Dạy học tích hợp nhiều môn: Giáo viên hoang mang

Giáo viên phải biết 10 mới dạy được 1

Chỉ còn 2- 3 môn tích hợp

Theo đó, ở cấp tiểu học sẽ xây dựng một số môn học tích hợp mới trên cơ sở phát triển các môn học tích hợp đã có như: Cuộc sống quanh ta (được phát triển từ môn Tự nhiên và Xã hội ở các lớp 1, 2, 3 trong CT hiện hành), Tìm hiểu xã hội và Tìm hiểu tự nhiên (được phát triển từ các môn Khoa học, Lịch sử và Địa lý ở các lớp 4, 5 trong CT hiện hành).

Với cấp THCS xây dựng hai môn học tích hợp mới là Khoa học tự nhiên (được hình thành chủ yếu từ các môn Vật lý, Hóa học, Sinh học trong CT hiện hành) và Khoa học xã hội (được hình thành chủ yếu từ các môn Lịch sử, Địa lý trong CT hiện hành). Nhà trường lựa chọn giáo viên có năng lực phù hợp nhất để phân công dạy từng phân môn hoặc chuyên đề cụ thể.

Đối với cấp THPT: Xây dựng ba môn học tích hợp mới là Công dân với Tổ quốc (được hình thành chủ yếu từ các môn Giáo dục công dân, Giáo dục Quốc phòng - An ninh và một số nội dung Lịch sử, Địa lý trong CT hiện hành); Khoa học tự nhiên là môn học tự chọn ở lớp 10 và lớp 11 nhằm hình thành những tri thức khái quát nhất của giới tự nhiên (dành cho học sinh định hướng KHXH, không học các môn Vật lý, Hoá học, Sinh học); Khoa học xã hội là môn học tự chọn ở lớp 10 và lớp 11 nhằm hình thành những tri thức khái quát nhất về xã hội (dành cho học sinh định hướng KHTN, không học các môn Lịch sử, Địa lý).

Bộ GD & ĐT cho rằng sẽ có nhiều thuận lợi cơ bản trong việc dạy học tích hợp. Bởi đây không phải là vấn đề xa lạ trong giáo dục phổ thông, giáo viên đã ít nhiều dạy học tích hợp trong chương trình hiện hành, giáo viên đều đã được học, được dạy các kiến thức tích hợp trong chương trình giáo dục phổ thông…

Khó thực hiện

Mặc dù Bộ khá lạc quan cho rằng, chương trình đổi mới thực hiện được nhưng nhiều giáo viên lại cho rằng không hề dễ. GS Văn Như Cương cho biết: Môn học Tích hợp là ghép nhiều môn riêng lẻ thành một môn chung. Ví dụ trước kia học sinh phải học ba môn Lý, Hóa, Sinh với ba thầy khác nhau và ba cuốn SGK khác nhau, nay thì ghép lại thành môn tích hợp là môn "Khoa học Tự nhiên".

Đặc biệt, theo quan điểm của Bộ GD & ĐT thì giáo viên vốn trước kia dạy Lý thì nay có thể dạy thêm cả Hóa và Sinh. Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển đã giải thích “thầy đã học qua phổ thông rồi, đã học Hóa, Sinh rồi thì bằng cách nghiên cứu thêm sẽ dạy được”.

Không đồng tình với quan điểm này, GS Văn Như Cương bình luận: Đúng là các cụ ta có câu "Nhất tự vi sư, bán tự vi sư”. Nhưng ngày nay người ta lại cho rằng:" Biết 10 mới dạy được 1". Chỉ thương lũ học trò.

Chung tâm trạng này, thầy Bùi Phương Thịnh (giáo viên Vật Lý trường THPT Phạm Hồng Thái, Ba Đình, HN) cho rằng, theo với chương trình mới này rất khó thực hiện cả trên 2 phương diện: chuyên môn và quản lý.

Về chuyên môn, thầy Thịnh cho rằng: "Theo cách giải thích của Thứ trưởng giáo viên dạy Lý có thể dạy được Hóa và Sinh nhưng quan điểm của tôi cho rằng chỉ có thể thực hiện được với  những giáo viên mới ra trường. Các bạn có thể nhớ được kiến thức cơ bản, còn những giáo viên ra trường lâu (khoảng 15 năm) chắc chắn không thể nhớ được.

Với cách đào tạo giáo viên ở các trường Cao đẳng và đại học sư phạm hiện nay, chỉ có thể áp dụng đối với  cấp học tiểu học, THCS. Bởi ở khối các trường cao đẳng sư phạm một sinh viên học chuyên ngành vật lý vẫn được học 30% kiến thức toán, điều này cũng tương tự với bộ môn Toán. Vì thế ít nhiều khi ra trường, những giáo viên này vẫn có kiến thức để dạy.

Tuy nhiên, với các trường đại học thì sinh viên chuyên khoa Lý, Hóa, Toán hay Sinh chỉ học chuyên sâu một chuyên ngành đó, vì thế rất khó để nói chúng tôi được đào tạo Hóa nhưng bảo chúng tôi sang dạy Toán. Thậm chí, nếu có được đào tạo lại (theo như cách lý giải của Bộ GD & ĐT) thì cũng không đủ sâu để dạy các em”.

Đối với mặt quản lý, thầy Thịnh cho rằng nếu áp dụng chương trình tích hợp, một giáo viên có thể dạy được nhiều môn thì chắc chắn số lượng giáo viên sẽ giảm xuống. “Khi triển khai chương trình tích hợp,liệu số tiết giành cho các môn riêng lẻ có giảm đi không? Với khung chương trình hiện nay Toán 4 Tiết/tuần; Hóa 1 Tiết/tuần; Sinh 1 tiết/tuần; Lý 2 tiết/tuần thì sau khi tích hợp sẽ gộp tất cả các môn này lại với nhau, các em sẽ được học bao nhiêu tiết một tuần?  Tôi e rằng thời gian giành cho các môn riêng lẻ sẽ ít đi”- thầy Thịnh băn khoăn.

Đồng quan điểm thầy Thịnh, một giáo viên dạy Sinh trường THPT Ngô Quyền (Ba Vì, Hà Nội) cũng cho rằng mặc dù được gộp lại với cái tên chung là môn Khoa học tự nhiên nhưng thực sự chưa thấy có sự liên hệ giữa các môn. Bởi giữa môn Sinh học và Toán rõ ràng không có điểm tương đồng. Vì thế, bảo tôi đang dạy Sinh nhưng kèm thêm dạy Toán xem ra… không khả thi.

Một vấn đề khác cũng được nhiều giáo viên tỏ ra băn khoăn, đó là nội dung tích hợp giờ học với các hoạt động ngoài giờ học. Theo TS Trần Thị Bích Liễu (Trường ĐH Giáo dục, ĐHQG Hà Nội), ngoài tích hợp phát triển năng lực theo lĩnh vực môn học ở trong giờ học, cần tích hợp giờ học với các hoạt động ngoài giờ học (dự thảo gọi là hoạt động trải nghiệm sáng tạo) thành một chuỗi xuyên suốt, thống nhất. 

Tuy nhiên, ở nội dung này Bộ GD & ĐT trình bày còn mờ nhạt, trong đó chưa cụ thể hóa thời lượng phân bổ cho phát triển năng lực sáng tạo cần cụ thể là bao nhiêu giờ trong năm học. Đặc biệt, điều này cần thể hiện rõ trong chương trình môn học chi tiết mà Bộ GD-ĐT sẽ xây.

Ngoài ra, nếu triển khai chương trình tích hợp, theo TS Liễu thì thời gian học phải là cả ngày hoặc 2 buổi/ ngày. Vì như vậy mới đảm bảo thực hiện được các môn học và các hoạt động trải nghiệm. Với thời lượng 1 buổi/ ngày như nhiều trường hiện đang tổ chức thì chương trình mới sẽ khó để thực hiện đủ các mục tiêu và các nội dung đã đề ra.