Thuốc lá thế hệ mới khiến khó hoàn thành mục tiêu trong Luật PCTTTL

Khó cai thuốc lá

Hiện nay, các nghiên cứu trên thế giới đã chỉ ra rằng làm gia tăng tỷ lệ sử dụng thuốc lá do cung cấp thêm sự lựa chọn cho việc sử dụng các sản phẩm thuốc lá bên cạnh thuốc lá truyền thống, thúc đẩy cả người không hút thuốc lá và người đang sử dụng thuốc lá điếu sử dụng thuốc lá điện tử.

Nhiều bằng chứng cho thấy cả người đang hút thuốc lá điếu thông thường và người không hút thuốc lá sau khi sử dụng thuốc lá điện tử vẫn tiếp tục hút thuốc lá điếu thông thường hoặc hút song song cả hai loại sản phẩm.

Từ những phân tích trên cho thấy, thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng làm tăng sử dụng thuốc lá, ảnh hưởng đến mục tiêu giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá và ảnh hưởng đến nỗ lực phòng, chống tác hại của thuốc lá tại Việt Nam.

Thuốc lá điện tử gây ra nhiều vấn đề xã hội, kinh tế ảnh hưởng nghiêm trọng tới an sinh xã hội, an ninh trật tự, kinh tế, môi trường và sự phát triển bền vững.  Thuốc lá điện tử có nguy cơ cao tiềm ẩn và phát sinh các tệ nạn xã hội, nhất là sử dụng ma túy và các chất gây nghiện, ảnh hưởng đến sức khỏe, an ninh trật tự xã hội.

Thuốc lá điện tử sử dụng nhiều hương liệu, hóa chất không phải là từ nguyên liệu lá thuốc lá điếu thông thường. Nguyên liệu phối trộn nhiều loại thành phần khác nhau nên có thể bị lợi dụng để sử dụng ma túy thông qua việc phối trộn.

Thuốc lá thế hệ mới khiến khó hoàn thành mục tiêu giảm tỷ lệ hút thuốc

Thuốc lá điện tử có thiết kế mở (phần chứa dung dịch tách rời có thể tự nạp) nên người sử dụng có thể tự ý tăng tỷ lệ nicotine quá mức hoặc thêm ma túy và các chất gây nghiện khác vào để sử dụng mà khó bị phát hiện. Một số khảo sát trong cộng đồng sử dụng thuốc lá điện tử cho thấy rõ ràng về mối liên quan giữa sử dụng thuốc lá điện tử với các tệ nạn xã hội khác như ma túy, hút shisha và các chất gây nghiện khác.Tại Mỹ, ENDs có thể được dùng cùng với chất ma túy từ cây Cannabis và Marijuana.

Tại Việt Nam, tình trạng tội phạm ma túy trộn các loại ma túy vào các sản phẩm thuốc lá điện tử và hướng vào đối tượng học sinh, sinh viên và giới trẻ đang rất phức tạp và một số vụ việc đã được điều tra, phát hiện.

Thiết bị điện tử để sử dụng ENDs và HTPs có thể hỏng, lỗi và gây cháy nổ, thương tích, mất an toàn cho người sử dụng. Các chấn thương nghiêm trọng đã được ghi nhận như miệng, mặt, cổ mắt, mũi, xương hàm... Thuốc lá điện tử gây ảnh hưởng đến môi trường vì lượng chất thải rắn.

Tác hại tới nền kinh tế

Theo cáo cáo của WHO năm 2017 và một số nghiên cứu khác cho thấy: 2/3 lượng thuốc lá điếu bị vứt bừa bãi; chỉ riêng chi phí dọn sạch lượng thuốc lá bị vứt bừa bãi đã là 11 tỷ USD, chưa kể các chi phí môi trường khác trong cả chuỗi cung ứng thuốc lá: trồng cây, sấy, ... Trong khi đó, thiết bị thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng có rất nhiều thành phần: nhựa, pin, bảng mạch điện, dung dịch…. Quy trình dỡ bỏ, phân loại… nhằm tái chế hay vứt bỏ, tiêu hủy đều phức tạp và tốn kém. Nếu bị vứt bỏ dưới dạng vỡ, nát có thể phát tán ra môi trường các chất độc hại như kim loại, axit, nicotine, ... Thực tế tại Mỹ: 58 triệu sản phẩm thuốc lá điện tử được bán ra trong năm 2015, trong đó có 19,2 triệu sản phẩm dùng 1 lần. Các sản phẩm thuốc lá điện tử thiếu hướng dẫn người dùng cách vứt bỏ sản phẩm (Hoshing Chang, 2014).

Tiêu dùng thuốc lá điện tử làm giảm chi tiêu, ảnh hưởng tới đói nghèo. Nghiên cứu của D Efroymson và cộng sự (2011) chỉ ra việc sử dụng thuốc lá có ảnh hưởng tới vấn đề đói nghèo và bất bình đẳng ở Việt Nam. Hiện nay, lợi nhuận biên của thuốc lá điện tử và thuốc lá làm nóng rất cao.Đây là giai đoạn sản phẩm mới nên các hãng duy trì lợi nhuận cao và ban đầu nhắm tới người có thu nhập cao.Lợi nhuận biên của IQOS cao hơn thuốc lá truyền thống 30-50%. Lợi nhuận biên của JUUL là “rất cao”, lên tới 70%. Các hãng thuốc lá điện tử hoàn toàn có thể ra nhiều sản phẩm hơn với giá bán thấp hơn để tiếp cận người có thu nhập thấp (là đối tượng dễ tổn thương nhất).

Thuốc lá điện tử sẽ tiếp tục gây gánh nặng bệnh tật và chi phí bệnh tật lớn tại Việt Nam. Theo WHO, trên thế giới, sử dụng thuốc lá khiến cho 8 triệu người tử vong mỗi năm (7 triệu do hút thuốc lá trực tiếp và 1, 2 triệu do hút thuốc lá thụ động). Chi phí của việc hút thuốc lá trên toàn cầu là 1 nghìn tỷ USD. Tại Việt Nam, thuốc lá gây ra 40  ngàn ca tử vong sớm mỗi năm. Chi tiêu cho hút thuốc lá chiếm mất trên 31 ngàn tỷ mỗi năm của các hộ gia đình Việt Nam.Chi phí cho một số bệnh tật phổ biến do thuốc lá đã lên tới trên 21 ngàn tỷ mỗi năm.Thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng không làm giảm đi các vấn đề này mà thậm chí sẽ làm tăng các chi phí hơn nữa.

Thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng có những tác động bất lợi đến kinh tế và ngành sản xuất nội địa: Việt Nam hiện không sản xuất thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng nên việc cho phép nhập khẩu thuốc lá điện tử sẽ chỉ làm lợi cho các công ty thuốc lá nước ngoài. Hiện nay, Tổ chức Hải quan quốc tế của Liên hiệp quốc xếp thuốc lá điện tử không chứa nicotine vào chương hóa chất nên không chịu thuế tiêu thụ đặc biệt hoặc mức thuế thấp. Bên cạnh đó, bộ phận điện tử của sản phẩm thuốc lá điện tử là phần có chi phí và giá cao, không chịu thuế tiêu thụ đặc biệt sẽ gây thất thu cho ngân sách.

 Khánh Chi