Cảnh quan môi trường nông thôn đổi thay sau 10 năm xây dựng nông thôn mới

Bộ mặt nông thôn đã có những thay đổi đáng kể, đặc biệt cảnh quan môi trường được cải tạo xanh, sạch, đẹp, hài hòa với thiên nhiên, thân thiện với môi trường; gắn kết giữa văn hóa với du lịch; giữa bảo tồn và phát triển. Các hộ dân đã tích cực cải tạo, nâng cấp đường làng, ngõ xóm, cải tạo vườn, hàng rào, trồng cây xanh nơi công cộng, không còn hiện tượng vứt rác thải bừa bãi.

Bộ mặt nông thôn đã có những thay đổi đáng kể, đặc biệt cảnh quan môi trường được cải tạo xanh, sạch, đẹp...

Hầu hết các địa phương đều ban hành kế hoạch hưởng ứng phong trào “Cả nước chung sức xây dựng nông thôn mới” do Thủ tướng Chính phủ phát động; thực hiện cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” do Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam phát động.

Nhiều địa phương đã sáng tạo, chủ động lồng ghép các hoạt động tuyên truyền về nông thôn mới trong các hoạt động sinh hoạt cộng đồng như lễ hội, chợ phiên, các hoạt động tuyên truyền lưu động ở vùng sâu, vùng xa, bằng tiếng dân tộc… hoặc bằng tranh cổ động, panô, khẩu hiệu. Hoặc tuyên truyền thông qua các cuộc thi “Xây dựng và bảo vệ cảnh quan môi trường Xanh – Sạch – Đẹp” tại Bắc Ninh; “xã nông thôn mới đẹp; thôn, bản nông thôn mới đẹp” tại Nghệ An; thông qua các phong trào "Ngày thứ 7 tình nguyện", “Ngày chủ nhật xanh”, làm mới nhà vệ sinh, chuồng nuôi nhốt gia súc, đào hổ chứa rác ...

Nổi bật nhất là phong trào xây dựng cảnh quan môi trường nông thôn khu vực Đồng bằng sông Hồng và Bắc Trung Bộ, người dân, với sự chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra, đôn đốc, nhắc nhở quyết liệt (ban đầu) của cấp ủy, chính quyền các cấp; với sự vào cuộc có trách nhiệm của các tổ chức đoàn thể xã hội, phát huy vai trò của người có uy tín trong đồng bào dân tộc, chức sắc trong tôn giáo như ở Nam Định, Thanh Hóa… đã thực sự vào cuộc trong xây dựng cảnh quan môi trường, vệ sinh đường làng ngõ xóm, trồng hoa, trồng cây.

Bên cạnh đó, với cách làm sáng tạo, tư duy không ngừng của người dân, nhiều khu vực trồng cây không chỉ mang lại giá trị cảnh quan mà còn những giá trị lớn về thu nhập như mô hình trồng cây gió bầu dọc hàng rào để lấy trầm hương, trồng hàng rào mướp, hàng rào lá mơ ở nhiều địa phương của Hà Tĩnh …. Và kết tinh từ những thành quả xây dựng nông thôn mới đã và đang định hình cho các vùng nông thôn Việt Nam trở thành những “miền quê đáng sống”. Điển hình như Yên Khánh - Ninh Bình; Hải Hậu, Nam Trực - Nam Định; Đan Phương, Gia Lâm – Hà Nội; Thanh Liêm – Hà Nam; Nghi Xuân, Cẩm Xuyên - Hà Tĩnh; Nam Đàn, Hưng Nguyên – Nghệ An,….

Vùng Duyên hải Nam Trung Bộ và Tây Nguyên cũng đã phát huy sự đoàn kết cộng đồng trong công tác bảo vệ môi trường. Môi trường nông thôn khởi sắc toàn diện và thực sự mang lại hiệu quả và đã được cộng đồng dân cư tích cực tổ chức thực hiện tạo nên những miền quê đáng sống với cảnh quan, môi trường trong lành, sáng, xanh, sạch, đẹp như huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên, thị xã An Nhơn, tỉnh Bình Định).

Ngày càng có nhiều các tổ thu gom rác thải sinh hoạt, bao bì thuốc bảo vệ thực vật… do cộng đồng thành lập, hoạt động theo hình thức tự nguyện như mô hình “Cánh đồng không vỏ bao thuốc bảo vệ thực vật”. Nhiều mô hình cải tạo cảnh quan ở thôn, bản, ấp đã được các địa phương áp dụng sáng tạo, phù hợp với điều kiện thực tế như (trồng hoa, cây xanh; mô hình con đường bích họa, làng bích họa (thành phố Tam Kỳ, Quảng Nam)…

Tại Đồng bằng sông Cửu Long và Đông Nam Bộ có nhiều mô hình cải tạo cảnh quan đã được các địa phương áp dụng sáng tạo, phù hợp với điều kiện thực tế, như: Chương trình “Đổi bọc ni – lông lấy tập, viết”, phát túi ni-lông tự phân hủy tại An Giang, Đồng Nai; mô hình trồng hoa, trồng cây xanh dọc hai bên đường giao thông (Hậu Giang, Đồng Nai, Vĩnh Long...); mô hình “dòng sông không rác”.

Mô hình “biến bãi rác thành vườn hoa” tại Đồng Tháp; mô hình “Tuyến đường xanh- sạch- đẹp”; mô hình “tôn giáo tham gia bảo vệ môi trường, giảm nghèo bền vững”, mô hình  “Dòng kênh sạch” tại Hậu Giang; mô hình đổi chất thải nhận quà tặng, vẽ tranh tuyên truyền bảo vệ môi trường tại Bà Rịa – Vũng Tàu; mô hình Khu phố không rác, Khu nhà trọ không rác tại TP Hồ Chí Minh … đã góp phần tạo nên diện mạo mới ở nông thôn.

Một số địa phương đã chỉ đạo các xã tập trung xây dựng mô hình “Khu dân cư kiểu mẫu” để hình thành các khu dân cư nổi bật về cảnh quan đường làng, ngõ xóm “sáng, xanh, sạch, đẹp” để triển khai nhân rộng (như Đồng Nai, Hậu Giang, Trà Vinh, Hà Tĩnh, Nam Định, Hà Tĩnh…) với số huyện đã có tỷ lệ các tuyến đường nông thôn trồng cây xanh – hoa đạt trên 50% như Châu Thành A, thành phố Vị Thanh, thị xã Ngã Bảy (Hậu Giang), huyện Tiểu Cần (Trà Vinh), thị xã Bình Minh (Vĩnh Long), huyện Thoại Sơn (An Giang), huyện Vĩnh Cửu, Tân Phú (Đồng Nai); nhiều nơi có tuyến đê trồng cây, trồng hoa kiểm mẫu tạo nên cảnh quan môi trường nông thôn trong lành như huyện Thanh Liêm (Hà Nam), huyện Nam Trực, Mỹ Lộc (Nam Định), thành phố Hưng Yên (tỉnh Hưng Yên).