Không ngạc nhiên nếu ngân hàng báo lỗ

Nhận định của TS. Nguyễn Trí Hiếu được đưa ra tại buổi tọa đàm tháo gỡ khó khăn giữa doanh nghiệp (DN) và ngân hàng (NH) do Học viện Ngân hàng tổ chức sáng 16/8.

Về lâu dài NHNN phải tính tới chuyện thả nổi lãi suất, khi đó tự khắc lãi suất huy động và cho vay đều sẽ giảm xuống

Bà Nguyễn Thị Hồng – Vụ trưởng Vụ chính sách tiền tệ (NHNN) cho biết, sau lời hiệu triệu của Thống đốc NHNN Nguyễn Văn Bình tại hội nghị sơ kết ngành NH 6 tháng đầu năm, yêu cầu các NHTM đưa các khoản vay cũ về 15%/năm, chỉ sau 3 tuần dư nợ các khoản cho vay có lãi suất trên 15%/năm tại các NH về còn 65% so với trước thời điểm 15/7.

Tới thời điểm này, lãi suất huy động đã giảm 3-4% còn lãi suất cho vay giảm 5-8% so với đầu năm 2012.

"Đây là sự nỗ lực rất lớn của toàn hệ thống NH nhằm chia sẻ khó khăn với các DN" – bà Hồng nhận định.

Bình luận về con số 15%, TS. Nguyễn Trí Hiếu – chuyên gia tài chính ngân hàng cho rằng, 15% chỉ mang ý nghĩa động viên tinh thần là chính. Còn về lâu dài không nên duy trì mức lãi suất này vì không giải quyết được tận gốc vấn đề khó khăn của DN và vướng mắc giữa DN và NH hiện nay.

Theo TS. Hiếu, với mức lãi suất các khoản vay cũ về 15%/năm, trong khi lãi suất huy động là 9%/năm thì biên độ lợi nhuận các NH hiện có là 6% vẫn "tạm đủ" để các NH có thể "sống". Nhưng với khá nhiều nhà băng thì mức biên độ này lại hơi "hẹp". Ông Hiếu bóc tách, khi NH huy động tiền gửi từ dân cư sẽ phải trích lập 1 khoản dự trữ bắt buộc 3% cho NHNN, khoản tiền này sẽ không được trả lãi, tạo ra áp lực với các NHTM. Ngoài ra, NH còn phải chịu chi phí dự phòng rủi ro cho nợ xấu là 0,75%, rồi chi phí bảo hiểm tiền gửi... Đơn cử nếu NH huy động được 100 đồng thì bắt buộc các NH phải trích lập dự trữ bắt buộc 3 đồng, trong 97 đồng cho vay ra phải trích 0,75% cho nợ xấu...

Tính tổng cộng mọi chi phí của nhà băng khoảng 2-2,5%, cộng thêm một số khoản chi phí khác 1%, thì chi phí mà NH "mất đứt" khoảng 3-3,5%. "Như vậy, thực tế lợi nhuận thực mà các nhà băng hiện đang hưởng chỉ rơi vào khoảng 2,5-3% là cùng. Biên độ này với nhiều NH hiện tại không đủ vì nợ xấu quá cao" – ông Hiếu khẳng định.

Là một chuyên gia nhiều kinh nghiệm trong quản trị NH, TS. Hiếu cho rằng, nếu một khoản vay mới biến thành nợ xấu thì NH cần 50 khoản vay mới tương đương để bù đắp thiệt hại. Vì thế, nhiều khoản nợ mới đang phải gánh cho nợ cũ, NH rơi vào thế vòng vo giữa nợ mới – nợ cũ – mất vốn... Và việc đẩy lãi suất các khoản vay cũ về 15%/năm với nhiều NH chỉ đủ để gánh nợ xấu. Thế nên, "năm nay chắc chắn ngành NH sẽ thất thu lớn, tôi cũng không ngạc nhiên nếu một NH nào đó thành thật báo lỗ vào cuối năm".

Còn đối với đối tượng được thụ hưởng là các DN, ông Hiếu cho rằng, tiếng là giảm lãi suất xuống để nhẹ gánh vốn cho DN nhưng liều thuốc này chưa đủ mạnh. Để có thể trả nợ vay 15%, DN phải làm ra lợi nhuận 30%, trừ đi các khoản chi phí khác như thuế, bảo hiểm, lương thưởng... thì mức lãi mà DN được hưởng còn lại chỉ 5-10%. Song, quan trọng là số DN đạt được mức lãi 30% trong hoàn cảnh kinh tế hiện giờ đếm trên đầu ngón tay.

"Đồng ý trong tình thế cấp bách thì phải đưa ra giải pháp, nhưng tôi cho rằng không nên duy trì mức lãi suất 15%, bởi về lâu dài sẽ không giải quyết được vấn đề khó khăn của DN, NH" – ông Hiếu nói.

TS. Vũ Đình Ánh – chuyên gia tài chính đến từ Bộ Tài chính thì cho rằng, NHNN đang quá "đơn độc" trong việc đưa ra các giải pháp cứu DN, trong khi thực tế đòi hỏi nhiều hơn thế. "Vì sao chỉ mỗi NHNN đơn độc trong câu chuyện tháo gỡ khó khăn cho DN, mà chưa thấy sự vào cuộc quyết liệt nào của các bộ, ngành. Mới đây Bộ Công thương cũng đề xuất hẳn một đề án tháo gỡ khó khăn cho DN, nhưng rốt cuộc khuyến nghị đưa ra vẫn là giảm lãi suất, vẫn là câu chuyện thuộc thẩm quyền của NHNN" – ông Ánh đặt câu hỏi.

Đồng tình, bà Tô Kim Ngọc – Phó giám đốc Học viện NH bày tỏ quan điểm, NHNN không thể một mình trên một chiến tuyến "cứu" DN. Hiện, các công cụ điều hành tiền tệ đã được NHNN áp dụng gần hết, "room" mạnh tay nhất là giảm các khoản vay cũ về 15%/năm cũng đã được tung ra, nhưng cũng chỉ chữa trị căn bệnh "ngoài da" của nền kinh tế, DN.

"NH gánh vác toàn bộ chức năng thị trường vốn, nên khi nói đến chữa bệnh điều đầu tiên người ta nghĩ tới là phải chữa khâu ách tắc này, nhưng bản chất nguồn vốn tín dụng NH chỉ là nguồn vốn bổ sung, còn để DN phát triển được cần nhiều yếu tố khác nữa" – bà Ngọc lên tiếng.

Nêu hướng giải quyết căn cơ, TS. Hiếu một lần nữa nhắc tới câu chuyện NHNN phải tính tới thả nổi lãi suất theo thị trường khi có điều kiện.

Hiện chúng ta đang khống chế cả hai đầu lãi suất tiền gửi và cho vay. Khi đó gây ra hiện tượng tâm lý, người gửi tiền sẽ tìm ra thị trường ngoài, nơi có lãi suất cao hơn để gửi, buộc các nhà băng phải vượt rào nếu không muốn mất khách, mất tiền. Còn tâm lý người đi vay thì sẽ tìm tới NH nào có lãi suất cho vay thấp nhất. Dòng tiền vào – ra sẽ bị cản trở, gây tâm lý bất ổn cho cả người đi vay và gửi tiền.

Một khi lãi suất được thả nổi, lãi suất huy động và cho vay tức khắc sẽ bị đẩy xuống, vì nếu không "NH sẽ tự đào hố chôn mình".

Trường Giang