Nếu nới lỏng quản lý thuốc lá điện tử hệ quả sẽ khôn lường

Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) Trần Thị Trang

Qua nghiên cứu của thế giới cũng như của Việt Nam, thuốc lá điện tử ảnh hưởng xấu đối với sức khỏe con người không khác gì thuốc lá truyền thống. Sự phối trộn của các hương liệu có nicotine làm cho vị giác của giới trẻ có sự thay đổi. Loại thuốc này không chỉ gây tác hại rất lớn về sức khỏe mà còn tổn hại về mặt kinh tế và gây mất trật tự, an toàn xã hội.

Nhiều nước đã cấm thuốc lá điện tử

Trước những tác động nguy hại của thuốc lá điện tử, ngày càng có nhiều nước quyết định cấm thuốc lá điện tử.

Theo đó từ năm 2017 đã có 21 quốc gia, vùng lãnh thổ sau đã ra lệnh cấm thuốc lá điện tử hoàn toàn và cho đến nay năm 2020 đã có 41 nước trên thế giới cấm thuốc lá điện tử trong đó có Hàn Quốc, Ấn Độ, Philippines…

Một số nước cấm sản xuất và buôn bán thuốc lá điện tử có các lệnh kiểm soát việc sử dụng khác nhau. Các tiểu Vương quốc Ả Rập (UAE) tiến hành tịch thu thuốc lá điện tử ngay tại sân bay. Brazil cảnh cáo, xử phạt hành chính đối với những người sử dụng thuốc lá điện tử bị phát hiện.

Thái Lan được xem là một trong những nước áp dụng luật nghiêm ngặt nhất về sử dụng thuốc lá điện tử. Tại nước này, ngoài việc bị xét xử, nộp phạt một khoản tiền lớn nếu không sẽ bị cấm nhập cảnh vĩnh viễn, người sử dụng còn có thể bị ngồi tù đến 10 năm.

Phần Lan, Argentina và Venezuela… thuộc nhóm các quốc gia cấm người hút thuốc lá điện tử ở những nơi công cộng.

Tháng 9/2019, Ấn Độ đã ban hành lệnh cấm đối với hoạt động nhập khẩu, tiêu thụ, sản xuất và phân phối thuốc lá điện tử. Quyết định được đưa ra dựa trên những tác động mà thuốc lá điện tử gây ra đối với thanh thiếu niên, đối tượng khách hàng chủ yếu của sản phẩm độc hại này. Hình phạt cho người vi phạm có thể lên đến 1 năm tù.

Philippines cũng là nước châu Á mạnh tay chống thuốc lá điện tử.

Từ ngày 20/11/2019, cảnh sát Philippines được phép bắt giữ những người hút thuốc lá điện tử ở nơi công cộng và tịch thu thiết bị. Theo chính phủ Philippines, việc ban hành lệnh cấm trên là nhằm bảo vệ sức khỏe người dân, đặc biệt là giới trẻ.

Đầu năm 2020, Cơ quan quản lý thực phẩm và dược phẩm Mỹ (FDA) đã tuyên bố cấm hầu hết các sản phẩm thuốc lá điện tử có hương vị nhằm hạn chế việc ngày càng nhiều thanh thiếu niên Mỹ sử dụng loại thuốc lá này.

Nhật Bản được biết đến là đất nước khắt khe trong quản lý chất độc hại, bao gồm cả nicotine. Tuy nhiên, thuốc lá điện tử lại được xếp vào loại thuốc "no nicotine” ở nước này. Do đó, các cửa hàng thuốc lá điện tử phải cam kết thuốc lá điện tử của họ không có chất gây nghiện. Dung dịch trong thuốc lá điện tử được quản lý rất chặt chẽ, chỉ được sản xuất với các thành phần không gây hại cho con người, giống như thành phần của phụ gia thực phẩm. Hành vi sản xuất, buôn bán thuốc lá điện tử có chất gây nghiện bị pháp luật nước này cấm, người vi phạm sẽ đối mặt với hình phạt tù.

Nên cấm hoàn toàn

Chia sẻ về nội dung này, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) cho biết, kinh nghiệm từ các nước cho thấy, khi nới lỏng mua, bán kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng sẽ rất khó cấm trở lại.

Điều này gây nên những hệ luỵ lớn cho xã hội, đặc biệt là tác động mạnh mẽ đến đối tượng thanh thiếu niên.

Bài học của một số nước khi nới lỏng mua bán, kinh doanh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đã dẫn đến những hệ lụy lớn cho xã hội, đặc biệt là đối với thanh thiếu niên.  “Cần cấm hoàn toàn”, Ths. Trần Thị Trang Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế nhấn mạnh.

Đồng tình với quan điểm này, Ths Nguyễn Tuấn Lâm, đại diện Tổ chức Y tế Thế giới cho rằng, nếu Việt Nam cho phép thuốc lá được nhập khẩu vào thì tỷ lệ sử dụng sẽ tăng lên chóng mặt ở giới trẻ, trở thành mốt thời thượng.

“Khi đó, Chính phủ muốn kìm lại con ngựa rất khó và Việt Nam cũng sẽ phải đối mặt với tình trạng giới trẻ nghiện nicotin tăng rất cao như một số nước trên thế giới”, Ths Lân nhấn mạnh.

Chung mối lo này,  bà Nguyễn Hạnh Nguyên, Quản lý Chương trình phòng chống tác hại thuốc lá và bệnh không lây, Tổ chức HealthBridge Canada tại Việt Nam cũng nhấn mạnh việc sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng không an toàn cho trẻ em và thanh thiếu niên và thanh niên.

“Trong khi đó, trên thực tế các sản phẩm thuốc lá mới đang nhắm vào giới trẻ để tạo ra một thế hệ nghiện thuốc mới”, bà Hạnh Nguyên thẳng thắn nói.

Vì thế nếu nới lỏng quản lý thuốc lá điện tử thì hệ luỵ sẽ vô cùng lớn. Bằng chứng là đã có một số quốc gia khi nới lỏng kiểm soát đối với thuốc lá mới đã dẫn đến hệ lụy là tỷ lệ thanh thiếu niên sử dụng tăng vọt.

Bà Trang đưa ra số liệu từ kết quả của nghiên cứu hành vi nguy cơ của giới trẻ mới nhất vào năm 2019 do CDC Hoa Kỳ công bố ngày 21/8/ 2020 cho thấy mức độ nghiêm trọng của đại dịch thuốc lá điện tử trong giới trẻ Mỹ.

“Việc sử dụng thuốc lá điện tử của thanh thiếu niên đã tăng vọt từ 13,2% lên 32,7% năm 2019.

Đáng báo động là gần 1/3 thanh thiếu niên đã tăng sử dụng thuốc lá điện tử cho biết, họ thường xuyên sử dụng-ít nhất 20 ngày mỗi tháng. Đây là dấu hiệu của việc bị nghiện nặng. Gần 11% học sinh trung học sử dụng thuốc lá điện tử ít nhất 20 ngày/tháng, chỉ ít hơn 2% so với thuốc lá truyền thống”, bà Trang dẫn chứng.

Còn tại Việt Nam, theo Phó Vụ trưởng Vụ pháp chế, dù chưa cho phép kinh doanh, chưa sản xuất trong nước nhưng tỉ lệ hút thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đã tăng nhanh.

Nếu như năm 2015 có 0,2% người đang sử dụng thuốc lá điện tử (điều tra tình hình sử dụng thuốc lá ở người trưởng thành-GAT 2015) nhưng đến năm 2020 tỷ lệ hút thuốc lá mới trong thanh thiếu niên ở Việt Nam là 2,6%. Riêng tại Hà Nội và TP HCM tỉ lệ này lên tới 7%.

“Bài học của một số nước khi nới lỏng đã dẫn đến những hệ lụy lớn cho xã hội, đặc biệt là đối với thanh thiếu niên, kể cả các nước có năng lực kỹ thuật, kinh tế như Nhật Bản, Mỹ, Canada việc kiểm soát trở lại là rất khó khăn”, ThS Trần Thị Trang nhấn mạnh.

N. Huyền