Bộ Tài chính cảnh báo cao tốc Bắc-Nam phương án của Bộ GTVT khó khả thi

Cảnh báo đưa ra do năng lực tài chính rất hạn chế của hai Tổng công ty nhà nước đang phụ trách huy động vốn và thực tế thất bại khi đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư ở một số dự án.

Dự án đường cao tốc. (Ảnh minh họa).

Cảnh báo của Bộ Tài chính được đưa ra trong công văn trả lời Văn phòng Chính phủ về việc lấy ý kiến về dự án đường cao tốc Bắc Nam.

Bộ Tài chính cho rằng theo phương án của Bộ Giao thông vận tải, "việc thực hiện Dự án đầu tư xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam không thể hiện được tính khả thi đồng bộ để triển khai và thực hiện".

Cụ thể, theo dự thảo tờ trình triển khai, tổng số dự án thành phần của cao tốc Bắc Nam là 20 dự án, trong đó giai đoạn 2017 - 2020 sẽ thực hiện 11 dự án và 9 dự án còn lại được thực hiện trong giai đoạn 2021 - 2025. Tuy nhiên, Bộ Giao thông vận tải cũng cho biết việc đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án chưa thể khẳng định ngay sẽ thành công.

Minh chứng là Bộ đã gặp thất bại khi tổ chức đấu thầu tìm nhà đầu tư ở một số dự án như đường bộ cao tốc Dầu Giây - Phan Thiết và đường vành đai 3 TP HCM.

Bộ này cũng kiến nghị nếu đấu thầu không thành công sẽ triển khai dự án theo 2 hướng. Trong đó, việc đầu tư một số dự án thành phần có nhu cầu cấp bách theo hình thức đầu tư công và giao Tổng công ty Phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) và Tổng công ty Cửu Long (CIPM) huy động nguồn lực để đầu tư một số dự án thành phần.

Tuy nhiên, theo đánh giá của Bộ Tài chính: "Việc giao VEC và CIPM huy động nguồn lực để đầu tư các đoạn tuyến thuộc dự án cao tốc là khó khả thi". Bởi năng lực tài chính của hai Tổng công ty nhà nước trên rất hạn chế. Dẫn chứng là Ngân sách vẫn phải tạm ứng để trả nợ các khoản vay đến hạn do VEC làm chủ đầu tư; một số khoản đang chuyển sang dạng cấp phát do VEC không có khả năng trả nợ. Còn CIPM vẫn chủ yếu chỉ quản lý các dự án sử dụng vốn nhà nước.

Bên cạnh đó, Bộ Tài chính cảnh báo tính khả thi tài chính với các dự án đầu tư theo hình thức hợp đồng BOT và hình thức PPP. Bộ đề nghị nghiên cứu đầu tư công đối với các dự án khó khả thi về tài chính khi huy động theo hình thức PPP.

Bộ Tài chính đề nghị xem xét lại phương án đấu thầu nhượng quyền vận hành tại một số dự án quan trọng. Bởi đây là các dự án đầu tư công, sử dụng nguồn trái phiếu Chính phủ, cần phải đảm báo Luật Ngân sách nhà nước và hình thức đầu tư.

Bộ này cũng đề nghị "Bộ Giao thông vận tải chịu trách nhiệm trước Chính phủ, Quốc hội về nội dung đã đề xuất mức giá sử dụng đường bộ áp dụng với dự án cao tốc Bắc Nam phía Đông". Bởi trước đây Bộ Tài chính đã đề nghị không đưa nội dung cơ chế xác định mức tăng giá dịch vụ ngay trong báo cáo nghiên cứu tiền khả thi. Tuy nhiên Bộ Giao thông vẫn đưa vào báo cáo nghiên cứu tiền khả thi của dự án và đề nghị Quốc hội chấp thuận.

Ngoài ra, Bộ Tài chính cũng cảnh báo về nguồn vốn giải phóng mặt bằng sân bay Long Thành. Bộ đề nghị bố trí phân bố 15.000 tỷ đồng vốn trái phiếu Chính phủ dành cho các dự án giao thông trong điểm cho việc giải phỏng mặt bằng dự án Cảng hàng không quốc tế Long Thành. Theo báo cáo của Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Nai, dự án này trong giai đoạn 2017 - 2020 còn thiếu khoảng 16.474 tỷ đồng.