Phân bón nano tích hợp giúp tăng năng suất cho cây nghệ
Trong y học dân tộc, nghệ được sử dụng ở các bài thuốc giúp cho tiêu hóa: chống loét dạ dày, giảm tiết dịch vị, giảm độ axit của dịch vị và có tác dụng chống viêm, các bệnh về gan mật, đau bụng sau sinh. Ngoài ra nghệ còn dùng bôi lên vết thương ngoài, mụn nhọt, vết thương mới khỏi cho nhanh lên da non, tránh làm sẹo.
Vì thế, nghệ cũng là một loại cây được TS. Hà Phương Thư, Trưởng phòng Vật liệu nano y sinh của Viện Khoa học vật liệu (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam lựa chọn trong công trình nghiên cứu “Phát triển phân bón nano tích hợp nhằm tăng năng suất cho cây trồng”.
![]() |
Cây nghệ không sử dụng phân bón nano. |
Tác động của phân bón nano tích hợp đến quá trình sinh trưởng và phát triển của cây nghệ khá tốt
Nghiên cứu về sự phát triển của thân, lá nghệ được thực hiện trên các chỉ tiêu chiều cao cây và khả năng tích lũy chất khô, cho thấy: Chiều cao cây là một trong những thông số quan trọng phản ánh sự sinh trưởng của cây. Chiều cao của cây nghệ ở nhóm được sử dụng phân bón nano tích hợp là 102,6 cm, cao hơn so với nhóm đối chứng là 86,3 cm.
Số nhánh/khóm trung bình của cây nghệ nhóm thí nghiệm dùng phân bón nano tích hợp là 4,8 nhánh/khóm, so với nhóm đối chứng số nhánh chỉ đạt 3,2 nhánh/khóm. Sự phát triển mạnh mẽ về chiều cao cây và số nhánh/khóm tạo tiền đề cho việc tăng năng suất thu hoạch nghệ.
Trong suốt quá trình sinh trưởng và phát triển, cây nghệ trải qua hàng loạt quá trình đồng hóa và dị hóa, tích lũy các chất và sản phẩm chuyển hóa trong cây. Sản phẩm chất khô được tích lũy là cơ sở cấu thành nên năng suất của cây.
Đối với nhóm sử dụng phân bón nano tích hợp, khả năng tích lũy chất khô toàn cây là 800,8 g/khóm, trong đó tỉ lệ củ chiếm 48,5% tổng lượng chất khô; cao gấp 1,5 lần so với nhóm đối chứng có khối lượng chất khô toàn cây là 520,5 g/khóm, trong đó tỉ lệ củ chiếm 41,2%. Khối lượng chất khô tích lũy trong cây có ý nghĩa quan trọng, liên quan trực tiếp đến năng suất của cây.
![]() |
Cây nghệ có sử dụng phân bón nano. |
Phân bón Nano cũng tác động đến đường kính củ, năng suất cá thể và năng suất
Nghệ là cây thân thảo, có thân rễ (củ) to, có ngấn, phân nhánh nhiều củ hình bầu dục, khi cắt ngang có màu vàng, vàng sẫm, vàng cam đến vàng đỏ, mùi thơm. Sự phát triển của củ nghệ được đặc trưng bởi 2 yếu tố: chiều dài củ và đường kính củ. Kết quả nghiên cứu sự phát triển của củ nghệ giữa nhóm được thử nghiệm phân bón nano và nhóm đối chứng được trình bày trong bảng 2.
Cây nghệ được sử dụng phân bón nano tích hợp có chiều dài củ trung bình là 13,85 cm, cao hơn so với nhóm đối chứng 10,13 cm. Đồng thời, đường kính củ ở nhóm sử dụng phân bón nano cũng cao hơn (14,5 mm), so với nhóm đối chứng (10,4 mm). Nhóm thử nghiệm được sử dụng phân bón nano tích hợp có ứu thế về chiều dài củ và đường kính củ, do vậy có tiềm năng về khối lượng củ/khóm lớn, có ưu thế mang lại năng suất cao hơn.
Năng suất củ/khóm là hợp phần chính yếu để đạt năng suất thực thu, mang lại nguồn lợi kinh tế chủ yếu cho người sản xuất. Kết quả thử nghiệm cho thấy năng suất cá thể của cây nghệ ở nhóm được sử dụng phân bón nano là 384,6 g/khóm, cao gấp 1,8 lần so với năng suất cá thể ở nhóm đối chứng 213,2 g/khóm.
Năng suất thực thu ở nhóm sử dụng phân bón nano đạt 405 tạ/ha, cao hơn nhóm đối chứng đạt 351 tạ/ha. Điều này chứng tỏ hiệu quả của việc áp dụng phân bón nano vào quá trình canh tác cây nghệ, vốn là một loài cây chỉ được trồng không tập trung trong dân và chưa được người nông dân chú ý sử dụng phân bón nano trong quá trình trồng nghệ.
Ảnh hưởng của phân bón Nano đến hiệu quả kinh tế của cây nghệ
Cây nghệ hiện đang là cây trồng mang lại hiệu quả kinh tế cao ở nhiều tỉnh, thành trong cả nước, không chỉ với vai trò sử dụng làm gia vị thực phẩm hàng ngày, mà còn là một loại dược liệu quý, có giá trị sử dụng làm thuốc chữa bệnh.
Trong củ nghệ có chứa các hợp chất Curcuminoid và tinh dầu nghệ thu được từ lá, hoa và củ. Curcumin là hợp chất có tác dụng chính trong nhóm chất curcuminoid. Curcumin là hoạt chất tiềm năng có khả năng chữa nhiều bệnh, bao gồm cả xơ vữa động mạch, đục thủy tinh thể, bệnh thấp khớp, sỏi mật, viêm loét dạ dày, viêm ruột, ung thư, trầm cảm và sa sút trí tuệ.
Tinh dầu nghệ có tác dụng kháng khuẩn, đặc biệt với loại vi khuẩn Streptococus mutans là vi khuẩn tạo nên mảng bám trên răng và gây sâu răng, có tác dụng diệt nấm, chống muỗi, đặc biệt là các chủng muỗi là vectơ truyền bệnh sốt xuất huyết, sốt rét. Nghệ thu hoạch vào mùa đông, khi lá tàn lụi. Củ nghệ thường được thu hái vào tháng 8 và tháng 9, cắt bỏ hết rễ, để riêng.
Trên 1ha trồng cây nghệ vàng, chi phí sử dụng phân bón nano tích hợp là 2,250,000 VNĐ, chiếm 5,3 % tổng chi phí; so với nhóm đối chứng, chi phí sử dụng phân bón thông thường là 4,890,000 VNĐ, chiếm 9,1% tổng chi phí. Như vậy, phân bón nano tích hợp tiết kiệm được gần một nửa chi phí cho việc sử dụng phân bón cho cây nghệ so với việc sử dụng phân bón thông thường trong suốt quá trình canh tác.
Công lao động phát sinh ở các khâu chủ yếu bao gồm khâu làm đất, gieo hạt, tỉa cây, giặm, làm cỏ, bón phân, phun thuốc bảo vệ thực vật, công thu hoạch. Do khi sử dụng phân bón nano tích hợp, số lần bón phân giảm đi so với sử dụng phân bón thông thường nên chi phí công lao động ở nhóm thử nghiệm là 11,750,000 VNĐ (27,64%) giảm đi so với nhóm đối chứng là 19,440,000 VNĐ (36,15%). Ngoài chi phí cho phân bón và công lao động, các biện pháp nông sinh học như làm đất, sử dụng vôi để cải tạo độ phèn của đất đều áp dụng giống nhau trên cả 2 nhóm thử nghiệm nên chi phí này là tương đương nhau.
Trong quá trình trồng nghệ, chi phí điện nước tưới ở nhóm sử dụng phân bón nano tích hợp (50,000 VNĐ) giảm đi 10 lần so với nhóm đối chứng (500,000 VNĐ). Điều này do các polime tự nhiên được sử dụng trong phân bón nano tích hợp có khả năng trương nở và giữ nước tốt, do đó, sản phẩm phân bón nano tích hợp vừa cung cấp dưỡng chất vừa có thể duy trì độ ẩm thích hợp cho cây trồng sinh trưởng.
Kết quả phân tích về tổng chi phí và tổng thu cho thấy khi sử dụng phân bón nano sẽ làm giảm tổng chi phí trong quá trình trồng trọt. Tổng chi phí khi sử dụng phân bón nano tích hợp là 42.510.000 VNĐ, so với khi sử dụng phân bón thông thường là 53.770.000 VNĐ. Năng suất thu được ở nhóm thử nghiệm là 40,5 tấn/ha, cao hơn so với nhóm đối chứng 35,1 tấn/ha. Với giá bán củ nghệ ở thời điểm hiện tại (năm 2018) là 10.000 VNĐ/kg thì 1 ha nghệ vàng cho tổng thu nhập đạt 405.000.000 VNĐ (thu nhập thuần đạt 362.490.000 VNĐ) ở nhóm thử nghiệm sử dụng phân bón nano tích hợp, cao hơn nhóm đối chứng 351.000.000 VNĐ (thu nhập thuần đạt 297.230.000 VNĐ).
Như vậy, kết quả của thí nghiệm vụ này cho thấy khi sử dụng phân bón nano tích hợp đã giúp làm giảm tổng chi phí đầu tư trong gieo trồng cây nghệ vàng từ 53.770.000 VNĐ khi sử dụng phân bón thông thường, xuống còn 42.510.000 VNĐ khi sử dụng phân bón nano tích hợp; đồng thời nâng cao hiệu quả kinh tế của sản xuất nghệ lên trên 360 triệu đồng/1ha, tăng hơn so với sử dụng phân bón thông thường 65 triệu đồng/1ha.
Tuy nhiên, trong khuôn khổ của dự án thì đây mới chỉ là những kết quả bước đầu của một vụ sản xuất (5 tháng), nên cần có thêm thời gian thử nghiệm thêm để có số liệu có ý nghĩa hơn. Ưu thế khi sử dụng phân bón nano tích hợp đã tạo ra sự thay đổi rõ nét theo hướng tăng năng suất, từ đó mang lại hiệu quả kinh tế cao khi trồng nghệ.
Điều này có ý nghĩa to lớn trong việc đưa cây nghệ theo hướng phát triển kinh tế mới của người dân trên nhiều tỉnh thành của cả nước như Quảng Bình, Bắc Cạn, Lai Châu, Nghệ An, Thanh Hóa, các tỉnh khu vực Tây Nguyên,… Hiệu quả và giá trị kinh tế cao từ trồng nghệ đang dần từng bước nâng cao đời sống và góp phần phát triển kinh tế của nhân dân ở những vùng này.