đồng “cá mè một lứa”. Để lấy được lòng tin của khách hành không cách nào hơn là chính mỗi doanh nghiệp cung ứng phải minh bạch hóa thông tin, siết chặt quy trình kiểm soát chất lượng sản phẩm để bảo vệ thương hiệu của chính mình”. Tuy nhiên, ông Chiến cũng thừa nhận, hiện hầu hết là quy mô sản xuất nhỏ thì việc chứng minh cho khách hàng là rất khó khăn.

Hơn nữa, đúng như những gì người tiêu dùng lo ngại “ai là người giám sát toàn bộ quy trình cho ra sản phẩm sạch”, đây là một thách thức, bởi không có cơ quan nhà nước nào có đủ nhân lực để kiểm tra giám sát hàng ngày, trong khi chế tài xứ lý vi phạm quá nhẹ.

Đẩy mạnh liên kết

Đánh giá về thị trường nông sản sạch, ông Nguyễn Chí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách, cơ quan điều phối của Liên minh Nông nghiệp cho rằng: “Nông nghiệp sạch ngày càng trở thành nhu cầu cần thiết nhưng việc tổ chức thị trường hiện nay vẫn không hiệu quả, vì thế làm cho nền sản xuất, phân phối và tiêu dùng chưa phát triển.

Để giải quyết vấn đề này cần tạo cơ chế, chính sách trong đó, thị trường thành công hay thất bại chủ yếu là do minh bạch thông tin. Nếu không làm được điều này thì chính người sản xuất thực phẩm sạch buộc quay trở lại sản xuất truyền thống, đó là thất bại. Quan trọng nhất hiện nay là có tạo được thị trường cho nông sản sạch hay không. Nếu có thị trường sẽ mang lại lợi nhuận cho chính người sản xuất, phân phối, có vậy họ sẽ tự dịch chuyển. Tuy nhiên, hiện thị trường đang kẹt ở chỗ thông tin thiếu minh bạch”.

Đồng tình với quan điểm trên, TS Nguyễn Hồng Minh - Chủ tịch Hiệp hội Thực phẩm Minh bạch khuyến nghị, các bên tham gia chuỗi cần đẩy mạnh cả liên kết ngang và liên kết dọc. Thực tế hiện nay, việc liên kết sản xuất vẫn chủ yếu theo hướng ngang, tức những người sản xuất có sự trao đổi thông tin để xây dựng những vùng cung cấp nông sản bảo đảm chất lượng. Trong khi đó, liên kết dọc, hay nói cách khác là theo chuỗi sản xuất - chế biến - bán lẻ với sự tham gia của các tổ chức, doanh nghiệp trong tiêu thụ nông sản thì còn rất mờ nhạt.

Một số chuyên gia cho rằng, Chính phủ đã rất quan tâm, ban hành nhiều chính sách hỗ trợ, khuyến khích sự phát triển của nông nghiệp hữu cơ, mới đây nhất là Nghị định số 109/2018/NĐ-CP. Tuy nhiên, người nông dân vẫn chủ yếu đang phải “tự thân vận động”. Do đó, để chính sách đi vào cuộc sống, các địa phương cần quan tâm, cần thiết ban hành các cơ chế, chính sách đặc thù cho từng vùng miền, nhằm cụ thể hóa chủ trương phát triển nông nghiệp hữu cơ của Nhà nước.