Cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung: Việt Nam "lành ít dữ nhiều"

Với việc hai nước tăng thuế lên đến hàng chục tỷ USD và có thể còn hơn thế nữa đối với hàng hóa của nhau, lượng hàng xuất khẩu từ Trung Quốc vào Mỹ có thể sẽ giảm, đó cũng chính là cơ hội cho hàng hóa Việt Nam, nhưng cơ hội này là không nhiều bởi vì rất nhiều quốc gia muốn tranh thủ cơ hội để xuất khẩu hàng hóa sang Mỹ.

Liệu doanh nghiệp Việt Nam có đủ khả năng để tận dụng cơ hội đó hay không lại là một câu chuyện khác.

Ông Cấn Văn Lực bày tỏ lo ngại hàng Trung Quốc sẽ đội lốt hàng Việt Nam để xuất khẩu vào Mỹ, làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới tình hình xuất khẩu hàng hóa của Việt Nam sang Mỹ.

Thực tế trong thời gian qua, các sản phẩm như: sắt, thép, xi măng của Việt Nam đã nhiều lần bị Mỹ cáo buộc là có nguồn gốc từ Trung Quốc nhưng mượn nhãn mác Việt Nam để xuất khẩu sang thị trường Mỹ để hưởng lợi về thuế suất.

"Các sản phẩm thép của Trung Quốc hiện đang phải chịu thuế rất cao từ Mỹ, nên thay vì việc xuất khẩu sang Mỹ thì Trung Quốc đã xuất sang Việt Nam và từ Việt Nam đội lốt sang Mỹ. Do đó, các doanh nghiệp Việt Nam cần phải cẩn trọng", ông Cấn Văn Lực nói.

Điều mà nhiều người nghĩ đến là khi hàng hóa Trung Quốc gặp khó ở thị trường Mỹ, các doanh nghiệp Trung Quốc sẽ phải tìm cách xuất khẩu hàng hóa sang các nước khác.

Trong số đó, Việt Nam được đánh giá là quốc gia thuận lợi nhất để Trung Quốc xuất khẩu hàng hóa do có lợi thế về đường biên giới. Nếu điều này xảy ra, áp lực cạnh tranh rất lớn sẽ đè nặng lên các doanh nghiệp sản xuất của Việt Nam.

Ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam  cũng bày tỏ  lo ngại Việt Nam sẽ nhập siêu mạnh từ Trung Quốc do hàng hóa Trung Quốc khó vào thị trường Mỹ sẽ chuyển hướng sang các thị trường khác, trong đó có Việt Nam để xuất sang Mỹ.

Chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh cho rằng bên cạnh những tác động tiêu cực đến Việt Nam do chiến tranh thương mại Mỹ - Trung gây ra, đây cũng là cơ hội để Việt Nam phát huy mạnh mẽ hơn nội lực của doanh nghiệp Việt Nam, dựa ít hơn vào các nhà đầu tư nước ngoài để tăng trưởng.

“Trong cái rủi ro cũng có cơ hội, nếu biết phát huy cơ hội thì tình hình sẽ không chỉ hoàn toàn xấu,” TS. Lê Đăng Doanh nói.

Theo Báo cáo Ảnh hưởng của chiến tranh thương mại Mỹ - Trung do Trung tâm thông tin và dự báo KTXH quốc gia (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) vừa mới công bố, Việt Nam có thể chịu tác động hai chiều.

Tác động tích cực là cơ hội thị trường của Mỹ khi hàng Trung Quốc bị hạn chế. Tuy nhiên, tác động này là không lớn do các sản phẩm của Trung Quốc bị áp thuế không phải là sản phẩm chủ lực của Việt Nam, đồng thời khối doanh nghiệp FDI sẽ có lợi thế lớn hơn so với các doanh nghiệp trong nước. Cơ hội với thị trường Trung Quốc cũng không nhiều.

Ngược lại, Việt Nam có thể chịu tác động tiêu cực do tốc độ tăng trưởng chung toàn cầu bị giảm, kéo theo cầu về hàng Việt Nam giảm. Ngoại trừ EU, các đối tác thương mại lớn của Việt Nam đều bị ảnh hưởng tiêu cực.

Trung tâm thông tin và dự báo KTXH quốc gia dự báo tốc độ tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam sẽ giảm 0,3 điểm phần trăm vào năm 2019 và giảm mạnh hơn trong các năm 2021-2023.

Tương tự, tốc độ tăng nhập khẩu sẽ giảm khoảng 0,6%, điều này cho thấy sản xuất của các doanh nghiệp, đặc biệt khu vực FDI sẽ bị ảnh hưởng do phụ thuộc vào nguyên liệu nhập khẩu.

Tác động tiêu cực có thể từ dòng vốn FDI tăng thêm, trong điều kiện các nước sẽ dịch chuyển từ Trung Quốc sang Việt Nam. Tuy nhiên, tính toán cho thấy tác động này không đáng kể, thậm chí FDI vào Việt Nam có thể sẽ giảm.

Điều này có thể do tác động của thương mại bị ảnh hưởng làm cho tình hình sản xuất của khu vực FDI bị ảnh hưởng, vì vậy sẽ hạn chế một chút dòng đầu tư.

Tuy nhiên, Trung tâm thông tin và dự báo KTXH quốc gia cũng lưu ý là tác động này không quá lớn, chỉ khoảng 0,01 điểm phần trăm.