Bộ Công Thương phản bác ý kiến "bôxit Tây Nguyên sập bẫy giá rẻ Trung Quốc"

Ngày 28/3, tại cuộc tọa đàm về các dự án bauxite (bôxit) do Trung tâm Con người và thiên nhiên (Pan &Nature) tổ chức, ông Nguyễn Thành Sơn, nguyên Giám đốc các dự án đồng bằng sông Hồng của Tập đoàn Than – Khoáng sản Việt Nam (TKV) sau khi phân tích các yếu tố đầu vào, đầu ra, công nghệ khai thác hiện nay của các dự án bôxit đã cho rằng, các dự án này nếu sản xuất 660.000 tấn sẽ lỗ khoảng 37,4 triệu USD.

Tuy nhiên, Bộ Công Thương cho rằng kết luận này là thiếu cơ sở. Theo Bộ Công Thương, do các nhà khoa học và dư luận xã hội có ý lo ngại về hiệu quả kinh tế của các dự án, năm 2011, Thủ tướng đã giao Bộ này chỉ đạo TKV rà soát, tính toán, kiểm tra lại hiệu quả kinh tế các dự án. Bộ đã báo cáo Thủ tướng và Chính phủ đã báo cáo Quốc hội tại kỳ họp thứ 5.

Bộ Công Thương cho rằng không có cơ sở nói dự án bôxit Tây Nguyên "sập bẫy giá rẻ Trung Quốc"

Tới tháng 4/2014 các thông số đầu vào dự án bô xít Tây Nguyên cơ bản ổn định, không có thay đổi nhiều, giá bán alumina trên thế giới hiện đã bước vào chu kỳ tăng. Đầu năm 2014 giá bán (FOB cảng Gò Dầu) ở mức 300 - 310 USD/tấn, cuối năm ở mức 350-360 USD/tấn, bình quân cả năm 2014 đạt 326,5 USD/tấn cao hơn so với tính toán của dự án là 325 USD/tấn. Với xu thế tăng giá alumin như cuối năm 2014 và đầu năm 2015 thì Bộ Công Thương dự báo hiệu quả dự án sẽ được tăng lên đáng kể, giảm thời gian lỗ kế hoạch và rút ngắn thời gian thu hồi vốn dự kiến.

Ngoài ra, những lo ngại về hoàn nguyên, xử lý bùn đỏ đều được giải tỏa bởi kiểm tra các thông số về môi trường đều đáp ứng được tiêu chuẩn cho phép; TKV đang tiến hành hoàn nguyên và trồng cây công nghiệp ngay sau khi khai thác; các hồ bùn đỏ được xây dựng quy mô, công nghệ hiện đại và bảo đảm an toàn. Theo tính toán, dự án Tân Rai lỗ kế hoạch 4 năm đầu, Nhân Cơ lỗ 5 năm đầu do phải trả nợ các khoản vay đến hạn… nên việc năm 2015 và một vài năm tiếp theo, các khoản lỗ mang tính chất lỗ kế hoạch theo dự kiến là chuyện bình thường.

"Vì vậy, đánh giá “nếu sản xuất 660.000 tấn bôxít sẽ lỗ khoảng 37,4 triệu USD” là vội vã, thiếu cơ sở", Bộ Công Thương khẳng định.

Trái với ý kiến của chuyên gia cho rằng TKV đã "sập bẫy giá rẻ Trung Quốc" đối với công nghệ khai thác, tuyển quặng alumin, Bộ Công Thương khẳng định, các vấn đề về công nghệ đã được chuyên gia của Hội đồng xem xét một cách thận trọng và kỹ lưỡng, có đủ cơ sở khoa học và thực tiễn.

Bộ này nêu dẫn chứng, công nghệ khai thác, vận chuyển và tuyển quặng bôxit do nhà thầu trong nước thực hiện, đến nay đã hoàn thành và đưa mỏ vào sản xuất. Công tác thiết kế mỏ bài bản, khai thác hợp lý và đáp ứng được yêu cầu sản xuất. Việc sai khác trong thực tế so với thiết kế là chấp nhận được, không ảnh hưởng đến kết quả sản xuất.

Dự án cũng lựa chọn công nghệ Bayer Châu Mỹ, hòa tách ở nhiệt độ 145 độ C, áp suất 5 - 7atm cho quặng bôxit gipxit là hợp lý. Đây là công nghệ được áp dụng phổ biến trên toàn thế giới cho các nhà máy alumin chế biến quặng bôxit gipxit. Công nghệ áp dụng cho nhà máy alumin Tân Rai được đánh giá là tiên tiến.

Nhà máy tuyển quặng do Việt Nam tự thiết kế, không phải của Trung Quốc, do tính đặc thù quặng bôxit Tây Nguyên thuộc loại khó tuyển nên ban đầu cũng gặp không ít trục trặc, công suất đạt thấp, tỷ lệ thu hồi quặng tinh không cao. Đến nay TKV đã tiếp nhận, làm chủ công nghệ nên các chỉ tiêu công nghệ đạt tốt như Hội đồng khoa học công nghệ đã đánh giá. Rút kinh nghiệm từ dự án Tân Rai, Nhà máy tuyển dự án Nhân Cơ đã có những khâu cải tiến đáng kể, nâng cao tỷ lệ thu hồi quặng tinh, giảm tổn thất.