'Thủ phạm' gây ung thư thực quản

 
Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu, Bệnh viện Bạch Mai vừa tiếp nhận nam bệnh nhân 37 tuổi xuất hiện đau tức sau xương ức khoảng 1 tuần nay, đau tăng khi ăn, chưa có triệu chứng nuốt nghẹn và sặc khi ăn.
 
Bệnh nhân đến Trung tâm Y học hạt nhân và ung bướu khám, bác sĩ cho chỉ định nội soi thực quản dạ dày. Kết quả nội soi cho thấy khối u thực quản 1/3 giữa chiếm 2/3 chu vi thực quản. Theo dõi K thực quản. Bệnh nhân đã được chỉ định sinh thiết khối u.

Theo bệnh nhân, dù còn trẻ nhưng anh có thâm niên uống rượu và hút thuốc lá nhiều năm liền. Khi nghe bác sĩ chẩn đoán ung thư thực quản, bệnh nhân và người nhà đều sốc, họ không nghĩ mắc căn bệnh này khi còn quá trẻ.
 
Tại Trung tâm Y học Hạt nhân và Ung bướu, Bệnh viện Bạch Mai các bác sĩ cũng tiếp nhận nhiều trường hợp như nam bệnh nhân này. Đa số họ đều có tiền sử uống rượu và khi có dấu hiệu nuốt nghẹn, sặc mới vào viện kiểm tra.
 
Tại Bệnh viện K 2, cơ sở Tam Hiệp, nhiều bệnh nhân ung thư thực quản đang chờ xạ trị. Ông Nguyễn T.L. 61 tuổi, quê Nam Định vào viện khám vì nuốt nghẹn, đau ở thượng vị. Ông L. cho biết bản thân xuất hiện triệu chứng nuốt nghẹn, đau bụng nhưng chỉ nghĩ là bệnh đau dạ dày.

Ông ngại đi khám. Khi sụt cân, ăn uống không ngon ông mới đến bệnh viện tỉnh khám. Bác sĩ nghi ngờ K thực quản nên giới thiệu lên tuyến trên. Tại BV K, giải phẫu tế bào học chẩn đoán ung thư thực quản.

Bác sĩ tư vấn cho gia đình mở thông ống dạ dày để cho ăn vì bản thân ông đã bị u bít tắc, khó ăn uống, suy dinh dưỡng. Hiện ông đang chuẩn bị xạ trị để mong thu nhỏ kích thước khối u.

Theo vợ ông L. ông nghiện rượu khoảng 20 năm. Trung bình mỗi ngày ông uống từ 300 – 500ml. Không chỉ uống rượu, ông còn hút thuốc lào từ ngày thanh niên. Khi vào viện, ông L. chia sẻ đa số bệnh nhân cùng phòng đều là ung thư thực quản, đều có thâm niên uống rượu, hút thuốc. Bản thân ông thấy ân hận vô cùng vì đã không bỏ rượu sớm.

Thạc sĩ, bác sĩ Hà Hải Nam – bộ môn Ung thư, trường Đại học Y Hà Nội, cho biết theo thống kê của Hiệp hội ung thư thế giới, trong năm 2020 đã có hơn 3.200 người dân Việt Nam được chẩn đoán Ung thư thực quản, và hơn 3000 người bệnh tử vong vì căn bệnh này, xếp thứ 9 về số tử vong do bệnh ung thư. Hơn thế, con số này đang không ngừng gia tăng nhanh chóng.

Đặc biệt, bác sĩ Nam cho biết chỉ có chưa đến 2% số người bệnh được chẩn đoán ung thư thực quản ở giai đoạn sớm, trong khi với các ung thư khác, tỷ lệ chẩn đoán sớm có thể lên tới 20%, thậm chí gần 50% (ung thư vú, ung thư cổ tử cung). Khi ở giai đoạn muộn, tiên lượng điều trị rất khó khăn, tỷ lệ sống sau 5 năm chỉ đạt xấp xỉ 5%.

Thủ phạm gây ung thư thực quản

Theo bác sĩ Nam, yếu tố tăng nguy cơ ung thư thực quản như rượu bia, thuốc lá, thói quen ăn uống. Đặc biệt thuốc lá, rượu là nguyên nhân chính gây ung thư thực quản biểu mô vảy tại vị trí 2/3 trên của thực quản, gặp ở cả châu Âu, Mỹ, châu Á.

Hút xì gà và tẩu cũng tăng nguy cơ ung thư biểu mô vảy, nhưng mức độ thấp hơn thuốc lá. Rượu mạnh làm tăng nguy cơ ung thư cao hơn bia và rượu vang.

Ngoài ra, người châu Á, trong đó có Việt Nam, với chế độ ăn nhiều Nitrosamin như thịt nướng và một số thực phẩm đặc thù: dưa cà muối. Nitrosamin đã được chứng minh là yếu tố sinh ung thư. Thói quen nhai trầu cau cũng là một yếu tố gây ung thư thực quản biểu mô vảy.

Ăn, uống đồ nóng tăng nguy cơ ung thư thực quản. Riêng uống nước chè nóng từ 60-64 độ hoặc rất nóng là trên 65 độ, hoặc uống chè trong vòng 3 phút sau khi pha làm tăng đáng kể nguy cơ ung thư thực quản biểu mô vảy.

Ngoài ra, người mắc các chứng bệnh co thắt thực quản, tiền sử cắt dạ dày, viêm dạ dày thể teo đét, HPV, bệnh tăng tạo chai lòng bàn tay, bàn chân, dùng thuốc Biphosphonate và mắc ung thư đường hô hấp trên. 

Để phòng bệnh, bỏ rượu, bỏ thuốc được xem là biện pháp cần thiết. Ngoài ra, trong chế độ sinh hoạt hạn chế thức ăn làm tăng nguy cơ lây bệnh.

Một chế độ ăn giàu chất xơ từ hạt ngũ cốc, beta-caroten, folate, vitamin C, B6, chất chống oxi hóa làm giảm nguy cơ bệnh Barrette thực quản và ung thư biểu mô tuyến.

Ngược lại, chế độ ăn giàu cholesterol, đạm động vật và vitamin B12 làm tăng nguy cơ loại ung thư này.
 
Khánh Chi