Hiệu quả từ mô hình chăm sóc F0 tại cộng đồng

Gần 2 tháng qua, mô hình chăm sóc F0 tại cộng đồng của trường Đại học Y Dược TP.HCM đã mang lại hiệu quả, nhiều ca bệnh đã được cấp cứu kịp thời, giảm nguy cơ tử vong rõ rệt.

Kết hợp tư vấn từ xa và tại cộng đồng

Bác sĩ Dương Duy Khoa – Bộ môn Nội tổng quát, khoa Y, trường Đại học Y Dược TP. HCM tham gia chương trình hỗ trợ F0 do trường tổ chức. Từ những khó khăn ban đầu, đến nay mô hình này cho thấy hiệu quả trong việc hỗ trợ F0, giảm tỷ lệ tử vong.

Bác sĩ Khoa cho biết từ cuối tháng 7, khi dịch bệnh Covid-19 tại TP.HCM phức tạp, nhà trường đã xây dựng mô hình chăm sóc F0 tại cộng đồng. Khác với các mô hình khác, mô hình của trường Đại học Y Dược chia làm hai trụ hỗ trợ nhau.

Mô hình thực hiện chăm sóc theo dõi F0 tại nhà, can thiệp sơ cấp cứu và chyển tầng kịp thời. Mục tiêu chính là giảm tử vong cho người bệnh. Mô hình được tổ chức gồm 2 trụ cột chính: Trụ 1 (đội 1) có nhiệm vụ tư vấn, chăm sóc sức khoẻ từ xa và Trụ 2 (đội 2) có nhiệm vụ phản ứng nhanh, xử trí sơ cấp cứu, sau đó chuyển viện nếu nặng, xuất viện nếu nhẹ.

Thực tế, BS Khoa cho biết nhờ có sự kết nối của 2 đội mô hình này mang lại hiệu quả rất nhiều. Tính đến thời điểm hiện nay, mô hình đã được áp dụng và nhân rộng cho 3 quận trực thuộc TP. HCM là quận 8, quận 10 và quận Bình Tân. Ví dụ như tại quận 10, các tín hiệu vui liên tiếp xuất hiện giúp làm giảm tỷ lệ tử vong cho Bệnh nhân Covid-19.

Tham gia đội 2 ngay từ những ngày đầu, bác sĩ Khoa chia sẻ có những lúc căng thẳng, stress vì khó khăn nhưng dần dần các khó khăn về phương tiện cũng giảm. Người bệnh thì đa số là khi trở nặng họ mới xin hỗ trợ. Nếu người bệnh được theo dõi ngay từ đầu sẽ tốt hơn rất nhiều.

Sai lầm F0 hay gặp

BS Khoa cho biết việc đầu tiên khi bạn trở thành F0 hay có người thân là F0, bạn cần bình tĩnh, nhưng cũng không nên chủ quan mà cần tự mình sàng lọc nguy cơ của mình. Ví dụ các bệnh nền đi kèm như tăng huyết áp, đái tháo đường, tuổi cao… hay không, người trẻ có bị béo phì hay không. Khi đó, F0 sẽ chủ động theo dõi sức khoẻ của mình và đặc biệt các tình huống được chuẩn bị sẵn thì người thân và bản thân người bệnh đều biết lắng nghe cơ thể có sự thay đổi sẽ được hỗ trợ kịp thời.

Giảng viên của trường ĐH Y Dược TP.HCM tư vấn cho F0 từ xa.

Thực tế, khi tham gia cấp cứu tại hiện trường, bác sĩ Khoa nhận thấy những sai lầm của F0 hay gặp:

Thứ nhất, người bệnh dùng thuốc không đúng

Ví dụ như những toa thuốc được gom nhặt trên mạng, với những thuốc không đúng và có thể gây hại. Cũng có bệnh nhân được người làm từ thiện trao tặng gói thuốc nhưng các đầu thuốc đều không dùng cho người bệnh Covid-19.

Một số người khi được phường phát túi thuốc thì họ sử dụng sai, nhất là túi thuốc B (bao gồm thuốc kháng viêm, kháng đông). Nhiều người bệnh chưa đến mức như khuyến cáo đã uống thuốc và coi như dự phòng. BS Khoa cho biết điều này tăng thêm nguy hiểm cho người bệnh.

Thứ hai, không theo dõi sát nồng độ oxy máu SpO2

Có nhiều bệnh nhân không thấy khó thở nên không theo dõi SpO2. Điều này rất đáng tiếc, bác sĩ Khoa cho biết có những trường hợp nồng độ giảm oxy máu thầm lặng, người bệnh không có triệu chứng khó thở, họ có thể than hơi mệt nhưng vẫn ăn uống bình thường. Người thân cũng yên tâm và chỉ sau 1 giấc ngủ thì người bệnh không bao giờ tỉnh lại. Khi người nhà gọi bác sĩ hỗ trợ, tới trực tiếp thì bệnh nhân đã ngừng thở từ lúc nào. Đây là một điều rất đáng tiếc cho cả bệnh nhân, người nhà và người cấp cứu.

Trong nhóm mình đã có những nhân viên y tế đến nơi khi người bệnh đã mất vài giờ trước đó. Và điều bạn đó có thể làm chỉ còn là chia buồn với người nhà mà thôi.

BS Khoa cho biết nếu chủ động theo dõi SpO2 2-3 lần/ngày có thể giúp phát hiện sớm hơn tình trạng giảm oxy máu ngay khi triệu chứng còn rất âm thầm. Vì vậy, theo dõi SpO2 cực kỳ quan trọng đối với bệnh nhân Covid-19. Những người có nguy cơ cao bao gồm người trên 65 tuổi, hoặc những người có bệnh nền hay thể trạng béo phì nên chủ động theo dõi SpO2 hàng ngày.

Thứ ba, người bệnh tin rằng có oxy là được

Bác sĩ Khoa cho biết việc có oxy tại nhà chỉ là giải pháp “câu giờ” cho F0 khi diễn tiến nặng. Các F0 có dấu hiệu khó thở nhiều và SpO2 <=94%, cần phải thở oxy thì việc cung cấp oxy tại nhà chỉ là tình huống tạm thời và người bệnh cần được chuyển vào cơ sở y tế để theo dõi sát sao hơn.

Thực tế, có người bệnh phải thở oxy và khi có oxy họ không theo dõi nữa tin rằng thở oxy tại nhà cũng được. Điều này rất nguy hiểm vì người bệnh thở oxy cũng cần phải theo dõi nồng độ oxy trong máu có cải thiện hay không và theo dõi các chỉ số khác như tần số thở, tần số tim và thở có co kéo hay không. Chính vì vậy, khi đi cấp cứu xử trí tại nhà bệnh nhân, team của bác sĩ Khoa luôn tư vấn người bệnh cần phải chuyển vào viện dù đã có oxy tại nhà.

Thứ tư, F0 cần chuẩn bị tình huống xấu cho mình

Nếu bạn là F0 và thuộc nhóm nguy cơ cao, bạn cần trao đổi với người thân của mình về các tình huống xấu có thể xảy ra. Bạn nên xác định trước người thân nào sẽ là người liên lạc và ra quyết định y khoa khi bệnh diễn tiến nặng hơn. Việc trao đổi trước sẽ giúp gia đình hiểu rõ nguyện vọng của người bệnh cũng như người thân, tránh được sự rối ren vào giờ phút bệnh trở nặng.

Có một số tình huống cấp cứu, gia đình sau khi được giải thích bệnh nặng thì từ chối nhập viện. Nhóm cấp cứu và nhóm tư vấn qua điện thoại phải hợp sức giải thích hơn một giờ đồng hồ trước khi gia đình có quyết định sau cùng.

Gia đình cũng nên chuẩn bị được một số đầu mối liên lạc và hỗ trợ y khoa khi cần thiết. Đối với các bệnh nhân tham gia mô hình quản lý F0 tại cộng đồng của Đại học Y Dược, người bệnh và người nhà biết họ cần phải liên lạc với nhóm bác sĩ – sinh viên đang theo dõi họ và đội cấp cứu sẽ sẵn sàng khi họ cần đến.

Trong gần 2 tháng qua, bác sĩ Khoa cho biết hàng ngàn bệnh nhân tại các địa bàn được hỗ trợ đã được Đội 1 - Theo dõi và tư vấn từ xa giải thích bệnh, cho lời khuyên y tế, theo dõi và phát hiện tình trạng bệnh nặng kịp thời.

Khi nhận được yêu cầu từ Đội 1, Đội 2 sẽ lên đường hỗ trợ người bệnh 24/24 và phân tầng, chuyển tuyến phù hợp. Trong khi chờ đợi các số liệu tổng kết, chúng ta đang dần thấy một số dấu hiệu khả quan trong tình hình dịch Covid-19 tại các địa bàn trên – BS Khoa chia sẻ.