Phụ nữ Việt tham gia hoạt động chính trị ngày càng tăng

Đây là đánh giá của Ủy ban Các vấn đề xã hội của Quốc hội tại báo cáo thẩm tra về về việc thực hiện các mục tiêu quốc gia về bình đẳng giới.

Phụ nữ Việt tham gia hoạt động chính trị ngày càng tăng

Theo báo cáo của Chính phủ, Tỷ lệ nữ đại biểu quốc hội (ĐBQH) khóa XIV là 26,72%, tăng so với hai khóa trước đó (Khóa XIII là 24,4% và khóa XII là 25,76%), cao hơn mức trung bình của thế giới (23,6%) và giữ vị trí tương đối trong khu vực. Theo thống kê của Liên minh nghị viện thế giới, Việt Nam đứng thứ 4 trong các nước Đông Nam Á (sau Đông Timor, Philippines và Lào) và thứ 7 trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương (sau New Zealand, Đông Timor, Nepal, Philippines, Úc và Lào).

Có 32 tỉnh/thành phố có tỉ lệ nữ ĐBQH cao hơn tỉ lệ trung bình của cả nước (26,7%); 24 tỉnh có tỷ lệ nữ ĐBQH đạt từ 30% trở lên, một số địa phương đạt trên 50% như Bắc Kạn (66,67%), Bắc Giang (62,5%) và Quảng Ngãi (57,14%). Tỷ lệ nữ đại biểu HĐND cả 3 cấp đều cao hơn nhiệm kỳ trước. Đặc biệt, đây là lần đầu tiên Quốc hội Việt Nam có Chủ tịch Quốc hội là nữ.

Mặc dù các tỷ lệ này có xu hướng tăng nhưng đều chưa đạt chỉ tiêu. Trong các cấp ủy Đảng và hệ thống hành pháp, số phụ nữ nắm giữ các vị trí lãnh đạo, đặc biệt là cấp trưởng, so với nam giới còn khoảng cách rất xa. Tỷ lệ nữ ứng cử viên ĐBQH khóa XIV sau hiệp thương vòng 3 tăng cao hơn nhưng tỷ lệ nữ ĐBQH trúng cử chưa tương xứng với tỷ lệ tăng nữ ứng cử viên. Có 24 tỉnh chưa đạt tỷ lệ nữ ứng cử viên trong danh sách bầu cử Quốc hội khóa XIV theo luật định, tuy nhiên, trong đó có 5 tỉnh đạt được tỷ lệ nữ  ĐBQH từ 30% trở lên; có 25 tỉnh có tỷ lệ nữ ĐBQH dưới 20%; một số địa phương có tỷ lệ nữ ứng cử viên đạt trên 35% theo luật định nhưng tỷ lệ nữ trúng cử thấp  và đặc biệt còn 03 tỉnh không có nữ ĐBQH.

Tỷ lệ bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ có lãnh đạo chủ chốt là nữ đạt cao nhất là 50% vào năm 2013 và 2014 nhưng lại giảm dần trong các năm gần đây (năm 2015 là 47%, đến nay là 40%) và so với chỉ tiêu 95% vào năm 2020 thì khoảng cách còn rất xa. Đặc biệt, mới chỉ có 01 bộ trưởng và 01 người đứng đầu cơ quan thuộc Chính phủ là nữ. Điều đó cho thấy mục tiêu đặt ra nhưng không có sự chỉ đạo, lãnh đạo phát hiện bồi dưỡng đào tạo thì khó đạt được.

Tỷ lệ Ủy ban nhân dân các cấp có lãnh đạo chủ chốt nữ chủ yếu mới có số liệu ở cấp tỉnh nhưng cũng rất thấp so với chỉ tiêu; năm 2016 là 25,39% ở cấp tỉnh, giảm so với năm 2014 (38,1%), năm 2015 không có số liệu. Theo báo cáo của một số địa phương, ở cấp huyện, cấp xã mức cao nhất đạt được là 32,18% (so với chỉ tiêu là 95% năm 2020).

Chỉ tiêu tỷ lệ cơ quan, tổ chức có 30% trở lên nữ cán bộ, công chức, viên chức có lãnh đạo chủ chốt là nữ chưa đánh giá được do chưa có số liệu thống kê. Đây là vấn đề cần quan tâm trong công tác tổ chức thực hiện (ít nhất cần tổng hợp thống kê trong các cơ quan của Chính phủ).

Chênh lệch về tuổi nghỉ hưu dẫn đến chênh lệch về tuổi đào tạo, quy hoạch, bổ nhiệm của nam và nữ vẫn là rào cản lớn nhất trong việc thúc đẩy phụ nữ tham gia lãnh đạo, quản lý ở tất cả các cấp, các ngành. Một số chỉ tiêu cứng liên quan đến Đại hội Đảng và bầu cử ĐBQH, HĐND không thể điều chỉnh được nữa, các chỉ tiêu còn lại nếu không đẩy mạnh việc phát hiện, bồi dưỡng, đào tạo phụ nữ và ban hành thực thi các chính sách thúc đẩy BĐG hợp lý thì đến năm 2020 cũng khó có thể đạt được mục tiêu.

Tương tự, theo báo cáo mới đây của Bloomberg, Việt Nam hiện đang là điểm sáng cho sự đa dạng về giới tính trong việc lãnh đạo và quản lý, khi có tỷ lệ phụ nữ là CEO và giám đốc cao hơn khá nhiều so với Malaysia, Singapore và Indonesia.

Theo số liệu hồi tháng 9 của Tập đoàn Tư vấn Boston (Boston Consulting Group- BCG), có khoảng 25% CEO hoặc thành viên hội đồng quản trị tại Việt Nam là phụ nữ. Trong khi đó, con số này ở Malaysia chỉ là 14% và ở Singapore chỉ có 10%. Indonesia đứng ở vị trí cuối cùng trong số 4 quốc gia với mức tỷ lệ khiêm tốn 6%.

“Phụ nữ ở Việt Nam lãnh đạo hoặc sở hữu nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ, hoặc doanh nghiệp lớn hơn, cung cấp những mô hình tích cực, có tầm nhìn và đa dạng hơn phụ nữ nước khác”, ông Ian Grundy, đại diện của công ty tuyển dụng Adecco Group AG ở Thụy Sĩ, công ty cung cấp lực lượng lao động lớn nhất thế giới, nhận định.