"Đau" nhưng vẫn phải chấp nhận
Cơ cấu lại Doanh nghiệp Nhà nước:
"Đau" nhưng vẫn phải chấp nhận
Chuyên gia kinh tế - TS. Nguyễn Quang A cho rằng, nếu được lựa chọn thứ tự ưu tiên trong việc sắp xếp lại các tập đoàn, tổng công ty Nhà nước thì chống độc quyền sẽ là yếu tố đầu tiên phải tính đến.
Infonet đã có cuộc trò chuyện với chuyên gia kinh tế TS. Nguyễn Quang A xung quanh câu chuyện thanh lọc khối DN Nhà nước (tập đoàn, tổng công ty Nhà nước).
TS. Nguyễn Quang A: Từ trước tới nay các tập đoàn, tổng công ty Nhà nước được quá nuông chiều Ảnh: HT |
Nói không với độc quyền, lợi ích nhóm
-Theo ông, vì sao thời điểm này vấn đề tái cấu trúc tập đoàn, tổng công ty Nhà nước mới được nhấn mạnh là nhiệm vụ trọng tâm cần giải quyết triệt để thời gian tới?
-TS. Nguyễn Quang A: Nhiều người cho rằng vấn đề này không phải là mới vì đã được nói tới nói lui nhiều lần, nhưng tôi thì cho rằng không hẳn như thế. Lúc này câu hỏi làm thế nào là quan trọng nhất, sau khi đã thấy phải tái cơ cấu. Cái như thế nào chính là cái mới, chứ không cũ chút nào.
Cho đến nay, người thì thiên về sắp xếp lại, như lập các tập đoàn vừa qua cũng là 1 cách tái cơ cấu: tạo thế độc quyền, giảm bớt cạnh tranh nên kết quả ra sao là dễ hiểu, người thì khuyên tư nhân hóa, cổ phần hóa. Đây đều chưa phải các điểm cốt lõi.
Cách hiểu cũ không giải quyết 3 điểm cốt lõi là chấm dứt ưu ái, độc quyền và tuyển người tài điều hành nên nhiều lần tái cơ cấu nhưng ít có kết quả hay kết quả xấu. Tạo môi trường để thực hiện 3 điểm nêu trên mới là cách làm trúng. Hiểu rõ phải làm thế nào, thì tái cấu trúc DNNN là mới, vì trước kia hiểu cơ bản sai nên không có kết quả.
- Lực cản nào được coi là lớn nhất khiến câu chuyện tái cơ cấu DN Nhà nước vốn đã có hẳn một đề án đã được xây dựng nhưng việc thực hiện coi như đã "phá sản", và giờ lại được đưa ra mổ xẻ?
-TS. Nguyễn Quang A: Có thể có 2 lực cản. Một là sự thiếu hiểu biết, thứ hai là lợi ích nhóm. Thiếu hiểu biết khắc phục dễ. Chỉ cần lắng nghe, chịu khó học và tạo điều kiện cho các ý kiến trái chiều được cất lên, tạo điều kiện cho cho những thảo luận có tính phê phán. Ảnh hưởng của lợi ích nhóm giải quyết khó hơn nhiều. Nhất quyết phải loại bỏ hay giảm ảnh hưởng này vì nó vô cùng tai hại cho sự phát triển của đất nước và đòi hỏi quyết tâm chính trị, sự cương quyết của những người lãnh đạo Chính phủ.
Năm 2011 Tập đoàn Điện lực Việt Nam ước lỗ hơn 11.000 tỷ đồng Ảnh: Khuê Minh |
Chấp nhận chịu đau
-Với quyết tâm lớn, nhưng liệu đề án cơ cấu lại các tập đoàn, tổng công ty Nhà nước tới đây có thể “xóa sổ” được những “điểm nghẽn” như độc quyền, đầu tư dàn trải…?
-TS. Nguyễn Quang A: Từ trước tới nay các DNNN được nuông chiều (kinh tế học gọi là chúng có “ràng buộc ngân sách mềm”) và ít phải cạnh tranh nên hoạt động không hiệu quả là điều rất dễ hiểu. Các DN chỉ hoạt động hiệu quả nếu ràng buộc ngân sách của chúng là cứng; đồng thời chúng phải cạnh tranh và có các nhà quản lý chuyên nghiệp điều hành. Giải quyết 3 điểm đó phải là nội dung chính của tái cơ cấu các DNNN. Làm trật một trong 3 điều ấy thì “tái cơ cấu” sẽ thất bại. Tóm lại đối với DNNN phải đồng thời: chấm dứt ưu ái và buộc chúng phải cạnh tranh; tuyển người tài thật sự để điều hành, phải cho chúng tự chủ, buộc chúng minh bạch….
-Có thể ví câu chuyện cơ cấu lại DN Nhà nước như một cuộc đại phẫu. Nếu lựa chọn thứ tự ưu tiên để loại bỏ các bộ phần thừa để có cơ thể khỏe mạnh, ông sẽ lựa chọn cắt bỏ bộ phận nào?
-TS. Nguyễn Quang A: Nếu được chọn, tôi cho rằng chống độc quyền sẽ là yếu tố đầu tiên cần được lựa chọn khi thanh lọc, tổ chức lại các tập đoàn, tổng công ty Nhà nước. Chống độc quyền, tức là buộc doanh nghiêp cạnh tranh phải là ưu tiên số 1. Khi đó nếu thua lỗ thì nó phải phá sản hay bị DN khác thâu tóm. Khi đó nhìn tổng thể chúng sẽ hiệu quả và chẳng phải bàn nhiều về chuyện lỗ hay đầu tư dàn trải nữa. Tất nhiên phải có môi trường pháp lý để bảo vệ các nhà điều hành DN. Tiếp đến là phải tạo ra cơ chế bắt buộc các DNNN phải cạnh tranh, điều chỉnh hoạt động của DN theo cơ chế thị trường, buộc phải sống tự lập mà không phụ thuộc vào “bầu sữa” ngân sách của Nhà nước.
Dĩ nhiên, trong cuộc hoán đổi này sẽ có sự đụng chạm, người được người mất nhưng phải chấp nhận loại bỏ cái riêng, lợi ích của cá nhân hay tập thể để vì cái chung. Đau nhưng cũng phải chấp nhận.
Nguyễn Hoài
(thực hiện)