Doanh nghiệp nghìn tỷ không muốn về SCIC

Thời gian qua, Thủ tướng Chính phủ có nhiều lần có ý kiến chỉ đạo, nhưng kết quả chuyển giao quyền đại diện chủ sở hữu về Tổng Công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) còn hạn chế.

Báo cáo của Viện Nghiên cứu và quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho biết, từ năm 2013 đến nay có khoảng 234 doanh nghiệp Nhà nước có thỏa thuận chuyển giao vốn về SCIC, tuy nhiên, hiện mới chỉ có khoảng 61 doanh nghiệp chuyển vốn được, còn hơn 173 doanh nghiệp... chưa thỏa thuận được là sẽ chuyển giao. Tổng vốn điều lệ của 173 doanh nghiệp trên là 82.000 tỷ đồng.

Ảnh minh họa

Trong đó có 32 doanh nghiệp trực thuộc các Bộ. Nhiều nhất là Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch với 10 doanh nghiệp, Bộ Công Thương với 8 doanh nghiệp, Bộ Giao thông - Vận tải với 5 doanh nghiệp, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn có 5 doanh nghiệp và Bộ Y Tế có 4 doanh nghiệp.

Nói về nguyên nhân chậm chuyển giao, ông Phan Đức Hiếu, Phó Viện trưởng Viện CIEM cho rằng, nhiều địa phương, Bộ ngành chưa tích cực thực hiện, thậm chí là trì hoãn việc chuyển giao. Trong khi đó, chế tài xử lý chưa đầy đủ, rõ ràng nên không tạo áp lực cho các bên liên quan hực hiện.

Nhiều nơi muốn giữ lại doanh nghiệp để quản lý (nhất là đối với công ty TNHH một thành viên) hoặc tiến hành bán vốn Nhà nước tại doanh nghiệp (đối với doanh nghiệp đã cổ phần hóa). Ngược lại, có ý kiến phản ánh, SCIC không muốn tiếp nhận doanh nghiệp yếu kém.

“Nhiều địa phương có quan điểm không chuyển về SCIC các doanh nghiệp phục vụ cho sự phát triển của địa phương, bất kể là doanh nghiệp công ích hay danh nghiệp kinh doanh”, ông Hiếu cho hay.

Còn theo TS. Nguyễn Đình Cung, Viện trưởng CIEM, sự chậm chuyển giao thể hiện tốc độ cải cách chậm và có sự giằng xé quyền lợi, lợi ích giữa các bên.

Đại diện Bộ Giao thông- Vận tải cũng cho rằng, một trong những nguyên nhân của việc chậm chuyển giao là do bản thân doanh nghiệp có muốn chuyển hay không.

“Nhiều doanh nghiệp không muốn chuyển vì họ đang thuộc quản lý của Bộ, họ cảm thấy được thấu hiểu hơn, được tạo điều kiện thuận lợi về mặt thị trường, đang hiệu quả thì tại sao lại phải chuyển”, đại diện Bộ Giao thông- Vận tải cho hay.

Tuy nhiên, TS. Nguyễn Đình Cung cho rằng, chừng nào Bộ vẫn làm cơ chế chính sách, làm luật, “thân hữu” thì doanh nghiệp vẫn thích, không muốn chuyển. “Trường hợp này có thể lợi cho Bộ, cho doanh nghiệp nhưng không có lợi chung cho nhà nước. Đây là chính là điều cần phải tháo gỡ”, ông Cung nói.

Vụ Phó, Vụ đổi mới doanh nghiệp của Bộ Công Thương cũng cho biết mặc dù Bộ nghiêm túc thực hiện, sẵn sàng bàn giao các đơn vị tuy nhiên khi bàn giao gặp rất nhiều khó khăn. Như Tổng công ty Thép, cổ phần hóa từ 2008 nhưng đến nay vẫn chưa được quyết toán cổ phần hóa. Việc bán vốn nhà nước cực kỳ khó khăn.

Bên cạnh, bà cho rằng, một số đơn vị, doanh nghiệp còn ngại ngần thay đổi.

“Lâu nay có lẽ doanh nghiệp Nhà nước có tính trì trệ trong quản lý, ngại thay đổi tư duy, quen với việc chạy lên Bộ, muốn xin cùng một mối”, bà nói.

Ông Nguyễn Hồng Hiển, Phó Tổng Giám đốc SCIC, cho hay: Đến hết tháng 12-2016, SCIC đã tiếp nhận hơn 1.000 doanh nghiệp, tổng giá trị vốn nhà nước tiếp nhận là 9.900 tỉ đồng (theo giá thị trường là hơn 15.000 tỉ đồng), bằng 1% tổng vốn Nhà nước tại các doanh nghiệp, trong đó hơn 80% doanh nghiệp nhỏ, hoạt động kém hiệu quả.

Đặc biệt theo báo cáo của SCIC, số doanh nghiệp chuyển về SCIC thuộc diện kiểm soát đặc biệt, thua lỗ chiếm gần 7%.

Theo SCIC, từ năm 2009 đến nay, tốc độ chuyển giao chậm do nhiều Bộ, UBND tỉnh trì hoãn chuyển giao; chậm phê duyệt quyết toán vốn nhà nước. Mặc dù Thủ tướng Chính phủ đac có chỉ đọa Tập đoàn,Tổng công ty không được bán bớt phần vốn nhà nước tại các công ty con, công ty liên kết trước khi bàn giao về SCIC nhưng một số Tập đoàn, Tổng công ty con vẫn tiến hành bán vốn.