Tưởng nhớ Danh nhân văn hóa Ngô Thì Nhậm tại Văn Miếu

GS Lê Văn Lan, Nhà nghiên cứu Nguyễn Khắc Mai, Đại diện UBND huyện Thanh Trì dang hương tưởng niệm Danh nhân văn hóa Ngô Thì Nhâm (ảnh Mai Anh)

Tại đây cuộc đời thân thế sự nghiệp, cuộc đời và triết lý nhân sinh của Danh nhân văn hóa Ngô Thì Nhậm được GS Sử học Lê Văn Lan, PGS.TS Trần Thị Băng Thanh, Nhà nghiên cứu Nguyễn Khắc Mai và nhiều học giả có tên tuổi tái hiện lại rất rõ ràng và chi tiết, nhiều nghi án, “nỗi oan” của Ngô Thì Nhậm một lần nữa được làm sáng tỏ...

Danh nhân văn hóa Ngô Thì Nhậm là nhà chính trị, nhà quân sự, nhà ngoại giao, nhà văn hóa tài hoa, nổi tiếng nửa cuối thế kỷ XVIII, đặc biệt là dưới thời Tây Sơn.

Ông quê ở làng Tả Thanh Oai (tục gọi là làng Tó), nay thuộc huyện Thanh Trì, ngoại thành Hà Nội. Ông sinh năm Bính Dần (1746), thuộc dòng họ Ngô Thì có nền nếp thi thư mà Ngô Thì Sĩ tự hào là “một vọng tộc ở vùng Tả ngạn sông Nhuệ”.

Ngô Thì Nhậm đỗ Tiến sĩ năm Cảnh Hưng thứ 36 (1775), làm quan tới các chức Giám sát ngự sử, Đốc đồng Kinh Bắc và Thái Nguyên, Hàn lâm Hiệu thảo, Hữu Thị lang bộ Công. Từ năm 1788, Ngô Thì Nhậm giúp nhà Tây Sơn, được vua Quang Trung trọng dụng, trao các chức Tả Thị lang bộ Lại, Thượng thư bộ Binh, tước Tình phái hầu, đảm nhiệm nhiều việc lớn.

Khi quân nhà Thanh do Tôn Sĩ Nghị kéo sang xâm lược, ông hiến kế rút khỏi Thăng Long về lập phòng tuyến Tam Điệp “cho chúng trọ một đêm rồi lại đuổi chúng đi”. Vua Quang Trung khen ngoài  Ngô Thì  Nhậm, không ai đề ra được kế ấy. Đuổi được giặc ra khỏi bờ cõi, nhà vua giao cho ông nhiều việc quan trọng: ngoại giao, văn hóa, nội trị, ông đều hoàn thành xuất sắc.

Ông mất năm Quý Hợi (1803), để lại một di sản văn hóa đồ sộ, ngoài tâm huyết của một nhà mưu lược quân sự, nhà ngoại giao khéo léo và tự chủ, còn có một khối lượng thơ văn rất lớn, chứa đựng tinh hoa tư tưởng, văn hóa, nghệ thuật của dân tộc. Đó là một gia tài văn hóa to lớn và rất giá trị, trong đó có nhiều hạt ngọc minh triết quý báu.

Tưởng nhớ Danh nhân văn hóa Ngô Thì Nhập là cách để tri ân người xưa đồng thời cũng là để rút ra những bài học hôm nay ứng dụng cho cuộc sống hôm nay. Như Nhà nghiên cứu Nguyễn Khắc Mai nói: “Tưởng nhớ danh nhân Ngô Thì Nhậm, chúng ta tiếp nhận một bài học về nhân cách kẻ sĩ vẫn còn rất “kim nhật kim thì” (thời sự), một gia tài văn hóa mà thế hệ mới còn phải vượt lên và dầy công nghiên cứu học hỏi”.