Dấu hiệu nào báo hiệu bệnh nhiễm não mô cầu?

Tiêm chủng là cách phòng ngừa hiệu quả đối với bệnh nhiễm não mô cầu

ThS.BS. Đinh Thạc, Bệnh viện Nhi đồng 1 TP.HCM, cho biết, nhiễm não mô cầu là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do vi khuẩn Neisseria Meningitidis gây ra, đây là loại vi khuẩn thường trú ở vùng hầu họng, khi có điều kiện thuận lợi sẽ gây bệnh cho con người.

Bệnh lây qua đường hô hấp do hít phải các giọt bắn của dịch tiết hô hấp có chứa mầm bệnh. Nhóm tuổi nguy cơ mắc bệnh cao nhất là lứa tuổi trẻ em vì ở nhóm tuổi này có số người lành mang vi khuẩn nhiều nhất.

Nhiễm não mô cầu có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, 2 nhóm tuổi thường dễ bị nhiễm não mô cầu là nhóm trẻ em từ 6 tháng-3 tuổi và nhóm thanh thiếu niên từ 14 - 20 tuổi.

Yếu tố thuận lợi dễ lây lan bệnh là khi có sự thay đổi đột ngột của thời tiết như thời điểm cuối mùa khô, đầu mùa mưa; Mật độ dân cư đông đúc chật chội như nhà trẻ, trường học, ký túc xá sinh viên… những nơi có điều kiện sinh sống ẩm thấp, chật chội, kém vệ sinh…

Một số vụ dịch do nhiễm não mô cầu trên toàn thế giới đã ghi nhận một số trường hợp nhiễm não mô cầu có tiền căn tắm ở các hồ bơi cộng cộng.

Dấu hiệu và triệu chứng đặc hiệu của bệnh còn tùy thuộc vi khuẩn xâm chiếm vào cơ quan nào của cơ thể như hệ hô hấp, hệ thần kinh trung ương, hệ tiết niệu sinh dục, máu, da…

Dấu hiệu đặc trưng của viêm màng não do não mô cầu: Bệnh nhân thường bị sốt cao đột ngột 39-40 độ C (trẻ đang chơi đùa bình thường đột ngột sốt rất cao phụ huynh cần chú ý); 

Đau đầu dữ dội, nhất là vùng trán và sau gáy, trẻ quấy khóc rất nhiều, đặc biệt là tình trạng nôn và buồn nôn làm trẻ ăn uống khó khăn hoặc thậm chí làm trẻ bỏ ăn, bỏ bú, người mệt mỏi, lừ đừ; 

Cổ cứng, trẻ nhũ nhi dưới 12 tháng tuổi có thể xuất hiện dấu hiệu thóp phồng khá đặc trưng.

Nhiễm trùng huyết do não mô cầu có các dấu hiệu: Khởi bệnh thường đột ngột, bệnh nhân sốt cao 39 - 40 độ C, ớn lạnh, rét run nhiều lần, nhức đầu, nôn ói, đau khớp, đau cơ, đặc biệt đau nhiều ở sống lưng và hai chân; mạch nhanh, thở nhanh và có thể có huyết áp thấp.

Rõ nét nhất là tử ban, xuất hiện trong khoảng 75% các trường hợp, trong vòng một hai ngày sau sốt. Tử ban có đặc điểm là màu đỏ hoặc tím thẫm, bờ không tròn đều, kích thước thay đổi từ 1-2 mm đến vài cm, bề mặt bằng phẳng không gồ lên mặt da, có khi có hoại tử vùng trung tâm. 

Vị trí tử ban phân bổ khắp người, nhiều nhất ở vùng nách, hông, quanh khớp (khuỷu, gối, cổ chân). Đôi khi tử ban có dạng bóng nước (nốt phỏng) hoặc lan tràn rộng lớn như hình bản đồ.

Cả hai thể bệnh nêu trên rất nguy hiểm, có thể diễn tiến theo chiều hướng nặng rất nhanh và có thể gây tử vong trong vòng 24 giờ.

Nếu nghi ngờ trẻ bị nhiễm bệnh với các biểu biện sốt cao, đau đầu, buồn nôn và nôn, cổ cứng, phụ huynh không nên tự mua thuốc điều trị cho trẻ mà cách tốt nhất nên đưa trẻ đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt để được thăm khám và điều trị kịp thời.

Để phòng bệnh cho trẻ, phụ huynh cần lưu ý giữ vệ sinh cá nhân cho trẻ tốt: khuyến khích trẻ lớn và người lớn xúc miệng thường xuyên bằng dung dịch nước muối loãng (nước muối sinh lý), rửa tay sạch sẽ đúng cách, mang khẩu trang y tế khi đến nơi công cộng, che miệng khi ho, khi hắt hơi…; tạo môi trường sống sạch sẽ, thoáng mát và giữ khoảng cách tối thiểu an toàn giữa các giường ngủ là phải 1,5m để hạn chế sự lây truyền bệnh.

Hiện nay, biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất vẫn là tiêm phòng bằng thuốc chủng ngừa não mô cầu sẵn có tại Việt Nam.