Bệnh COPD do hút thuốc lá được xem là 'sát thủ vô hình'

Sát thủ vô hình

Một trong những bệnh phổ biến thường gặp do hút thuốc lá là bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD). Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), khoảng 80 - 90% số bệnh nhân mắc COPD có nguyên nhân từ thuốc lá. Bệnh COPD là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ 3 trên thế giới, chỉ sau tim mạch và ung thư. Mỗi năm toàn cầu có hơn 300 triệu người được phát hiện mắc COPD. Tại Việt Nam tỷ lệ mắc COPD là 4,1% ở người trên 40 tuổi và có xu hướng tiếp tục tăng cao do tình trạng hút thuốc lá, thuốc lào và ô nhiễm môi trường gia tăng.

TS Nguyễn Như Vinh – Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM cho biết nếu lấy tất cả các đối tượng từ 40 tuổi trở lên, những người hút 1 gói thuốc lá/ngày trong ít nhất 10 năm (hoặc 2 gói/ ngày trong 5 năm), nguy cơ mắc COPD là khoảng 30%.

Những người hút thuốc liên tục cho đến 65 tuổi có 50% nguy cơ phát  triển COPD.
Nói cách khác, càng hút thuốc lá, nguy cơ COPD càng tăng

Thêm vào đó, nếu bắt đầu hút thuốc từ sớm, nguy cơ càng tăng, đặc biệt là trước khi 20 tuổi, vì phổi chưa phát triển hoàn thiện

Nguy hiểm hơn nữa, một người bắt đầu hút thuốc trước15 tuổi có thể bị COPD ở độ tuổi 30.

Bệnh COPD được xem là sát thủ vô hình, TS Vinh cho biết bệnh không có triệu chứng điển hình cứ âm thầm và khi bệnh nhân vào viện thường đã phải vào các khoa cấp cứu, hồi sức cấp cứu nên tỷ lệ tử vong cao.

Ảnh minh họa.

Nguyên nhân của bệnh

Về nguyên nhân, bệnh COPD do tình trạng tổn thương gây tắc nghẽn các đường dẫn khí trong phổi. Các tổn thương này xảy ra khi cơ thể thường xuyên hít phải các chất kích thích có hại trong thời gian dài. Khói thuốc lá, khói bếp, không khí ô nhiễm, hóa chất, bụi bặm hay tình trạng nhiễm trùng đường hô hấp dưới thường xuyên lúc tuổi còn nhỏ cũng làm tăng nguy cơ mắc COPD. Trong đó, hút thuốc lá hay hút thuốc lá thụ động là tác nhân gây bệnh lớn nhất.

Các triệu chứng của COPD sẽ được cải thiện khi người bệnh ngừng hút thuốc lá, dùng thuốc thường xuyên theo chỉ dẫn của bác sĩ hoặc tham gia phục hồi chức năng phổi. Tuy nhiên, đây là một bệnh mạn tính phải điều trị suốt đời. Tình trạng khó thở và mệt mỏi không biến mất hoàn toàn, nhưng người bệnh có thể học cách kiểm soát tình trạng của mình và sinh hoạt, làm việc gần giống người bình thường. 

TS BS. Nguyễn Như Vinh chia sẻ thêm: “Không bao giờ quá trễ để bỏ thuốc lá. Chức năng hô hấp của người bệnh COPD sụt giảm hằng năm như một chiếc xe đang lao xuống dốc. Bỏ thuốc lá có tác dụng như một cái thắng (phanh) để chiếc xe này lao chậm lại. Đây được xem là biện pháp can thiệp hiệu quả nhất trong điều trị bệnh COPD. Nếu một người bệnh bị COPD mà không bỏ được thuốc lá thì việc điều trị sẽ bị hạn chế rất nhiều”.

Ba dấu hiệu của bệnh COPD đó là ho, khạc đờm, khó thở. Nếu người hút thuốc lá lâu năm chỉ cần có triệu chứng ho, TS Vinh cho rằng, họ cần đi khám ngay vì đó có thể là dấu hiệu của bệnh COPD. Khi kèm theo khó thể thì có thể bệnh đã ở giai đoạn muộn.

Có thể thấy, COPD như một “lưỡi hái tử thần” cho những ai chủ quan trước các dấu hiệu ban đầu của bệnh. Phương pháp tốt nhất để phòng tránh là hãy tạo một môi trường sống trong lành, không khói thuốc lá và bụi bặm. Nên thiết lập một chế độ thể dục thể thao tốt cho lá phổi. Bên cạnh đó, cần chú trọng đến vấn đề khám sức khỏe định kỳ nhằm phát hiện bệnh sớm, giúp quá trình điều trị được dễ dàng và hiệu quả hơn.

Việc tầm soát COPD, bác sĩ Vinh cho rằng khi người bệnh có triệu chứng, bệnh nhân tiếp xúc với yếu tố nguy cơ, thứ 3 đo chức năng phổi để xác định của bệnh. Ở giai đoạn đầu có thể chữa 1 thời gian hết tắc nghẽn nhưng nếu vào viện ở giai đoạn trễ, chức năng phổi chỉ còn 30 % thì việc điều trị cực kỳ khó khăn.

Bệnh COPD có thể phòng và chữa được. Bác sĩ sẽ chữa để bệnh dừng diễn tiến xấu, bệnh nhân có thể sống chung với bệnh nhưng vẫn không thể dứt điểm bệnh mà phải uống thuốc theo đơn.

Khánh Chi