Đưa 'đặc sản lạ' của Việt Nam sang trời Tây, lợi thế lớn của hàng trăm nông dân tham gia HTX

Từ 69 xã viên khi mới thành lập đến nay, Hợp tác xã Nông nghiệp Bưởi da xanh Bến Tre (HTX Bưởi da xanh Bến Tre) đã có gần 500 xã viên tình nguyện tham gia và góp vốn điều lệ, với 100ha vùng nguyên liệu.

“Đặc sản của Việt Nam… lạ quá!”

Đây là câu chuyện có thật được các thành viên HTX Bưởi da xanh Bến Tre chia sẻ, nơi đang trồng và cung cấp cho thị trường đặc sản bưởi da xanh với thương hiệu “Cô Gái Bưởi Hồng” (Pink Lady Pomelo) dưới sự hỗ trợ bởi Ban quản lý dự án Phát triển hợp tác xã (VCED - Socodevi Việt Nam).

Trong một lần mang những trái bưởi da xanh Bến Tre đầu tiên giới thiệu tại thị trường Canada vào tháng 8/2019, các thành viên HTX và Socodevi Việt Nam chứng kiến những người Canada cắt trái bưởi. Thật ngạc nhiên khi họ cắt như cắt quả cam, không gọt vỏ, không tách cùi, không bỏ lớp vỏ ở múi bưởi, và…cứ thế ăn. Sau khi ăn, họ nhăn mặt nhận xét “đặc sản của Việt Nam… lạ quá!”.

Chứng kiến hình ảnh đó, Socodevi Việt Nam đưa ra quyết định cần phải “dẫn dắt và đào tạo” cho thị trường Bắc Mỹ này, làm sao ăn bưởi đúng cách. Ngoài video giới thiệu cách cắt bưởi và ăn bưởi, HTX còn in “hướng dẫn sử dụng” Cô Gái Bưởi Hồng trên sticker của thùng bưởi mỗi khi xuất sang thị trường nước ngoài.

Nói về phản hồi của khách hàng từ Canada, bà Gaby Breton - đồng Giám đốc Dự án VCED cho biết: “Lần đầu tiên khách hàng tại Canada có cơ hội biết về trái bưởi da xanh đến từ Việt Nam. Họ rất cảm kích khi có cơ hội thưởng thức hương vị lạ như thế này. Họ không biết cách ăn bưởi nên chúng tôi làm một video hướng dẫn cách gọt bưởi, cắt bưởi và cả tờ rơi hướng dẫn việc gọt và cắt bưởi gửi đến các siêu thị để giới thiệu rộng rãi cho khách hàng ở Canada. Ngoài ra, còn chia sẻ thông tin về dinh dưỡng trong trái bưởi là rất tốt cho sức khỏe”.

Sản phẩm bưởi da xanh mang thương hiệu Cô Gái Bưởi Hồng của HTX Bưởi da xanh Bến Tre.

Đến nay, hàng nghìn tấn bưởi da xanh Bến Tre mang thương hiệu Cô Gái Bưởi Hồng đã có mặt tại Canada, Singapore, New Zealand, Úc.

Để có mặt tại những thị trường này bắt buộc phải đạt tiêu chuẩn như VietGAP và GlobalGAP, khi sơ chế, vệ sinh đóng gói phải đảm bảo an toàn thực phẩm.

Nhưng điều kiện tiên quyết, tất cả những trái bưởi trước khi xuất khẩu 2 tuần, đều được đưa đi kiểm tra dư lượng và phải đáp ứng yêu cầu quy định về an toàn nghiêm ngặt đạt ngưỡng cho phép vào thị trường đó. Trên từng trái bưởi có tem truy xuất đến từng nông hộ, địa chỉ, với những thông tin chi tiết về canh tác.

Đây là kết quả của việc HTX hướng dẫn thành viên sử dụng các sản phẩm thân thiện môi trường thông qua mô hình vườn mẫu. Kết quả kiểm nghiệm thịt bưởi, vỏ bưởi đều không thấy dư lượng thuốc bảo vệ thực vật. Kết quả do Trung tâm Kiểm nghiệm Eurofin công bố sau khi tiến hành kiểm nghiệm 700 loại chất khác nhau.

Bà La Thị Nga, Quản lý bán hàng và Marketing, Dự án VCED cho biết, bưởi sạch là bưởi được canh tác theo hướng an toàn. Khi người tiêu dùng sử dụng sản phẩm thì luôn yên tâm về mặt dư lượng, về mặt vi sinh và kim loại nặng. Khi tận hưởng những sản phẩm an toàn, kết quả đem lại sức khỏe tốt chứ không phải gây lo lắng về những tồn dư hóa chất trong sản phẩm.

Một vài dấu hiệu dễ nhất để nhận dạng được vườn bưởi không lạm dụng hóa chất như: vườn sử dụng phân hữu cơ hoai mục thường xuyên, vườn có cỏ bao phủ, vườn có kiến vàng, vườn cây được chăm sóc thường xuyên, loại bỏ cành hư, hỏng, trái bị rụng được thu gom xử lý an toàn.

Lợi thế lớn khi nông dân vào HTX

Hợp tác xã Nông nghiệp Bưởi da xanh Bến Tre (HTX Bưởi da xanh Bến Tre) được thành lập vào năm 2016 với chỉ 69 xã viên. Đến nay HTX đã có gần 500 xã viên tình nguyện tham gia và góp vốn điều lệ, với 100ha vùng nguyên liệu.

Mỗi héc ta có thể thu hoạch được 15 tấn/năm, tổng sản lượng thu hoạch của HTX lên tới 1.500 tấn/năm. Đến nay, Cô Gái Bưởi Hồng cũng đã trở nên quen thuộc với khách hàng tại các hệ thống siêu thị lớn trên cả nước như BigC, Mega Market,…. Giá bán lẻ trên thị trường có thể dao động từ 40.000-75.000 đồng/kg tùy từng thời điểm.

Sau 5 năm, HTX đã từng bước chuyển mình để nâng cao khả năng quản trị, đảm bảo sinh kế và lợi ích bền vững cho các thành viên tham gia, nhờ đó quy mô hợp tác xã ngày càng mở rộng, sản phẩm tốt và đặc biệt là sự gắn kết bền vững giữa các thành viên.

Ngay cả trong những lúc thị trường khó khăn, HTX vẫn đồng hành cùng thành viên và tiếp tục tiêu thụ sản phẩm của thành viên ra thị trường. Đây là yếu tố khác biệt so với thương lái. Thương lái mua đứt bán đoạn, khi thị trường khó khăn thì bỏ nông dân, còn HTX vẫn đồng hành cùng thành viên.

Trong quá trình kinh doanh, sau khi đạt điểm hòa vốn, trừ đi các chi phí nếu lợi nhuận ròng còn dư, HTX có thể chia lại lợi nhuận cho thành viên theo tỷ lệ giao dịch: mua- bán giữa thành viên và HTX.

Theo ông Nguyễn Quốc Bảo, Chủ tịch HTX nông nghiệp Bưởi da xanh Bến Tre, theo thông lệ thì khi thu mua, HTX phải mua hết số bưởi của bà con xã viên, kể cả bưởi nhỏ. Cứ 1 tấn bưởi mua về, HTX bán 50% cho siêu thị, 30% bán lẻ ra thị trường, còn lại 20% là bưởi trái nhỏ được bán giá rất thấp. Do đó, nước ép bưởi là cách HTX xử lý hết phần nguyên liệu, nhằm tăng giá trị cho trái bưởi.

Kết quả cuối cùng là HTX có thể mua sản phẩm của thành viên với giá cao hơn, hoặc cuối năm có thể chia lợi nhuận cho thành viên. Qua đó, có thể tiêu thụ hết bưởi mua được và thành viên HTX có thể nâng cao thu nhập.

Có thể nói, vườn bưởi của ông Vương Thành Công (xã An Hiệp, huyện Châu Thành, tỉnh Bến Tre) “chuyển mình” rõ rệt nhất kể từ năm 2016, thời điểm mà ông Vương Thành Công tham gia HTX Bưởi da xanh Bến Tre.

Thời gian trước đó, ông cùng một số nông hộ tại xã An Hiệp trồng bưởi tự phát và chủ yếu sản xuất riêng lẻ. Vì vậy, tình trạng bị thương lái ép giá, loại hàng là chuyện thường tình mà bà con phải đành chấp nhận.

Nói về việc chuyển hướng sang gia nhập vào HTX Bưởi da xanh Bến Tre, chia sẻ: “Mạnh ai nấy trồng theo kiểu manh mún mãi thì bà con sẽ thua thiệt nhiều lắm. Nếu cứ sản xuất tự do thì sản phẩm dù có chất lượng đến mấy cũng không thể làm lâu dài, bền vững được. Chính bởi lẽ đó, tôi nghĩ việc phải liên kết với nhau là điều vô cùng cần thiết”.

Gia nhập vào HTX Bưởi da xanh Bến Tre, ông Vương Thành Công (xã An Hiệp, huyện Châu Thành) không chỉ được HTX tập huấn, phổ biến bài bản kiến thức trồng bưởi mà còn được kỹ sư tận tình “cầm tay chỉ việc” về khoa học kỹ thuật chăm sóc vườn.

Theo ông Công, không chỉ được tập huấn, phổ biến bài bản kiến thức trồng bưởi qua các khóa học, bà con nông dân thuộc HTX còn được kỹ sư tận tình “cầm tay chỉ việc” về khoa học kỹ thuật chăm sóc vườn. Song song đó, các xã viên còn được hưởng lợi từ một số chính sách hỗ trợ trong suốt quá trình canh tác. Cụ thể, HTX cung cấp các dịch vụ đầu vào với giá cả cạnh tranh, tiết kiệm hơn nhằm tăng thu nhập cho người dân sản xuất bưởi.

Bà Bùi Thị Mỹ Linh, một thành viên trong ban lãnh đạo HTX Bưởi da xanh Bến Tre chia sẻ: Gia đình tôi có một vườn bưởi rộng 5 công. Trước khi có dự án, tôi không có nhiều kiến thức và kinh nghiệm canh tác bưởi nên thu nhập hồi đó khá thấp, chi phí sản xuất lên tới 50%. Khi tham gia vào dự án thông qua việc trở thành thành viên của HTX, vợ chồng tôi bắt đầu được tập huấn về kỹ thuật canh tác, kỹ năng quản lý và có nhiều cơ hội tham quan, học hỏi từ các hợp tác xã khác. Việc áp dụng kiến thức đã học từ các lớp tập huấn giúp chúng tôi tăng thu nhập trong khi giảm đáng kể chi phí sản xuất”.

Theo bà La Thị Nga, thương hiệu Cô Gái Bưởi Hồng được các thành viên tiên phong trong HTX sau khi đồng thuận dựa trên nhiều phương án khác nhau, nhưng một cách so sánh dễ nhất, trái bưởi da xanh được ví như: Xanh vỏ đỏ lòng, màu sắc bên trong rất đẹp, khi ăn bưởi da xanh của Bến Tre, có vị ngọt thanh, vị giòn của tép bưởi, và đặc biệt, trái bưởi da xanh rất bổ dưỡng về mặt vitamin và các vi lượng quý hiếm. Do vậy, trái bưởi đẹp như vậy, cũng được ví von như một cô gái Việt Nam. Đặc biệt, khi những trái bưởi này rời Việt Nam sẽ dễ dàng được mọi người đón nhận và nhớ về món đặc sản mà được cấp chỉ dẫn địa lý của tỉnh Bến Tre và đăng ký thương hiệu với trademark: Pink Lady Pomelo.