Nguy cơ phơi nhiễm HIV của nhân viên y tế
![]() |
Khi tiêm truyền, lấy máu xét nghiệm, vết thương do dao mổ nguy cơ phơi nhiễm HIV cao |
Nhiều nguy cơ nhiễm HIV
Tại Bệnh viện Nhiệt đới trung ương, nhiều bệnh nhân nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS bệnh nhân lở loét nhưng các y tá điều dưỡng ở đây luôn tận tình chăm sóc, không bao giờ bỏ rơi họ bởi những bệnh nhân này đã vào viện là con đường cuối cùng của cuộc đời, hầu hết đã bị người thân xa lánh.
PGS-TS Nguyễn Văn Kính – Giám đốc BV Bệnh nhiệt đới Trung ương cho biết: Bộ Y tế đã có văn bản hướng dẫn cán bộ y tế phòng tránh lây nhiễm các bệnh lây truyền, trong đó có HIV. Dù dự phòng tốt đến đâu nhưng trong môi trường làm việc có nhiều nguy cơ như y tế thì người thầy thuốc luôn phải sẵn sàng cho những tình huống bất ngờ.
Theo báo cáo của Cục Phòng chống HIV/AIDS (Bộ Y tế), cho biết số người người bị tai nạn rủi ro nghề nghiệp phơi nhiễm HIV trên toàn quốc (gồm 63 tỉnh, thành và các bộ, ngành) năm 2014 cho thấy có 951 người bị tai nạn rủi ro nghề nghiệp, tập trung chủ yếu ở nhóm cán bộ y tế, công an, lao động - thương binh và xã hội , quân đội... trong đó có 853 người được khám tư vấn xác định có nguy cơ và được điều trị dự phòng bằng thuốc kháng virus (ARV). Trước đó, năm 2013 cũng có 914 người bị tai nạn rủi ro nghề nghiệp với 765 người có nguy cơ và được điều trị dự phòng bằng thuốc ARV.
Có nhiều tình huống bị phơi nhiễm mà cán bộ nhân viên y tế không lường hết được và tác hại thì khôn lường.
Nhân viên y tế thường xuyên phải tiếp xúc với máu và các dịch sinh học của người bệnh. Do nhịp độ làm việc khẩn trương, căng thẳng và các phơi nhiễm dưới da với máu xảy ra tần suất cao. Bác sĩ ngoại khoa, kỹ thuật viên xét nghiệm, nhân viên làm việc trong ngân hàng máu, phụ mổ, gây mê là những đối tượng có nguy cơ lây nhiễm các vi rút, lây qua đường máu cao hơn các nhân viên y tế khác.
Theo Thạc sĩ Hoàng Đình Cảnh – Cục phòng chống HIV/AIDS, Bộ Y tế nguy cơ phơi nhiễm với HIV (exposure) là tình huống có tiếp xúc trực tiếp với máu hoặc các dịch cơ thể của người nhiễm HIV hoặc nghi ngờ nhiễm HIV dẫn đến nguy cơ lây nhiễm HIV. Dựa vào tính chất thường gặp hoặc nghề nghiệp người ta chia ra 2 loại phơi nhiễm nghề nghiệp và ngoài môi trường nghề nghiệp (tại cộng đồng).
Phơi nhiễm với HIV do tai nạn nghề nghiệp thường xảy ra ở những người làm nghề y do bị kim đâm khi làm thủ thuật, tiêm truyền, lấy máu xét nghiệm, vết thương do dao mổ và các dụng cụ y tế sắc nhọn khác có dính máu hoặc dịch cơ thể của người bệnh gây tổn thương. Phơi nhiễm do tai nạn nghề nghiệp cũng còn gặp ở trong một số ngành như công an, quân đội v.v..khi làm nhiệm vụ trấn áp tội phạm v.v..
Xử lý khi phơi nhiễm HIV do nghề nghiệp
- Xử lý vết thương tại chỗ bằng cách rửa ngay vết thương dưới vòi nước, nếu vết thương chảy máu, để vết thương tự chảy máu trong một thời gian ngắn, không nặn bóp vết thương. Rửa kỹ bằng xà phòng và nước sạch. Nếu phơi nhiễm qua niêm mạc mắt phải rửa mắt bằng nước cất hoặc nước muối NaCl 0,9% liên tục trong 5 phút. Nếu phơi nhiễm qua mũi, miệng cũng phải rửa mũi hoặc xúc miệng bằng nước cất hoặc dung dịch NaCl 0,9 % nhiều lần.
- Báo cáo người phụ trách và làm biên bản nêu rõ ngày giờ, hoàn cảnh xảy ra, đánh giá vết thương, mức độ nguy cơ của phơi nhiễm. Lấy chữ ký của người chứng kiến và chữ ký của người phụ trách. Việc này cần làm ngay để phục vụ làm các chế độ sau này nếu cần thiết.
- Đánh giá nguy cơ phơi nhiễm theo mức độ tổn thương và diện tích tiếp xúc. Dựa trên mức độ tổn thương của da, độ sâu, có chảy máu hay không v.v… để xác định phơi nhiễm đó có nguy cơ hay không có nguy cơ giúp việc quyết định điều trị ARV.
- Xác định tình trạng HIV của nguồn gây phơi nhiễm để xem xét nguồn phơi nhiễm có nhiễm HIV hay không.
- Xác định tình trạng HIV của người bị phơi nhiễm thông qua tư vấn xét nghiệm HIV cho người bị phơi nhiễm.
- Tư vấn cho người bị phơi nhiễm về các nguy cơ nhiễm HIV và viêm gan B, C, điều trị dự phòng ARV…
- Điều trị dự phòng bằng thuốc ARV.