BOT Cai Lậy: Đầu tư "mì ăn liền", thu phí cao là phương án siêu lợi nhuận!

Ông Nguyễn Xuân Thành đề xuất dùng Quỹ bảo trì đường bộ hoàn trả 300 tỷ đồng vốn bỏ ra để gia cố QL1 và phần lãi cho nhà đầu tư. Nếu nhà đầu tư không chấp nhận phương án hoàn vốn ngay chứng tỏ bỏ tiền gia cố và thu phí là đầu tư này siêu lợi nhuận.

Ông Nguyễn Xuân Thành, Giám đốc phát triển Đại học Fulbright

Trước những phản đối về mức thu phí đánh đồng thấp nhất 35.000 đồng/lượt tại dự án BOT Cai Lậy của các tài xế dù đi qua 12 km đường tránh hay 26,5 km Quốc lộ 1 được tăng cường gia công mặt đường, ông Nguyễn Xuân Thành, Giám đốc phát triển Đại học Fulbright đã có những chia sẻ với với PV Báo điện tử Infonet xung quanh việc đầu tư dự án BOT này.

* Thưa ông, trước phản đối của người dân về việc thu phí đánh đồng tại trạm BOT Cai Lậy cho cả hai đoạn đường tránh làm mới và nâng cấp Quốc lộ 1, Bộ Giao thông vận tải đã có phương án giảm giá phí, quan điểm của ông về vấn đề này ra sao?

Ông Nguyễn Xuân Thành: Theo tôi biện pháp giảm giá phí của Bộ Giao thông vận tải đưa ra chỉ là giải pháp tình thế giải quyết trước mắt. Nếu giảm giá phí nhưng kéo dài thời gian thu phí thì xét về thực chất, tổng giá trị trong suốt vòng đời dự án vẫn không thay đổi, khi đó gánh nặng phí vẫn trên vai người dân.

Tôi cho rằng giải pháp căn cơ phải là không thu phí đối với những người sử dụng quốc lộ hiện hữu mà dùng ngân sách từ quỹ bảo trì đường bộ để hoàn trả lại cho nhà đầu tư.

Xét trên lợi ích của người dân, việc thu phí đánh đồng như vậy không công bằng đối với những người đi qua đoạn quốc lộ hiện hữu được đầu tư 300 tỷ đồng gia cố, họ phải trả mức phí ngang với người đi qua đoạn đường tránh xây mới đầu tư hơn 1.000 tỷ đồng. Như vậy, nhà đầu tư chỉ bỏ ra 300 tỷ đồng gia cố mặt đường cũng được thu phí giá cao. Mức phí này vẫn cao kể cả khi Bộ Giao thông vận tải quyết định điều chỉnh giảm mức phí khoảng 30% vào chiều ngày 16/8.

Xét trên lợi ích của nhà đầu tư, phương án sử dụng Quỹ bảo trì đường bộ để hoàn tra này hoàn toàn có lợi cho đơn vị này. Nhà đầu tư sẽ nhận lại khoản tiền đã bỏ ra gia cố Quốc lộ 1 với vốn 300 tỷ đồng, đồng thời trả thêm một khoản lợi nhuận trên tỷ lệ phần trăm tổng mức đầu tư, chính là lợi nhuận BOT. Khi đó, nhà đầu tư được hoàn vốn ngay mà không cần đợi thời gian thu hồi vốn hơn 6 năm.

* Tuy nhiên, nếu nhà đầu tư không chấp thuận phương án này thì sao, thưa ông?

Ông Nguyễn Xuân Thành: Nếu nhà đầu tư không chấp thuận phương án này chứng tỏ việc bỏ ra 300 tỷ đồng để được thu phí là một phương án đầu tư siêu lợi nhuận nên được hoàn vốn ngay cũng không đồng ý. Hoặc không phải lý do là bỏ tiền đầu tư mặt đường nên phải thu phí đường như nhà đầu tư vẫn công bố, lý do thực tế sẽ như dư luận vẫn nghi ngờ rằng đây chỉ là một cái cớ để chặn thu phí tất cả các xe. Do đó, nếu giờ được hoàn vốn ngay nhà đầu tư sợ lưu lượng xe suy giảm sẽ thiệt cho mình.

Tuy nhiên, nhà đầu tư sẽ không thể nói chỉ thu phí riêng đường tránh không đủ hoàn vốn vì như vậy trái với cơ sở đề ra ban đầu để xin phê duyệt làm tuyến đường tránh này. Bởi trong các văn bản của Bộ Giao thông vận tải đều xác nhận lưu lượng xe hiện hữu của Quốc lộ 1 đi qua thị xã Cai Lậy là rất lớn. Bộ khẳng định ngay cả khi xây dựng đường cao tốc Trung Lương – Mỹ Thuận vẫn phải làm đường tránh thị xã Cai Lậy. Trong phương án khả thi, Bộ cũng xác nhận lưu lượng ấy cho dù được chia sẻ giữa đường hiện hữu và đường tránh vẫn đủ để khả thi thực hiện tuyến đường tránh này.

Trạm thu phí BOT Cai Lậy. Ảnh: Sỹ Đồng

Khi được hỏi vì sao mức thu phí quá cao thì nhà đầu tư đưa ra giải thích rằng mức phí cao, thời gian thu phí ngắn để nhanh hoàn vốn, giảm thời gian vận hành các trạm thu phí... Theo ông, nhà đầu tư giải đáp như thế này có thuyết phục không?

Ông Nguyễn Xuân Thành: Từ kinh nghiệm quốc tế hay trên thực tế tại Việt Nam, các dự án BOT giao thông đều có thời gian hoàn vốn từ 20 - 30 năm. Do đó, thời gian hoàn vốn hơn 6 năm như dự án đường tránh Cai Lậy là rất ngắn. Có thể thấy, đây là sự khôn khéo của nhà đầu tư khi nhìn trước được viễn cảnh có thể có đường cao tốc Trung Lương - Mỹ Thuận nên cần hoàn vốn trong thời gian ngắn nhất trước khi cao tốc này hoàn thành.

Nhìn rộng ra sẽ thấy rất nhiều dự án BOT Quốc lộ 1 được xây dựng gấp rút trong tình thế "muốn ăn ngay", bỏ ra một khoản nhỏ đầu tư đường tránh rồi thu phí mà không ai có lựa chọn khác. Trong khi nhìn dài hạn, Việt Nam sẽ có một tuyến đường cao tốc Bắc – Nam, liệu các đường tránh này có còn cần thiết nữa?

Thay vì đầu tư "mì ăn liền", trải ra nhiều dự án như vậy, chiến lược nên làm là giữ nguyên Quốc lộ 1 chỉ duy tu bảo trì rồi dùng toàn lực để xây dựng hệ thống đường cao tốc Bắc – Nam. Khi đó, người dân sẽ có lựa chọn đi quốc lộ 1 đường hẹp, tốc độ chậm không phải đóng tiền và lựa chọn đóng phí để đi đường cao tốc chất lượng cao.

Hiện nay, trạm BOT Cai Lậy được đặt tại Km1999+300 trên Quốc lộ 1, ngay tại cửa ngõ cả hai đoạn đường gồm 12 km đường tránh thị xã Cai Lậy được đầu tư xây mới với 1.000 tỷ đồng và 26,5 km Quốc lộ 1 cũ cũng được chủ đầu tư bỏ ra 300 tỷ tăng cường, nâng cấp mặt đường. Theo đó, phương tiện đi qua trạm thu phí này dù bằng đường nào trong hai con đường đều phải trả mức phí thấp nhất là 35.000 đồng.

Sau thời gian phản đối của dư luận, chiều 16/8, Bộ Giao thông vận tải đã chính thức phê duyệt phương án giảm phí tại trạm BOT này.