"Nên đánh thuế TNCN từ đồng thu nhập đầu tiên"

Luật thuế thu nhập cá nhân: Nên tính theo cách nào?

Thư gửi bà nội trợ thứ trưởng

Thứ trưởng Bộ tài chính Vũ Thị Mai: “Mức giảm trừ như thế là khoan sức dân rồi”

TS. Vũ Đình Ánh: Nên tính thuế TNCN ngay từ đồng thu nhập đầu tiên

Không nên dựa vào con số "cứng nhắc"

Thưa ông, theo lập luận của Bộ Tài chính việc chọn con số khởi điểm chịu thuế đã tính tới tốc độ trượt giá năm 2014, tăng trưởng GDP và tăng lương tối thiểu 2 năm tới. Nhưng nhiều người dân cho rằng, mức khởi điểm chịu thuế 6 triệu đồng/tháng vào năm 2014 dựa vào kết quả các phép tính trên là quá lạc hậu, không phù hợp thực tế?

Bản thân tôi cũng không rõ năm 2014 tình hình kinh tế sẽ thế nào. Nhưng rõ ràng, nếu chỉ dựa vào con số tuyệt đối của tốc độ tăng trưởng, tốc độ trượt giá hay lạm phát mà đưa ra mức khởi điểm chịu thuế hay mức giảm trừ gia cảnh.... thì chưa chính xác, vì giữa thực tế và kế hoạch đặt ra có một khoảng vênh rất lớn. Đưa ra con số tuyệt đối trong khi bối cảnh vĩ mô biến động liên tục thì quả thật Luật sửa đổi dù chưa ban hành đã nhìn thấy rõ sự lạc hậu rồi.

Ở một góc độ lập luận khác, Bộ Tài chính cho rằng cách tính mức khởi điểm trên là đảm bảo nguyên tắc, thu nhập chịu thuế phải cao hơn thu nhập bình quân của người dân trên toàn xã hội ?

Không hẳn vậy. Luật thuế TNCN không phải là thuế đánh cho người thu nhập cao. Ở các nước, bất kể lúc nào miễn là anh có thu nhập 1 đồng thì sẽ buộc phải đóng thuế 1 đồng. Nhưng Việt Nam lại chọn đánh thuế từ một ngưỡng nhất định, vượt ngưỡng thu nhập này người dân mới phải đóng thuế.

Theo tôi, việc đưa ra ngưỡng hay mức khởi điểm chịu thuế phải cao hơn mức thu nhập bình quân đầu người là chưa chính xác. Mọi nền kinh tế đều dựa vào lương tối thiểu để đánh thuế, trong khi tiền lương tối thiểu ở Việt Nam lại quá xa so với thực tế, người dân không thể sống chỉ dựa vào lương tối thiểu. Thêm nữa chuyện xác định thu nhập trung bình ở nước ta rất khó do ta không quản lý được thu nhập của người lao động.

Nhiều quan điểm người dân cho rằng mức khởi điểm đóng thuế 6 triệu đồng/tháng nếu áp dụng từ năm 2014 là quá lạc hậu

Vậy, theo ông mức khởi điểm đánh thuế sẽ phải thế nào là hợp lý và phù hợp với thực tiễn?

Như tôi đã nói, không nên căn cứ vào một con số cụ thể nào để đánh thuế, mà phải đánh thuế từ đồng thu nhập đầu tiên để quản lý thu nhập. Chứ nếu chỉ dựa vào mốc cụ thể (mức đề xuất là 6 triệu đồng/tháng vào năm 2014) thì sẽ chỉ tạo điều kiện để nhiều người giấu thu nhập để không phải đóng thuế.

Thêm nữa, thuế suất thuế TNCN phải thấp để giảm nguy cơ trốn thuế TNCN, kiểm soát thu nhập. Khi đã kiểm soát thu nhập được rồi thì mới căn cứ vào quy mô người nộp thuế TN và mức thuế TN để tính tới chuyện điều chỉnh lại mức thuế suất.

Khó nói chuyện mức thuế "khoan sức dân"

Nhưng rõ ràng, so với tốc độ tăng giá hiện nay thì mức khởi điểm 6 triệu đồng/tháng đã không bắt nhịp được thực tế, huống hồ là sau 2 năm nữa. Như vậy, theo ông đã cần thiết phải sửa luật ngay?

Ngay từ trước khi Luật thuế TNCN hiện hành được thông qua, tôi đã đề nghị không nên đưa ra con số khởi điểm chịu thuế cụ thể. Thuế phải gắn với đời sống chứ không thể đi trước hoặc đi sau, bởi như thế dễ tạo bất bình đẳng.

Tôi có thể đơn cử về sự bất bình đẳng trong việc nộp thuế hiện nay, là theo khảo sát của Bộ LĐTBXH thì thu nhập của nhóm làm nghề mại dâm thu nhập mỗi tháng là 10,6 triệu/tháng cao gấp 2,5 lần mức thu nhập bình quân của 20% nhóm thu nhập cao nhất VN (4 triệu đồng/tháng). Con số khảo sát của Bộ LĐTBXH phản ánh một thực tế, là chính vì không kiểm soát được thu nhập nên mới tạo ra sự bất bình đẳng. Người thu nhập cao thì không phải nộp thuế, ngược lại anh có thu nhập kha khá hoặc chỉ vừa đủ ăn lại phải "è" cổ đóng thuế vì mức thu nhập của anh ta đã chạm ngưỡng phải đóng thuế.

Việc ban hành luật thuế sửa đổi là cần thiết nhưng phải xác định lại quan điểm về đánh thuế: từ đồng đánh thuế đầu tiên hay ngưỡng đánh thuế. Từ đó mới xác định ngưỡng đánh thuế nào là hợp lý hay không hợp lý, dựa trên điều kiện gì để tính ngưỡng đánh thuế này? Căn cứ vào đó sẽ đưa ra phương án thuế suất trong bảng thuế lũy tiến thế nào cho phù hợp.

Kế đến chính sách thuế phối hợp thế nào kiểm soát thu nhập ở Việt Nam. Chỉ khi kiểm soát thu nhập tốt thì mới đảm bảo tính chất thuế TNCN. Vai trò của TNCN là phân chia lại tài sản xã hội, những người thu nhập cao phải đóng thuế phân chia lại cho những người thu nhập thấp.

Đó là những điểm mấu chốt nhất mà tôi cho rằng phải thay đổi trong luật thuế TNCN thay vì mức khởi điểm đóng thuế là 4 hay 6 triệu đồng/tháng mà cơ quan quản lý nêu ra.

Ông có cho rằng, mức khởi điểm chịu thuế và giảm trừ mà Luật sửa đổi đề xuất (mức 6 triệu đồng/tháng và 2,4 triệu đồng/tháng) là đã "khoan sức dân"?

Tôi không thể bình luận gì về khái niệm này vì mỗi người có một cách hiểu khác nhau thế nào là "khoan sức dân". Hơn nữa tôi không phải là quan chức nên cách hiểu cũng sẽ khác đấy (cười).

Trường Giang

thực hiện