Nguy cơ đoạn chi vì thuốc lá

Tắc mạch vì thuốc lá

Bệnh nhân N.V.T, nam, 36 tuổi, có tiền sử khỏe mạnh, nhưng có biểu hiện sưng phù hai chi, đau tức khi đi lại và tái nhợt hai chi dưới vài ngày nay, bệnh nhân đã đến Bệnh viện Đa khoa Medlatec khám. Bác sĩ nghi ngờ bệnh nhân N.V.T bị viêm tắc động mạch chi dưới và cho siêu âm Doppler mạch chi dưới cấp cứu.

Kết quả siêu âm Doppler mạch chi dưới: bên phải huyết khối giảm âm (nghi huyết khối mới) gây tắc hoàn toàn động mạch chậu ngoài, động mạch đùi, động mạch khoeo.

Bên trái: huyết khối hoàn toàn động mạch đùi sâu và động mạch chày trước.

Để xử trí kịp thời, bệnh nhân được chuyển đến Bệnh viện Việt Đức và điều trị bằng phẫu thuật. Bệnh nhân này cho biết anh hút thuốc từ năm 22 tuổi, mỗi ngày hút hết gần bao thuốc và không hề biết hút thuốc dẫn tới nguy cơ đoạn chi như vậy.

Khi khám, bác sĩ thấy hai chi dưới tái, sưng nề và đau khi di chuyển, hai bàn chân lạnh, mạch mu chân bên phải rất khó bắt, mạch mu chân trái yếu.

Các bác sĩ Bệnh viện Bình Dân TP.HCM từng cấp cứu cho nam thanh niên 24 tuổi phải đoạn chi vì bị tắc mạch chi. Nam bệnh nhân này có tiền sử hút thuốc lá từ năm 15 tuổi.

Các bác sĩ xác định nguyên nhân chủ yếu là do bệnh nhân này hút thuốc lá quá nhiều, chất độc từ khói thuốc gây viêm và kích thích co thắt mạch máu, chủ yếu là các mạch máu nhỏ ở xa như đầu chi. Lúc đầu, bệnh nhân chỉ đau nhức đầu chi, nhưng dần dần các đầu ngón bị tím tái và dẫn đến hoại tử loét không lành.

Hình ảnh chân hoại tử vì khói thuốc lá.

Thuốc lá gây tắc mạch 

Th.S BS Nguyễn Mạnh Cường – Phó Khoa Tim mạch Bệnh viện Đa khoa Quốc tế S.I.S Cần Thơ tắc mạch chi dưới là bệnh xảy ra nhiều nhất ở nam từ 20 đến 50 tuổi, ngày nay số lượng bệnh nhân nữ cũng đang ngày càng tăng. Người ta vẫn chưa biết chính xác nguyên nhân gây ra bệnh. Tuy nhiên, bệnh thường xảy ra ở những người hút thuốc lá hoặc dùng những sản phẩm có chứa nicotine. Hút thuốc lá đóng vai trò quan trọng trong việc khởi phát và làm nặng thêm tình trạng bện.

Tắc động mạch chi là một chứng bệnh đang dần phổ biến nhưng không phải ai cũng biết để điều trị kịp thời. Khi gặp phải những triệu chứng như trên, người bệnh phải đến ngay bệnh viện để khám, kịp thời phát hiện.

Những biến chứng do tắc nghẽn động mạch, khi tắc nghẽn động mạch gây giảm tưới máu động mạch, dẫn đến một số hậu quả dây chuyền, trong đó nguy hại là tình trạng thiếu máu rồi hoại tử chi. Trung bình sau 6 giờ bị thiếu máu, mô cơ có khả năng bị hoại tử. Hậu quả cuối cùng là phải phẫu thuật cắt bỏ phần chi hoại tử không hồi phục, khiến người bệnh mất đi một phần chi đáng kể, làm suy giảm chất lượng cuộc sống và tăng gánh nặng chi phí điều trị cho bản thân gia đình và xã hội.

Triệu chứng của bệnh, người bệnh sẽ có cảm giác lạnh, tê các ngón hoặc bàn tay, chân. Các ngón tay, chân nhợt màu hoặc tím tái.

Đau rát ở bàn tay bàn chân là triệu chứng quan trọng của bệnh. Các triệu chứng trên tăng lên khi bàn tay, chân gặp lạnh.

Khi bệnh nặng hơn có thể xuất hiện các vết loét ở ngón tay và ngón chân. Hoại tử chi sẽ xảy ra nếu các mô bị thiếu máu nuôi dưỡng kéo dài.

Khi bị tắc mạch chi, bệnh nhân cần bỏ thuốc lá. Thậm chí hút một điếu thuốc một ngày cũng làm bệnh diễn biến nặng hơn. Phản ứng viêm sẽ ngừng lại khi ngừng hút thuốc. Đa số bệnh nhân bỏ được thuốc lá kịp thời sẽ tránh được nguy cơ bị cắt bỏ ngón về sau này.

Ngoài ra, bệnh nhân có thể chăm sóc và vật lý trị liệu: giữ vệ sinh chi dưới, không mang tất bó chặt, giữ ấm chi dưới như sống trong môi trường ấm áp.

Điều trị tái lập tuần hoàn mạch máu: nong tạo hình lòng mạch qua da, đặt giá đỡ nội mạch (stent) hoặc phẫu thuật bắc cầu.

 K.Chi