Đổi mới giáo dục phổ thông: Hãy bắt đầu từ lương của giáo viên

Giáo viên có bằng cấp là đạt chuẩn?

Trong buổi hội thảo chương trình giáo dục phổ thông tổng thể từ tầm nhìn đến hiện thực được tổ chức vào sáng nay (5/11), tại trụ sở Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, có nhiều chuyên gia đầu ngành về giáo dục tham dự.

Hội thảo bàn về đổi mới giáo dục phổ thông.

TS Phạm Thị Lý, Giám đốc Chương trình Nghiên cứu Viện Đào tạo Quốc tế - ĐH Quốc gia TPHCM thẳng thắn trình bày: “Tài liệu của Bộ GDĐT nhận định “Đội ngũ giáo viên phổ thông gần 100% đạt chuẩn và trên chuẩn đào tạo”, chúng tôi e rằng chữ “chuẩn” ở đây chỉ có nghĩa là bằng cấp. 

Chúng ta chưa có bất cứ nghiên cứu nào được thực hiện một cách độc lập, có hệ thống, và dựa trên những phương pháp đáng tin cậy để đánh giá mức độ hài lòng của phụ huynh đối với chất lượng giáo dục ở phổ thông hiện nay, trong đó có chất lượng người thầy.

Bộ GDĐT đã có dự tính đến những kế hoạch tập huấn trực tuyến và đào tạo nâng cao. Tuy vậy, chúng ta không nên xem nhẹ thách thức của vấn đề năng lực và phẩm chất người thầy. Thay đổi một cách nghĩ đã ăn sâu không chỉ một vài chục năm, mà là hàng nghìn năm. Từ thay đổi cách dạy thầy đọc trò chép vốn đã không phải chuyện dễ dàng, chứ chưa nói tới việc thực hiện cách dạy mới, cách đánh giá mới”.

TS Phạm Thị Lý trình bầy tại hội thảo.

Tương tác giữa thầy và trò ở bậc học phổ thông vô cùng quan trọng. Vì vậy có thể nói thành công của chương trình giáo dục phổ thông mới phụ thuộc rất nhiều vào chất lượng của đội ngũ. Đào tạo và tái huấn luyện đội ngũ giáo viên để họ am hiểu cách tiếp cận giáo dục mới và thực thi tinh thần ấy là điều quan trọng. Nhưng quan trọng hơn là động lực làm việc của người thầy". 

Lương thấp: Tâm trí của giáo viên đặt vào việc kiếm sống

Ở Singapore tuyển vào ngành sư phạm những người tài giỏi nhất, và với mức lương khởi điểm cao hơn mức trung bình của cả nước, đảo quốc này thu hút và giữ chân những người tốt nhất vào nghề giáo viên - TS Phạm Thị Lý chia sẻ.

“Cần chấm dứt ngay lối hoạt động của Hội phụ huynh hiện nay mà nhiều người đã gọi một cách mỉa mai là Hội phụ thu, tức chỉ làm một việc độc nhất là thu tiền", TS - Phạm Thị Lý nói.

"Còn ở chúng ta, khi thu nhập chính thức của giáo viên không đủ sống và thấp hơn nhiều ngành nghề khác, thì phần lớn tâm trí của họ phải đặt vào việc kiếm sống, trong đó có những việc tổn hại tới tư cách người thầy. 

Chính vì vậy, cần phải xem tiền lương giáo viên như một ưu tiên hàng đầu, trước khi đầu tư cho cơ sở vật chất hay trang thiết bị. Từ đó mới nghĩ đến việc tăng cường “xã hội hóa” bằng cách khích lệ nguồn vốn nhân dân đầu tư cho việc mở trường".

Theo TS Phạm Thị Lý, hiện nay, cách ngân sách cấp nhỏ giọt không đủ bù chi và tiền lương giáo viên quá thấp hiện nay đã hủy hoại nghiêm trọng môi trường giáo dục. Nếu ngân sách không thể tăng thì phải thay đổi cách cấp phát ngân sách. Nhà nước có thể chọn xây dựng một hệ thống trường công, trường bán công và trường tư, trên nguyên tắc trường công không thu học phí, được nhà nước bao cấp đầy đủ cho đội ngũ giáo viên và trang bị cơ sở vật chất ở mức tối thiểu có thể chấp nhận được.

Nhà nước đảm bảo những điều kiện tối thiểu về cơ sở vật chất, và tối đa khả dĩ về điều kiện sống của người thầy và của chất lượng chương trình. 

Còn mục tiêu của xã hội hóa là để toàn xã hội được hưởng thụ tốt hơn, chứ không phải là để trút gánh nặng tài chính từ nhà nước sang vai người dân và để cho bất bình đẳng về cơ hội gia tăng. 

Còn trường bán công thu đủ bù chi và trường tư thu học phí theo thỏa thuận. Học phí được tính đủ một lần, ngoài ra không có bất kỳ khoản đóng góp nào khác. Bất cứ học sinh phổ thông nào cũng được quyền học ở trường công. Nếu muốn học ở những trường sở khang trang hơn thì học ở trường bán công và trường tư.

Từ đó, chúng ta sẽ có một chương trình được thiết kế nhằm từng bước phát triển những năng lực cốt lõi và thiết yếu cho học sinh. Thi cử không còn là mục đích của việc học, mà là phương tiện để ghi nhận mức độ tiến triển và cung cấp thông tin phản hồi để điều chỉnh quá trình dạy và học, tức là phục vụ cho việc xây dựng năng lực.

Chúng ta sẽ có một thế hệ được huấn luyện cách tư duy thông qua hoạt động trải nghiệm và sáng tạo, được phát triển thiên hướng riêng của mình, thay cho nhiều thế hệ trước đây phải học văn mẫu, và phải trở thành những bản sao không có bản sắc.