Gạo Việt Nam đang có lợi thế về các thị trường truyền thống

Phó chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) Phạm Văn Bảy  đã nhấn mạnh điều này và khuyến cáo, lợi thế từ hoàn cảnh của Thái Lan hiện nay là có đối với các doanh nghiệp xuất khẩu gạo của Việt Nam nhưng không phải là tất cả.

Phó chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam nêu rõ, thực tế là cơ hội này mới đang ở lý thuyết, bởi chính sách của Thái Lan đưa ra là để mua gạo cất vào kho chứ chưa bán ngay ra thị trường Thời điểm này giá gạo được Thái Lan bán ra cũng không quá cao, chỉ khoảng 580 - 585 USD/tấn. Phải thừa nhận đây là một tín hiệu tốt cho các quốc gia xuất khẩu gạo, đặc biệt là Việt Nam, tuy nhiên cũng cần theo dõi thêm diễn biến thị trường thế giới nói chung và các động thái của Thái Lan nói riêng.

Bên cạnh đó, thị trường gạo những tháng cuối năm vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro, bởi nhu cầu gạo chưa ổn định và thị trường tiêu thụ gạo thì có nhiều thay đổi khó dự đoán. Một số thị trường nhập khẩu gạo truyền thống của Việt Nam như Indonesia, Bagladesh, Cuba và Philippines đã từng đứng đầu danh sách mua gạo Việt Nam trong những tháng đầu năm cũng có những dấu hiệu chững lại ở những tháng giữa và cuối năm.

Ngoài ra, tình trạng tranh mua tranh bán của một số doanh nghiệp xuất khẩu gạo của ta vẫn chưa chấm dứt hẳn. Và có khả năng còn diễn ra trong thời gian tới. Theo VFA, đã có 140 doanh nghiệp đủ điều kiện xuất khẩu lúa gạo được cấp chứng nhận theo Nghị định 109 của Chính phủ. Trong số này có tới 70 doanh nghiệp thuê mướn cơ sở vật chất, kho bãi hoặc chưa từng kinh doanh lúa gạo. Nếu tiếp tục phát triển ồ ạt về số lượng doanh nghiệp xuất khẩu gạo sẽ không phải là điều thuận lợi cho cho ngành xuất khẩu gạo của ta.

Ông Chookiat Ophaswongse- Chủ tịch danh dự Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan cho biết, do ảnh hưởng bởi hai yếu tố tiêu cực nói trên, năm 2012, sản lượng xuất khẩu gạo của quốc gia này sẽ còn 8 triệu tấn, giảm 2,5 triệu tấn so với năm nay. Từ tháng 11/2011 tới 1/2012, dự kiến, sản lượng xuất khẩu của Thái Lan sẽ giảm xuống còn 500.000 tấn/tháng, tương đương giảm 50% so với trước đó. Ông Chookiat Ophaswongse tiết lộ, do giá tăng cao, xuất khẩu gạo nước này đang đối mặt với tình hình ảm đạm vì mới có rất ít hợp đồng được ký cho năm tới.

Trái ngược khó khăn của quốc gia láng giềng, gạo Việt Nam được nhận định đối diện với vận hội mới. Năm 2011, xuất khẩu gạo của Việt Nam tiếp tục phá mức kỷ lục của năm trước cả về giá và sản lượng. Tính đến cuối tháng 10/2011, các doanh nghiệp đã xuất khẩu khoảng 6,4 triệu tấn gạo, thu về 3,3 tỷ USD (tăng 11,6% về lượng và 20,3% về giá trị so với cùng kỳ năm 2010).

Theo Trung tâm tin học thống kê, Bộ NN&PTNT, khối lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam trong năm 2011 ước đạt 7,5 triệu tấn, giá trị xuất khẩu ước đạt 3,7 tỷ USD. Năm 2012, sản lượng lúa của Việt Nam dự kiến sẽ đạt khoảng 41 triệu tấn. Các chuyên gia dự báo sản lượng gạo xuất khẩu của Việt Nam có thể cán mốc 10 triệu tấn giai đoạn 2015 - 2016. Năm tới, 2-3 triệu tấn sản lượng gạo xuất khẩu thiếu hụt của Thái Lan có thể được bù đắp bởi Việt Nam và Ấn Độ, hai quốc gia đứng kế tiếp Thái Lan.

Tuy nhiên, theo ông Huỳnh Minh Huệ, Tổng thư VFA, chính sách xuất khẩu gạo Việt Nam đang kẹt giữa một bên là chính sách bảo hộ khiến giá lúa cao của Thái Lan và một bên là chính sách giá thấp của Ấn Độ: Quốc gia Nam Á này vừa cho phép bán ra 2 triệu tấn gạo không khống chế mức giá sàn ở mức khoảng 470-480 USD/tấn, thấp hơn so với giá gạo của Việt Nam khoảng 100 USD/tấn... Theo ông Huệ, trong điều kiện này, các doanh nghiệp xuất khẩu phải tính toán để làm sao cân đối trước sức ép giá thấp của Ấn Độ và duy trì lợi thế từ Thái Lan.

Theo các chuyên gia tham gia, mặc dù là nước xuất khẩu gạo lớn thứ 2 thế giới, chiếm khoảng 1/5 lượng gạo xuất khẩu toàn cầu, nhưng Việt Nam vẫn thua gạo Thái Lan trong việc xây dựng thương hiệu, cũng như đưa sản phẩm có thương hiệu đến tay người tiêu dùng quốc tế. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng không có các giống lúa nổi tiếng như Jasmine, Homali… của Thái Lan. Một số sản phẩm lúa gạo có tiếng trong nước thì quy mô sản xuất quá nhỏ không đủ để đưa thành sản phẩm thương mại quy mô toàn cầu. Một số giống lúa đặc sản của Việt Nam sau cải tiến được nhân rộng thì nhanh chóng thoái hóa sau vài năm gieo trồng, cho chất lượng không ổn định.