Mỹ, Nhật Bản “ép” Trung Quốc đàm phán tranh chấp Biển Đông

Theo Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe, tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông là vấn đề đáng quan tâm nhất tại châu Á. Ngoài ra, Tokyo sẽ tiếp tục hợp tác với Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) giải quyết vấn đề này. 

Hôm 9/10, Ngoại trưởng Kerry đã đáp chuyến bay tới Brunei tham dự Hội nghị thượng đỉnh Đông Á thường niên (EAS) và thảo luận với các nhà lãnh đạo khối ASEAN cũng như họp bàn riêng với Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường bên lề hội nghị.  

Một quan chức Mỹ cho biết Ngoại trưởng Kerry sẽ hối thúc giới lãnh đạo ASEAN tiếp tục công tác “tăng cường sự gắn kết và thống nhất” nhằm củng cố vị trí trước Trung Quốc trên bàn đàm phán về Bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông. 

Hồi tuần trước, Tổng thống Barack Obama đã hủy bỏ kế hoạch tham dự hội nghị EAS do chính phủ Mỹ đóng cửa, làm dấy lên mối lo ngại khả năng Washington sẽ mất tầm ảnh hưởng trong việc ngăn chặn sự bành trướng của Trung Quốc trên Biển Đông và duy trì chiến lược “tái cân bằng” tại châu Á. 

Lâu nay, Trung Quốc vẫn từ chối thảo luận chủ đề tranh chấp lãnh thổ với 10 nước thành viên ASEAN, và kêu gọi đàm phán chủ quyền trên Biển Đông với từng quốc gia liên quan đồng thời chỉ trích sự can thiệp của Mỹ trước những vấn đề trong khu vực. Hiện nay, ngoài Đài Loan, Malaysia, Việt Nam, Brunei và Philippines, Trung Quốc đã tuyên bố chủ quyền trên phần lớn khu vực Biển Đông vốn giàu tài nguyên dầu mỏ và khí đốt. 

Vấn đề tranh chấp lãnh thổ trên Biển Đông đang trở thành một trong những điểm đáng quan tâm nhất trong khu vực trong bối cảnh Trung Quốc mạnh tay đầu tư quân sự và Mỹ triển khai chiến lược “trục châu Á” được chính quyền Tổng thống Obama công bố năm 2011. 

Nhân bài phát biểu trước các nhà lãnh đạo khối ASEAN được hãng tin Kyodo dẫn lại, Thủ tướng Abe đã thẳng thắn bày tỏ sự ủng hộ với nhóm các quốc gia Đông Nam Á. 

Hiện nay, Nhật Bản và Trung Quốc cũng đang xảy ra tranh chấp chủ quyền chuỗi đảo Senkaku/Điếu Ngư trên Biển Hoa Đông. Ông Abe nhấn mạnh “nhiều động thái nhằm thay đổi vị thế quân sự đang diễn ra trên Biển Đông”. 

Theo ông Abe, vấn đề tranh chấp chủ quyền cần được giải quyết theo luật pháp quốc tế và cam kết Nhật Bản tiếp tục hợp tác với ASEAN bởi “cùng chung vấn đề” cần giải quyết. 

Phía Trung Quốc đã đồng thuận tổ chức “các cuộc trao đổi” với các quốc gia ASEAN về Bộ quy tắc ứng xử (COC) trước những tranh chấp lãnh thổ trên Biển Đông. 

Tuy nhiên, một số nhà ngoại giao và giới phân tích cho rằng dù đồng ý đối thoại song Trung Quốc không đưa ra bất cứ lời cam kết chắc chắn và khả năng các cuộc đàm phán sẽ bị trì hoãn trong nhiều năm tới trong khi quốc gia này tiếp tục tuyên bố chủ quyền tại nhiều vùng biển. 

“Nhằm giữ thể diện trước thế giới và ASEAN, Trung Quốc cam kết đàm phán về COC song các cuộc đối thoại chỉ nhằm mục đích trì hoãn việc thảo luận chính thức về COC”, một nhà ngoại giao trong khối ASEAN nói.

Tuy nhiên, Thủ tướng Lý Khắc Cường khẳng định các cuộc thảo luận về COC hồi tháng trước đã đạt được thành công và Trung Quốc sẵn sàng tham gia xây dựng COC song không công bố thêm chi tiết liên quan.

“Chúng tôi luôn đồng ý rằng những tranh chấp chủ quyền trên Biển Đông cần được giải quyết theo con đường trực tiếp và thông qua đàm phán cũng như thảo luận”, ông Lý phát biểu tại hội nghị EAS.

Minh Thu