Nhãn mác sữa lập lờ, người tiêu dùng thiệt hại
Bò sữa kêu cứu ngành Y
Trong kinh tế thị trường, chuyện đó là thường; nhưng sẽ là bất bình thường nếu luật chơi không minh bạch và sòng phẳng. Tiếc thay, chỉ một từ “tiệt trùng” thay cho “hoàn nguyên” của trong một thông tư ngành Y tế đã có những tác động mang tính bản chất.
Trước đây, mỗi khi sữa của nông hộ dư thừa phải đổ bỏ; dư luận lên án các nhà máy sữa ép giá, mua sữa kiểu “thắt vú bò”. Người nông dân bị chê làm ăn tự phát, thiếu căn cơ. Gần đây, thêm nguyên nhân khác: Nguồn sữa bột trên thế giới nhiều và rẻ, doanh nghiệp quay lưng với nông dân và sữa tươi trong nước.
Ảnh minh họa |
Trong tình huống này, có nhiều chuyên gia đề nghị lập hội đồng sữa quốc gia, tăng thuế, cấp hạn ngạch nhập khẩu sữa bột... Những biện pháp đó, nếu nằm trong khuôn khổ cam kết với quốc tế, thì cần làm ngay để bảo vệ nông dân một nắng hai sương, tăng sức đề kháng cho nền nông nghiệp đang chập chững bước vào hội nhập.
Nhưng trước hết, người nông dân vốn kiên cường trong mọi hoàn cảnh, nền nông nghiệp luôn là cứu cánh cho kinh tế quốc gia mỗi khi gặp khó, cần một sự minh bạch, sòng phẳng trong cuộc chơi. Câu chuyện thiếu minh bạch thị trường sữa, cụ thể là chuyện nên gọi sữa bột nhập về pha ra thành sữa nước là “sữa hoàn nguyên” hay “sữa tiệt trùng” do Bộ Y tế đưa ra đã được nói vài lần, nhưng chưa được giải quyết.
Lần này, câu chuyện không đơn giản như vậy khi người tiêu dùng tương đối khó nhận biết họ mua cho con em họ uống sữa bột hay sữa tươi (chưa nói loại sữa nào ngon và bổ dưỡng hơn), còn người nông dân, chủ trang trại bò thì nơm nớp trông chờ khách với tay đến những sản phẩm sữa tươi trên kệ hàng. Nếu không giải quyết sự “nhầm lẫn” khái niệm, (sữa tiệt trùng - sữa hoàn nguyên) này, những con bò sữa sẽ đứng trước nguy cơ tan đàn.
Nhãn mác sữa lập lờ, người tiêu dùng thiệt hại
Ông Hùng cũng cho biết, việc quản lý chất lượng sữa nước hiện nay chủ yếu dựa trên việc tự công bố chất lượng của các nhà sản xuất, còn khâu hậu kiểm chỉ kiểm tra vệ sinh an toàn thực phẩm, một số chỉ tiêu ghi trên bao bì nhưng ít có kiểm tra phân tích mẫu theo định kỳ thường xuyên. Do đó, nhiều DN sữa thiếu hướng dẫn cũng như kiểm tra quá trình vận chuyển, bảo quản sữa trước khi đến tay người tiêu dùng. “Khi nào những quy định của Luật Bảo vệ người tiêu dùng và những luật có liên quan được thực thi trên thực tế, lúc đó may ra quyền lợi của người tiêu dùng mới được đảm bảo”, ông Hùng nói.
Tuy nhiên, ông Chinh cho rằng, quyền quan trọng này đang bị ảnh hưởng khi khái niệm sữa ghi trên bao bì đang có biểu hiện không rõ ràng, minh bạch. Cụ thể, sữa chế biến từ sữa bột đang được ghi trên bao bì là “sữa tiệt trùng”, khiến người tiêu dùng nhầm lẫn.
Nhưng đến năm 2010, Bộ Y tế có Thông tư 30/2010/TT-BYT ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với các sản phẩm sữa dạng lỏng. Trong đó, sữa dạng lỏng làm từ sữa bột không còn được gọi là “sữa hoàn nguyên” mà gọi là “sữa tiệt trùng”. Tên gọi này không gọi thẳng vào nguyên liệu sản xuất (sữa bột hay sữa tươi) mà chỉ là tên phương pháp chế biến, dùng chung cho cả sữa bột và sữa tươi.
Quy chuẩn kỹ thuật là quy định bắt buộc (khác với tiêu chuẩn kỹ thuật, chỉ mang tính khuyến khích). Thành ra, các hãng sữa dựa theo đó để ghi nhãn. “Bộ Y tế đưa ra khái niệm đó (sữa tiệt trùng - PV) vì họ không phải là dân chuyên môn. Có thể vì bảo vệ DN nên không ổn lắm về mặt kỹ thuật”, ông Chinh nói.
“Mỗi năm chúng ta mất vài tỷ USD nhập sữa bột; trong khi sản xuất sữa tươi trong nước rất nhiều tiềm năng. Vì thế, nên sửa lại quy chuẩn kỹ thuật. Để như vậy là rất dở”.
Ông Tô Xuân Chinh, Phó Cục trưởng Chăn nuôi (Bộ NN&PTNT)
Ông Chinh đánh giá, quy chuẩn này không những ảnh hưởng đến sự minh bạch của thị trường mà phương hại đến sản xuất trong nước. Hiện nay, sữa tươi chỉ mới đáp ứng được 28% nhu cầu nhưng có dư địa phát triển lớn, tạo công ăn việc làm, thu nhập cho người nông dân và DN chăn nuôi bò sữa trong nước. “Mỗi năm chúng ta mất vài tỷ USD nhập sữa bột; trong khi sản xuất sữa tươi trong nước rất nhiều tiềm năng. Vì thế, nên sửa lại quy chuẩn kỹ thuật. Để như vậy là rất dở”, "Hiện nay, người tiêu dùng muốn nhận biết được sữa tiệt trùng làm bằng sữa tươi hay sữa bột phải đọc mục “thành phần” ghi trên bao bì", ông Chinh nói.
Ngoài ra, hiện thị trường có những sản phẩm pha giữa sữa bột và sữa tươi nhưng không ghi tỷ lệ của hai loại nguyên liệu. Theo ông Chinh, cách ghi này không đủ để người tiêu dùng nhận biết; không ghi rõ tỷ lệ sữa tươi, sữa bột là không sòng phẳng, cơ quan chức năng cần tăng cường kiểm soát.