Công bố kiểm tra xăng dầu: Lãi lớn, hoa hồng cao phi lý

Kết quả kiểm tra tại các DN kinh doanh xăng dầu đầu mối đều cho thấy mức trích thù lao đại lý vượt quy định cho phép Ảnh : HT

DN kinh doanh xăng dầu đều có lãi

Kết quả kiểm tra của Bộ Tài chính cho thấy, việc điều chỉnh giảm giá bán lẻ xăng dầu 500 đồng/lít vào thời điểm 26/8 là hoàn toàn hợp lý. Căn cứ vào giá vốn hàng nhập tính đến 26/8/2011, nếu DN thực hiện theo mức chi phí kinh doanh để tính giá cơ sở thì hoạt động kinh doanh xăng dầu đều có lãi, trừ Công ty TMDK Đồng Tháp do giá vốn hàng nhập khẩu trong 6 tháng đầu năm quá cao.

Khác với những “kêu ca” của DN kinh doanh xăng dầu đầu mối trước đây là đang lỗ lớn, kết quả kiểm tra của Tổ kiểm tra Bộ tài chính cho thấy điều ngược lại. Tại thời điểm 26/8, kết quả kinh doanh xăng dầu nội địa của các DN từ 1/7 đến 26/8 về cơ bản không lỗ lớn, thậm chí DN vẫn có lãi.

Số lãi cao nhất thuộc về DN chiếm “độc quyền tự nhiên” trong kinh doanh xăng dầu - Petrolimex báo cáo ước lãi 130 tỷ đồng, Saigon Petro báo cáo lỗ 44,6 tỷ đồng, nhưng nếu thực hiện chi phí theo chi phí kinh doanh định mức để tính giá cơ sở thì có lãi 48 tỷ đồng. Tương tự, Công ty TMDK Đồng Tháp báo lỗ 55,23 tỷ đồng, nhưng nếu thực hiện chi phí theo định mức chi phí kinh doanh để tính giá cơ sở thì có lãi 22 tỷ đồng.

Tuy nhiên, qua kiểm tra, thanh tra Bộ Tài chính cũng phát hiện một số vi phạm trong công tác quản trị DN, như việc trích lập Quỹ Khoa học không đủ điều kiện, các khoản chi phí không liên quan kinh doanh xăng dầu (chênh lệch tỷ giá mua condensate không có chứng từ…).

Lộn xộn trích thù lao đại lý

Theo kết quả, chi phí kinh doanh thực tế của DN vượt định mức chi phí kinh doanh để tính giá cơ sở, chi thù lao đại lý tại một số thời điểm cao hơn định mức chi phí kinh doanh để tính giá cơ sở.

Tại Petrolimex, qua rà soát cho thấy mức thù lao đại lý đối với từng mặt hàng của các công ty thành viên được điều chỉnh theo từng thời điểm, địa bàn khác nhau. Có những thời điểm vượt quá định mức chi phí kinh doanh.

Cụ thể: Từ tháng 3 đến tháng 9/2011 đối với mặt hàng xăng, mức chi thù lao đại lý của Công ty xăng dầu B12 từ 210 -830 đồng/lít.

Bảng trích thù lao đại lý tại vùng 1 của Công ty CP Dầu khí Mê Kông (công ty con của PVOil)

Tình trạng này cũng diễn ra tương tự tại Tổng công ty Xăng dầu Việt Nam (PVOil). Nhiều thời điểm số tiền trích thù lao cho đại lý, tổng đại lý tại đơn vị này rất cao vượt mức tổng chi phí cho phép được chi là 600 đồng/lít.

Thời điểm 30/6, Công ty CP Dầu khí Mê Kông (công ty con của PVOil), thù lao áp dụng cho chinh nhánh vùng tại vùng 1 đối với mặt hàng xăng M95 và M92 tại Tổng kho xăng dầu Cần Thơ là 560 đồng/lít, tại các kho trung chuyển là 530 đồng/lít; xăng M83 tại Cần Thơ trích 800 đồng/lít, tại các kho trung chuyển là 770 đồng/lít…

Mức thù lao áp dụng cho chi nhánh tại vùng 2 đối với mặt hàng xăng M95 và M92 tại Tổng kho xăng dầu Cần Thơ là 710 đồng/lít, tại các kho trung chuyển là 680 đồng/lít. Mặt hàng xăng M83 tại tổng kho Cần Thơ trích là 950 đồng/lít, tại các kho trung chuyển là 920 đồng/lít…

Mức trích thù lao đại lý tại Công ty TNHH Một thành viên TMDK Đồng Tháp (PETIMEX) trong tháng 6/2011 cũng cao vượt mức 600 đồng/lít, ở mức 867,29 đồng/lít. Từ 1/7 đến 26/8 mức trích trung bình là 859,68 đồng/lít, cao hơn chi phí kinh doanh định mức theo quy định là không hợp lý.

“Với cơ chế xác định giá bán xăng dầu cho các đại lý, tổng đại lý (giá bán luôn) bằng giá bán lẻ từng thời kỳ trừ lùi một khoản thù lao cho các đại lý thì việc đẩy thù lao đại lý lên cao để chiếm giữ thị phần là sự cạnh tranh không lành mạnh giữa các DN đầu mối. Việc nâng mức thù lao đại lý như trên tuy không ảnh hưởng đến quyền lợi của người tiêu dùng nhưng sẽ làm giảm lãi hoặc tăng lỗ, không phản ánh đúng thực trạng tài chính của DN kinh doanh xăng dầu đầu mối”- báo cáo tổng kết của Bộ Tài chính kết luận.

Tuy thế, kết luận của Bộ Tài chính lại không đề cập đến quyền lợi của người tiêu dùng do việc trích thù lao quá mức của các DN đối với đại lý, tổng đại lý. Trong khi người tiêu dùng là đối tượng chịu thiệt khi giá bán lẻ xăng dầu trong nước vẫn cao so với thế giới.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Thị Mai thừa nhận, việc trích thù lao cao trong nhiều thời điểm cho thấy DN chưa chịu chia sẻ khó khăn cùng người dân và Nhà nước. "Theo Thông tư 36 Bộ Công thương thì không còn quy định chi phí thù lao đại lý nữa, mà chi phí này là thỏa thuận giữa DN và đại lý, tổng đại lý. Nhưng theo Thông tư 234 có quy định định mức chi phí kinh doanh để tính giá cơ sở, và định mức này đã bao gồm thù lao đại lý trong đó, là 600 đồng/lít đối với mặt hàng xăng, dầu"- Thứ trưởng Mai nói.

Kết quả kiểm tra thực tế, chi phí kinh doanh thực tế của DN đều vượt mức này, thù lao đại lý vượt cả mức chi phí kinh doanh – 600 đồng/lít. Trong kết quả báo cáo, có những thời điểm thù lao đại lý chỉ hơn 100 đồng/lít, có lúc lên tới 1000 đồng/lít. Do không có quy định về thu lao đại lý và chi phí kinh doanh mà mới chỉ có chi phí kinh doanh định mức để tính giá cơ sở.

"Dù tiếng là điều hành giá xăng dầu thực hiện theo cơ chế thị trường có sự quản lý Nhà nước, nhưng thực tế thị trường lại đang do DN, nhóm DN thống lĩnh thị trường chi phối, nên trong một vài trường hợp DN tự ý tăng thù lao đại lý để tạo sự cạnh tranh không bình đẳng. Vì thế, qua kết quả kiểm tra mới đặt ra vấn đề, phải có quy định khống chế chi phí kinh doanh và thù lao đại lý" - Thứ trưởng Mai nhấn mạnh.

Theo kết luận của Tổ kiểm tra, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Thị Mai cho biết, công thức xác định giá cơ sở quy định tại Nghị định số 84/2009/NĐ-CP và Thông tư 234/2009/TT-BTC cơ bản là hợp lý, nhưng còn một số điểm cần được điều chỉnh cho phù hợp: chu kỳ điều chỉnh tăng giảm giá bán và bước tính giá bình quân theo giá Platt’s còn thương đối dài (30 ngày).

Việc để lợi nhuận định mức trong công thức tính giá cơ sở có thể gây hiểu lầm và thiếu minh bạch trong xác định lãi, lỗ kinh doanh xăng dầu. Vì vậy, tổ kiểm tra kiến nghị công thức tính giá cơ sở phải thay đổi theo hướng rút ngắn chu kỳ điều chỉnh tăng giảm giá quy định tại Thông tư 234 để phù hợp thực tế nhập khẩu của DN. Đồng thời, đưa lợi nhuận định mức ra ngoài giá cơ sở để minh bạch tình hình lỗ, lãi.

Bộ Tài chính cũng đề nghị Bộ Công thương chủ trì, phối hợp với Bộ Tài chính khuẩn trương xây dựng, ban hành định mức hao hụt xăng dầu, định mức thù lao đại lý phù hợp với từng loại hình kinh doanh xăng dầu, tạo cơ sở để các DN cạnh tranh bình đẳng, tránh việc tùy tiện nâng mức thù lao đại lý để cạnh tranh thiếu bình đẳng, tăng chi phí kinh doanh, gây sức ép tăng giá.

Cục trưởng Cục quản lý giá – Bộ Tài chính Nguyễn Tiến Thỏa: DN chi vượt chi phí thì tự chịu, Nhà nước không bù! Ông Nguyễn Tiến Thỏa - Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bộ Tài chính) Ảnh: HT Tôi xin khẳng định người tiêu dùng không phải chịu, Nhà nước không cấp bù nếu DN chi vượt định mức và DN tự trang trải lấy nếu chi vượt chi phí. Có người hỏi tôi chi phí vượt như vậy, mỗi lần DN tăng chi phí giá và cộng vào rồi đề nghị Bộ Tài chính, Công thương cho tăng giá, xin thưa không khi nào Tổ giám sát liên ngành giá xăng dầu liên Bộ chấp nhận việc đó. Trong giá cơ sở điều hành liên Bộ chỉ tính chi phí 600 đồng/lít, không có chi phí thực tế nào 700-800 đồng/lít. Tại sao NTD đã không chấp nhận giá bán như hiện nay, Nhà nước không cấp bù, là vì anh chi vượt như vậy nhưng mấy tháng nay Nhà nước vẫn giữ ổn định giá, tức là giá bán lẻ NN đã yêu cầu giữ ổn định như vậy, thì DN có tăng thêm chi phí vào chăng nữa thì DN tự chịu chi phí, bảo đảm giá bán lẻ giữ ổn định. Cụ thể, chi phí nên là bao nhiêu thì phải chờ khảo sát. Trong khi chưa có yếu tố mới thì Nhà nước cũng không thể thỏa thuận với DN, các bộ điều hành cũng không thể thỏa thuận với DN.

Trường Giang