PGS. TS Trần Xuân Nhĩ: Nên có hệ thống giáo dục mở

PGS.TS Trần Xuân Nhĩ – Nguyên Thứ trưởng Bộ GD & ĐT, Phó chủ tịch Hiệp hội các trường ĐH-CĐ ngoài công lập Việt Nam nêu quan điểm khi trao đổi với PV Infonet.

Việc một số trường đại học ngoài công lập hoạt động kém, hệ quả là đóng cửa, chuyển giao cho chủ mới theo ông nguyên nhân vì sao?

Ở các nước phát triển trường đại học ngoài công lập như của Malaisya, Singgapore…  lại phát triển như vậy, mà ở ta lại kém. Vì họ được đầu tư một cách bài bản, rồi nhà nước hỗ trợ nhiều chính sách ưu tiên để các trường phát triển. Ở VN, Bộ GD chỉ hỗ trợ cho những trường công lập, còn ngoài công lập thì chưa có nhiều chính sách ưu tiên. Hệ quả tất yếu là trường nào mạnh thì phát triển tuyển sinh được, còn đa phần các trường là hoạt động kém, không có sinh viên, thậm chí tự giải thể.

Nhiều trường đại học hoạt động kém, hệ quả tất yếu chuyển giao cho chủ mới

Những trường Đại học ngoài công lập ở các nước phát đã huy động được những số tiền nhất định của xã hội vào đó, để họ đầu tư cho cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên... Vì Nhà nước cho các trường tự chủ về tài chính, tuyển sinh, chịu trách nhiệm… và có chính sách hỗ trợ các trường Đại ngoài công lập, vì vậy chất lượng đào tạo cũng rất khác biệt.

Những trường đại học, cao đẳng có chất lượng Bộ nên cho tự chủ về tài chính, cả công lập và ngoài công lập. Hiện nay có thực trạng, con em người có tiền mong muốn vào học các trường công lập, còn người không có tiền phải học ngoài công lập, rồi phải đóng nhiều khoản. Vậy thì ở đây làm gì có sự công bằng giữa công lập và ngoài công lập không?

Nói như vậy, theo quan điểm của ông là Bộ nên “mở bung” các trường để tự chủ về tài chính, tuyển sinh, đào tạo… thì sẽ nâng cao chất lượng, các trường ngoài công lập có điều kiện phát triển hơn?

Đầu vào các trường đại học, cao đẳng, Bộ nên "mở bung ra", để các trường lấy sinh viên, tự đảm bảo chất lượng tuyển sinh, đào tạo… tuy nhiên, không phải mở bung mà chất lượng tuyển sinh, đào tạo bị thả nổi.

Nhà nước phải xiết chặt đầu ra bằng chất lượng đào tạo, như vậy mới đúng được nhu cầu đào tạo, nhu cầu cần người lao động của xã hội. Chứ hiện nay chúng ta cứ xiết chặt đầu vào, và thả nổi đầu ra hệ quả là chất lượng đào tạo không đảm bảo, sinh viên ra trường khó kiếm việc làm.

Ở các nước phát triển đã làm như vậy chưa, và kinh nghiệm của họ như thế nào, thưa ông?

Ở các nước trên thế giới đã và đang làm như vậy. Ví dụ như các trường Đại học ở Mỹ, Anh, Singgapore… người ta tuyển sinh rất đơn giản. Học sinh chỉ cần thi xong tốt nghiệp THPT, dựa vào học bạ học tập là các trường người ta tuyển sinh đầu vào…  Người ta đưa ra hệ thống câu hỏi riêng, rồi phỏng vấn học sinh, đạt điểm thì các trường lấy vào học.

Theo quan điểm của ông Nhĩ, chúng ta nên có hệ thống giáo dục mở để cáctrường tự "bơi", nhưng vẫn có sự quản lý của nhà nước

Trong quá trình học, nếu học sinh, sinh viên nào không học được các trường sẽ sàng lọc, và tự loại học sinh đó ra ngoài. Vì vậy, câu chuyện ở các nước có hệ thống giáo dục tiên tiến có thể học sinh học đại học 3 năm, có thể học sinh học 4 năm.

Nếu học sinh học kém có thể mất thời gian 6 -7 năm ở một trường đại học nào đó mới cho ra tốt nghiệp. Tại vì, các trường ở nước tiên tiến họ đánh giá trình độ đào tạo, trình độ sinh viên đủ tiêu chí của họ thì các trường mới cấp bằng tốt nghiệp, để ra ngoài đời làm việc.

Chứ còn chúng ta đang ở hệ thống giáo dục cứ tuyển sinh được vào là học sau đó là tốt nghiệp hết, kiểu như “ Đầu xuôi đuôi lọt”. Như vậy, không thể biết được chất lượng đào tạo, chất lượng sinh viên ra sao?

Vậy việc “mở bung” cho các trường tự chủ về mọi mặt, ông có nói rằng “xiết” chặt đầu ra, vậy theo ông chúng ta “xiết”như thế nào?

Nếu chúng ta có hệ thống giáo dục mở, Bộ “buông” cơ chế bao cấp ra thì các trường được tự chủ. Lúc đó các trường sẽ đặt ra chất lượng đào tạo để thu hút sinh viên tài giỏi, nếu trường A không có chất lượng đào tạo tốt mà chỉ chạy theo số lượng, khi ra trường sinh viên không kiếm được việc thì sẽ tự giải thể là điều tất yếu.

Cho nên, lại nảy sinh ra vấn đề kiểm định chất lượng đào tạo. Đây mới là khâu quan trọng trong việc đưa ra hệ thống giáo dục mở. Anh kiểm định chất lượng như là người gác cửa, nếu sinh viên, học sinh học đạt được các chỉ tiêu, tiêu chí… của trường đặt ra, để đủ kỹ năng, trình độ ra ngoài đời làm việc thì Trung tâm kiểm định chất lượng mới cho sinh viên đó ra, nếu không đạt thì bắt anh phải học tiếp…

Về kiểm định chất lượng giáo dục chúng ta nên có một cơ quan kiểm định độc lập, hoặc các trường đại học nào có uy tín kiểm định.

Nếu chúng ta có các Trung tâm kiểm định giáo dục để đo, bất kể trường đại học nào tổ chức dạy, tuyển sinh ra sao, học sinh học bất cứ ở đâu… nhưng đến Trung tâm kiểm định nào đó mà không đạt tiêu chí thì trường học đó phải chịu.

Tôi thấy, Bộ GD còn nhiều chủ trương đi ngược với hệ thống giáo dục mở. Chẳng hạn ra chủ trương cấm tất cả các Trung tâm liên kết đào tạo. Vì sao lại cấm? Các trung tâm liên kết có thể tận dụng được cơ sở vật chất, thầy cô giáo, giảng viên… thì chúng ta nên cho làm chứ.

Bộ nên quản lý bằng chất lượng đào tạo sẽ tốt hơn. Chẳng hạn Trung tâm A, được phép tuyển sinh, đào tạo liên kết và cấp bằng. Khi cấp bằng tôi đưa Trung tâm kiểm định chất lượng giáo dục đến, nếu Trung tâm A đào tạo 40 sinh viên, qua Trung tâm kiểm định chỉ đạt 2 người, anh Trung tâm A không tự “giải thể” thì chả có ai học, chứ cần gì phải cấm. Còn nếu Trung tâm A muốn sống thì không gì hơn là phải tự nâng cao chất lượng đào tạo, cơ sở vật chất, đội ngũ giảng viên…

Xin cảm ơn ông!