Việt Nam hoàn thiện cơ chế, từng bước đẩy lùi tội phạm rửa tiền

Những năm trước, Ngân hàng Thế giới (World Bank) đã từng cảnh báo rằng, Việt Nam rất dễ trở thành mục tiêu của hoạt động rửa tiền vì hệ thống thanh tra, giám sát, hệ thống kế toán và tìm hiểu khách hàng của các ngân hàng còn kém phát triển, nhất là mức độ sử dụng tiền mặt và các luồng chuyển tiền không chính thức khá lớn khiến cho việc kiểm soát các giao dịch, thanh toán trở nên khó khăn.

Để phòng, chống hiệu quả hoạt động rửa tiền, trong mấy năm gần đây, Việt Nam đã từng bước triển khai, xây dựng và hoàn thiện cơ chế hoạt động phòng, chống rửa tiền để đáp ứng với tình hình mới.

Từ xây dựng kế hoạch hoàn chỉnh…

Cuối năm 2014, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Kế hoạch hành động quốc gia về phòng, chống tội rửa tiền và chống tài trợ khủng bố, giai đoạn 2015-2020. Kế hoạch này tập trung vào mục tiêu bảo vệ tốt nhất lợi ích của quốc gia, tổ chức và cá nhân đồng thời góp phần chống tội phạm và tham nhũng; tăng cường sự ổn định của các tổ chức tài chính, kích thích tăng trưởng kinh tế...,

Ngoài ra, Kế hoạch còn là sự khẳng định thực hiện cam kết của Chính phủ đối với các tổ chức quốc tế về việc xây dựng cơ chế phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố (AML/CFT) của Việt Nam, thực hiện nghĩa vụ thành viên trong nhóm châu Á - Thái Bình Dương về chống rửa tiền (APG).

Theo chỉ đạo của Thủ tướng, từ năm 2015 đến 2020, các Bộ, ngành liên quan phải xây dựng cơ chế tập trung xử lý thông tin liên quan đến rủi ro quốc gia trong các lĩnh vực; tiến hành điều tra, truy tố, xét xử tội rửa tiền theo Điều 250, 251 của Bộ luật Hình sự.

Song song đó, các Bộ, ngành cần xây dựng và ban hành hướng dẫn liên quan đến điều tra, truy tố, xét xử tội rửa tiền, tài trợ khủng bố; nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định của Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự... và các văn bản liên quan; đưa nội dung liên quan đến thanh tra về phòng, chống rửa tiền, chống tài trợ khủng bố vào định hướng chương trình thanh tra hàng năm cho toàn ngành...

Ảnh minh họa

… đến hành động kịp thời

Có thể nói, cho đến nay, hoạt động phòng, chống rửa tiền của Việt Nam đã đạt được những tiến bộ như đã xây dựng và vận hành cơ chế phòng chống rửa tiền đáp ứng được, phù hợp với điều kiện Việt Nam và chuẩn mực quốc tế.

Cụ thể, Việt Nam đã hoàn thiện cơ sở pháp lý, hình sự hóa tội phạm rửa tiền, nâng cấp Nghị định 74 của Chính phủ năm 2004 thành luật… Tiếp đó, năm 2009, Chính phủ đã thành lập Ban chỉ đạo phòng chống rửa tiền, chỉ đạo các ngành phòng chống rửa tiền trên toàn quốc. Đồng thời, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cũng đã thành lập Cục Phòng chống rửa tiền, trực thuộc cơ quan thanh tra giám sát của ngân hàng. Ngoài ra, Công an, Tòa án, Kiểm sát dù chưa thành lập cơ quan chuyên biệt nhưng đã có các đầu mối để phối hợp với NHNN trong công tác phòng, chống rửa tiền.

Năm 2009, Quốc hội đã thông qua sửa đổi Bộ luật Hình sự (BLHS) 1999, sửa đổi Điều 251 thành “Tội rửa tiền”. Tiếp đó, vào cuối năm 2011, sáu Bộ, ngành gồm : Bộ Công an, Ngân hàng Nhà nước, Bộ Tư pháp, Bộ Quốc phòng, Viện Kiểm sát, Tòa án nhân dân đã ban hành Thông tư 09 hướng dẫn điều luật về rửa tiền quy định trong BLHS sửa đổi. Đây là cơ sở pháp lý cho cơ quan điều tra, cơ quan tố tụng có căn cứ về tội rửa tiền.

Hiện nay, BLHS sửa đổi năm 2009 lại tiếp tục được hoàn thiện, bổ sung những quy định chặt chẽ hơn về “Tội rửa tiền”. Cụ thể, theo dự thảo BLHS (sửa đổi) đang trình Quốc hội xem xét, thông qua đã bổ sung thêm nhiều quy định mới về “Tội rửa tiền”, trong đó đáng chú ý đó là doanh nghiệp tổ chức hối lộ, tham nhũng, rửa tiền... cũng sẽ bị xử lý hình sự. Đối với “Tội tài trợ khủng bố”, theo dự thảo, nếu phạm tội tài trợ khủng bố sẽ bị tước giấy phép kinh doanh vĩnh viễn.

Nhiều ý kiến cho rằng, Việt Nam phải tiến tới cơ chế thanh toán không dùng tiền mặt. Bởi khi sử dụng thanh toán bằng tiền điện tử, mọi hoạt động tài chính của mỗi người sẽ được quản lý chặt chẽ và dễ dàng hơn… Chính vì vậy, hiện nay, Ngân hàng Nhà nước đang đẩy mạnh hoạt động thanh toán qua thẻ thay vì dùng tiền mặt.

Một trong những công tác phòng, chống rửa tiền đạt hiệu quả cao đó là phải chú trọng công tác hợp tác quốc tế. Đây luôn được coi là biện pháp hữu hiệu trong công tác phòng, chống rửa tiền tại Việt Nam cũng như các nước. Với vai trò là thành viên của Nhóm châu Á - Thái Bình Dương về chống rửa tiền (APG), Việt Nam đã và đang tích cực thúc đẩy mạnh mẽ quá trình hợp tác, trao đổi thông tin về phòng, chống rửa tiền với các quốc gia thành viên. Tính đến thời điểm hiện nay, Việt Nam đã ký kết với 6 nước về hợp tác phòng chống rửa tiền gồm: Thái Lan, Malaysia, Indonesia, Lào, Campuchia, Hàn Quốc. Với mục đích nhằm hợp tác quốc tế về trao đổi thông tin liên quan đến rửa tiền tạo điều kiện thuận lợi giữa Việt Nam với các nước trong quá trình thu thập, phân tích, xử lý thông tin phục vụ công tác phòng, chống rửa tiền, nhất là hoạt động phòng, chống rửa tiền xuyên biên giới.