Hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại những tháng đầu năm 2022 phức tạp, tinh vi

Tình hình hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả và vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới trong những tháng gần đây tiềm ẩn nhiều diễn biến phức tạp do nhu cầu hàng hóa phục vụ dịp Tết Nguyên đán tăng cao dẫn đến hàng hóa nhập khẩu gia tăng. Tuy nhiên, tình hình dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, bùng phát mạnh mẽ vào những tháng cuối năm 2021, điều này ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động giao thương hàng hóa xuất nhập khẩu. Xuất phát từ tình hình nêu trên, hàng hóa nhập khẩu, quá cảnh diễn ra chủ yếu qua cửa khẩu quốc tế đường biển, hàng không và đường bộ. Kết quả cụ thể:

Kết quả thực hiện

Dịp trước, trong và sau Tết thường là thời gian cao điểm mà các hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả gia tăng trở lại và tiền ẩn diễn biến phức tạp. Thực hiện Kế hoạch cao điểm Tết số 119/KH-BCĐ389 ngày 02 tháng 12 năm 2022 của Ban Chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả. Tổng cục Hải quan đã ban hành và triển khai Kế hoạch 5572/KH-TCHQ ngày 25/11/2021 cao điểm đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới trước, trong và sau Tết Nguyên đán Nhâm Dần năm 2022. Bên cạnh việc đảm bảo công tác phòng chống dịch Covid-19, Tổng cục Hải quan đã yêu cầu các đơn vị đảm bảo triển khai, thực hiện tốt công tác thông quan, giải phóng hàng hóa, không để xảy ra ùn tắc tại các cửa khẩu trong dịp Tết Nguyên đán Nhâm Dần năm 2022. Trong đó tập trung chỉ đạo nghiệp vụ cho các đơn vị, cụ thể:

Ảnh minh họa.

Tăng cường công tác thu thập thông tin, nắm tình hình, tuần tra, kiểm soát, xác định địa bàn, tuyến trọng điểm; mặt hàng trọng điểm, rủi ro cao,...Tập trung kiểm soát chặt chẽ hàng hóa phục vụ nhu cầu tiêu dùng Tết Nguyên đán tại các cửa khẩu quốc tế đường biển, đường bộ và đường hàng không; xây dựng phương án đấu tranh với các đối tượng lợi dụng việc nhập khẩu hàng hóa có nhu cầu tiêu thụ cao trong dịp Tết Nguyên đán Nhâm Dần năm 2022 để buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới và công tác đấu tranh phòng, chống ma túy.

Tăng cường công tác thu thập thông tin, nắm tình hình, tuần tra, kiểm soát để chủ động phát hiện, bắt giữ và xử lý kịp thời những vụ việc lợi dụng dịch bệnh Covid-19 để buôn lậu các mặt hàng thuốc tân dược, thiết bị y tế, sinh phẩm y tế và các loại test nhanh kháng nguyên SARS-CoV-2

Tăng cường kiểm tra, giám sát, kiểm soát, đấu tranh với các hành vi lợi dụng chính sách, thủ tục đối với việc từ chối nhận hàng và tái xuất để buôn lậu. Tiếp tục thực hiện Kế hoạch 399/KH-BCĐ389 ngày 10/10/ 2020 của Ban Chỉ đạo 389 quốc gia về tăng cường chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả trong hoạt động thương mại điện tử.

Tiếp tục tăng cường, nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống và kiểm soát ma túy, tiền chất. Tiếp tục thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và Ban Chỉ đạo 389 quốc gia về tăng cường công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại thuốc lá, đường cát và tăng cường đấu tranh chống buôn lậu xăng dầu, than.

Tăng cường công tác tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng; vận động quần chúng nhân dân không tham gia, không tiếp tay, không bao che cho hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại, hàng vi phạm quyền sở hữu trí tuệ và vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới.

Chủ động phối hợp chia sẻ thông tin với các lực lượng chức năng khác như: Quản lý thị trường, Bộ đội Biên phòng, Công an, Cảnh sát biển,…trong công tác đấu tranh phát hiện, bắt giữ đối tượng và hàng hoá vi phạm góp phần bình ổn thị trường Tết Nguyên đán Nhâm Dần năm 2022.

Kết quả phát hiện, bắt giữ đợt cao điểm Tết Nguyên đán Nhâm Dần năm 2022 (từ ngày 15/12/2021 đến ngày 15/2/2022) ngành Hải quan đã chủ trì và phối hợp bắt giữ và xử lý: 2.733 vụ vi phạm pháp luật Hải quan (tăng 29,04% so với năm 2021); trị giá hàng hóa vi phạm ước tính: 1.230 tỷ đồng (tăng 57,39% so với năm 2021);  Số tiền phạt, thu nộp ngân sách nhà nước: 38,014 tỷ đồng (tăng 27,27% so với năm 2021). Cơ quan Hải quan đã khởi tố, chuyển cơ quan khác kiến nghị khởi tố hình sự: 27 vụ (tăng 35% so với năm 2021).

Hàng hóa vi phạm, phương thức hoạt động chủ yếu

Mặt hàng vi phạm pháp luật Hải quan đa dạng như: mặt hàng tiêu dùng  (đường cát, nước ngọt, bánh kẹo, rượu, bia, thuốc lá điếu, điện thoại di động, giày dép, túi xách quần áo, đồ chơi trẻ em, mỹ phẩm, ngoại tệ,…); các mặt hàng cấm (ma túy tổng hợp, ma túy đá, heroin, thuốc phiện, cocain, cần sa, cá thể rùa, cá thể tê tê, vảy tê tê, ngà voi, máy móc thiết bị đã qua sử dụng); các mặt hàng y tế phục vụ chống dịch Covid-19...

Phương thức hoạt động chủ yếu là khai sai tên hàng, mã hàng, lợi dụng loại hình quá cảnh, tạm nhập tái xuất, chuyển phát nhanh, thương mại điện tử, kho ngoại quan,... để buôn lậu, vận chuyển hàng cấm, gian lận thương mại. Lợi dụng các loại hình TNTX, vận chuyển độc lập, vận chuyển kết hợp để buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới đặc biệt tại một số Cục Hải quan (Hà Nội; Hồ Chí Minh; Đà Nẵng; Vũng Tàu...).

Thời gian qua, do dịch bệnh Covid-19 kéo dài, bùng phát nhanh trên phạm vi cả nước, nhất là Hà Nội và các tỉnh phía Bắc, miền Trung dẫn đến nhu cầu về thiết bị y tế, bộ kit test nhanh kháng nguyên SARS-CoV-2 (bộ kit test nhanh Covid), thuốc chữa bệnh Covid-19 trong nước tăng cao. Các đối tượng đã lợi dụng các đường mòn, lối mở biên giới, trà trộn vào hàng hóa, cất giấu trong hành lý; lợi dụng vận chuyển hàng hóa, hành khách đường hàng không, … để vận chuyển trái phép vào Việt Nam đã bị cơ quan Hải quan phát hiện, bắt giữ và xử lý.

Tình hình vận chuyển trái phép chất ma túy qua biên giới

Tình hình vận chuyển trái phép các chất ma túy từ nước ngoài qua địa bàn các Cục Hải quan tỉnh, thành phố diễn biến khá phức tạp. Qua các vụ phát hiện và bắt giữ của các lực lượng chức năng cho thấy, tội phạm ma túy trong và ngoài nước đã cấu kết chặt chẽ với nhau, hình thành đường dây, tổ chức tội phạm xuyên quốc gia, hoạt động với phương thức che giấu nhân thân và ngụy trang tinh vi, thủ đoạn vận chuyển ngày càng manh động, mang tính liều lĩnh. Lực lượng Hải quan đã phát hiện, bắt giữ nhiều vụ vận chuyển trái phép cần sa và ma túy tổng hợp MDMA (thuốc lắc) với quy mô, số lượng lớn từ một số quốc gia châu Âu dưới hình thức quà biếu phi mậu dịch thông qua đường hàng không, bưu điện, chuyển phát nhanh vào Việt Nam và xuất ma túy tổng hợp methamphetamine trái phép sang Hồng Kông.

Đặc biệt, từ đầu năm 2022 đến nay, các lực lượng chức năng đã phát hiện và bắt giữ nhiều vụ vận chuyển trái phép ma túy tổng hợp methamphetamine, heroin lớn từ Myanmar, Lào, Campuchia xâm nhập qua các cửa khẩu đường bộ chuyển về TP.HCM, sau đó tập kết xuất sang Đài Loan, Philippines bằng đường biển, đây là hiện tượng đáng báo động. Qua công tác điều tra cho thấy, thời gian tới tiềm ẩn nhiều nguy cơ tội phạm ma túy có yếu tố nước ngoài lợi dụng tuyến cảng biển, tuyến hàng không (bao gồm sân bay, bưu điện, chuyển phát nhanh) để vận chuyển trái phép chất ma túy từ nước ngoài vào Việt Nam, một phần để sử dụng trong nước, phần lớn để trung chuyển sang nước thứ ba. Trên tuyến cảng biển, các tổ chức tội phạm lựa chọn các doanh nghiệp chưa từng vi phạm pháp luật về hải quan để ủy thác xuất khẩu hàng hóa ra nước ngoài. Theo đó, ma túy được chúng ngụy trang tinh vi trong các container hàng nguyên liệu sản xuất (hạt nhựa, nhựa tái sinh…) được miễn kiểm tra thực tế (luồng xanh, luồng vàng).

Vụ việc điển hình

Thứ nhất, phát hiện, ngăn chặn kịp thời 25 container tinh quặng có chất phóng xạ. Cụ thể là vừa qua, nghi vấn lô hàng 25 container tinh quặng Monazite do Công ty Đầu tư và Xuất nhập khẩu Trung Việt, địa chỉ Quy Nhơn, Bình Định mở tờ khai nhập khẩu từ Nga vào Cảng Quy Nhơn- Bình Định có dấu hiệu nhập khẩu hàng hóa có chất phóng xạ không đúng giấy phép, Trực ban cơ quan Tổng cục đã chỉ đạo Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Bình Định phối hợp các đơn vị liên quan thực hiện giám định. Kết quả, 25 container tinh quặng Monazite có chất phóng xạ Urani và Thori không đúng giấy phép, nhập khẩu.

Theo đó, Căn cứ kết quả phân tích thành phần chất phóng xạ, Tổng cục Hải quan đã báo cáo Bộ Tài chính trao đổi, xin ý kiến các cơ quan có liên quan và chỉ đạo Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Quy Nhơn: Xử lý vi phạm đối với doanh nghiệp về hành vi “Nhập khẩu vật liệu phóng xạ không đúng các thông số kỹ thuật ghi trong giấy phép”. Đồng thời áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả buộc tái xuất toàn bộ lô hàng trong thời hạn 10 ngày. Đến thời điểm hiện tại, dưới sự giám sát, đôn đốc của Trực ban cơ quan Tổng cục Hải quan, toàn bộ lô hàng 25 container chứa chất phóng xạ đã bị tái xuất khỏi lãnh thổ Việt Nam.

Thứ hai, Hải quan Nội Bài phát hiện, bắt giữ 21.500 bao thuốc lá điếu ngoại vận chuyển trái phép. Số lượng lớn thuốc lá vận chuyển trái phép từ Hàn quốc đến Nội Bài bị Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài chủ trì phối hợp với các lực lượng chức năng phát hiện, thu giữ. Theo đó, ngày 18/02/2022, tại kho hàng của Công ty cổ phần nhà ga hàng hóa ALS, Tổ Kiểm soát Hải quan - Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài thực hiện Quyết định khám lô hàng vận chuyển trên chuyến bay ngày 31/12/2021 của Hãng hàng không Korea Air từ Hàn quốc đến Nội Bài - Việt Nam.

Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài đã phối hợp với Đội 1- Cục Điều tra Chống buôn lậu - Tổng cục Hải quan; Đội Kiểm soát Hải quan - Cục Hải quan Hà Nội; Phòng Cảnh sát môi trường (PC05) - Công an TP. Hà Nội kiểm tra, phát hiện hàng hóa vi phạm là thuốc lá điếu, với số lượng là 34 thùng hiệu ESSE/1 thùng 50 cây/ 1 cây 10 bao và 9 thùng hiệu RAISON Sun Presso/1 thùng 50 cây/ 1 cây 10 bao, tổng số là 21.500 bao thuốc lá. Kết quả ban đầu xác định số thuốc lá trên được vận chuyển trái phép và thuộc Danh mục hàng hóa nhập khẩu có điều kiện. Hiện nay toàn bộ số hàng đã được niêm phong, tiếp tục xử lý theo quy định của pháp luật.

 Thứ ba, Hải quan Hà Tĩnh bắt giữ đối tượng vận chuyển 8.000 viên ma túy tổng hợp. Đội Kiểm soát phòng chống ma túy - Cục Hải quan Hà Tĩnh vừa phối hợp với các lực lượng chức năng bắt giữ đối tượng đang vận chuyển trái phép 8.000 viên ma túy tổng hợp. Ngày 26/1, tại địa phận xã Kỳ Nam, thị xã Kỳ Anh, các lực lượng gồm: Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy (Công an tỉnh Hà Tĩnh), Bộ đội Biên phòng tỉnh Hà Tĩnh, Đoàn đặc nhiệm phòng chống tội phạm ma túy số 2 (Bộ Tư lệnh Cảnh sát biển) đã bắt quả tang 01 đối tượng đang có hành vi buôn bán, vận chuyển trái phép chất ma túy. Tại hiện trường, lực lượng chức năng đã tạm giữ 1 túi ni lông màu đen, bên trong đựng 1 hộp giấy các tông màu vàng chứa khoảng 8.000 viên ma túy tổng hợp. Hiện vụ việc đang được lực lượng chức năng tiếp tục điều tra, làm rõ theo quy định.

Thứ tư, Hải quan Nậm Cắn phá đường dây ma tuý từ Lào về Việt Nam trong ngày mùng 5 tết Nguyên đán. Thực hiện kế hoạch đấu tranh tấn công trấn áp tội phạm trước, trong, sau Tết Nguyên Đán Nhâm Dần 2022, qua công tác nắm tình hình, tổ công tác lực lượng gồm: Công an huyện Kỳ Sơn, Chi cục Hải quan cửa khẩu quốc tế Nậm Cắn, Bộ đội Đồn biên phòng cửa khẩu quốc tế Nậm Cắn, Đồn biên phòng Na Ngoi phát hiện đường dây có dấu hiệu mua bán trái phép chất ma túy từ Lào về huyện Kỳ Sơn tiêu thụ. Cụ thể:

Khoảng 16 giờ ngày 5/2 (tức mùng 5 tết nguyên đán), tại khu vực bản Cù, xã Chiêu Lưu, huyện Kỳ Sơn, các lực lượng gồm: Công an huyện Kỳ Sơn, Chi cục Hải quan cửa khẩu quốc tế Nậm Cắn, Bộ đội Đồn biên phòng cửa khẩu quốc tế Nậm Cắn, Đồn biên phòng Na Ngoi đã bắt quả tang đối tượng Già Xái Phia, sinh năm 1975, trú bản Huồi Xài, xã Na Ngoi, huyện Kỳ Sơn có hành vi mua bán trái phép chất ma túy. Tại hiện trường, lực lượng chức năng thu giữ tang vật 2 bánh heroin (655 gam), 6.000 viên ma túy tổng hợp, gần 3 kg katamine. Hiện ban chuyên an đang tiếp tục phối hợp với các lực lượng liên quan để điều tra mở rộng chuyên án.

Thứ năm, trong dịp trước, trong và sau Tết nguyên đán liên tiếp bắt giữ nhiều vụ buôn lậu, vận chuyển trái phép qua biên giới các sản phẩm trang thiết bị y tế trong đó có các kit test nhanh và kit test kháng nguyên virus SARS-CoV-2 không rõ nguồn gốc, xuất xứ, không được phép lưu hành ảnh hưởng đến công tác phòng, chống dịch Covid-19.

Trong các ngày 02, 03, 07, 08/12/2021, Tổ kiểm soát - Chi cục Hải quan cửa khẩu Lào Cai – Cục Hải quan Lào Cai tuần tra, kiểm soát, phát hiện nhiều lô hàng nhập khẩu vô chủ tập kết trong địa bàn hải quan. Hàng hóa vi phạm gồm: 60.000 chiếc dụng cụ lấy mẫu xét nghiệm tỵ hầu; 4.500 chiếc que xét nghiệm nhanh HIV; 1.250 bộ Kit xét nghiệm nhanh Covid-19; 130 bộ Van điều chỉnh Oxy, 1.000 cái Nhiệt Kế điện tử, 70 túi xúc rửa đại tràng, đều là vật phẩm dùng trong Y tế.

Ngày 20/01/2022, Chi cục HQCK SBQT Cam Ranh – Cục Hải quan Khánh Hòa kiểm tra, kiểm soát hành lý của hành khách nhập cảnh về Việt Nam đã phát hiện 02 vụ / 02 đối tượng có hành vi vận chuyển trái phép thuốc tân dược từ Nga về Việt nam là thuốc điều trị Covid-19 và thuốc ngừa Covid-19. Tang vật gồm: 14.650 Viên thuốc dạng vỉ bằng tiếng Nga (dịch là Arbidol; Areplivir).

Ngày 22/02/2022, Chi cục HQCK Chi Ma- Cục Hải quan Lạng Sơn tuần tra, kiểm soát, phát hiện gần mốc biên giới có một lô hàng vô chủ, qua kiểm tra, hàng hóa gồm: 1.600 bộ Kit test nhanh covid nhãn hiệu SARS-COV-2Antigen test Kit – xuất xứ Trung Quốc.

Tiến Anh