Đào tạo 9.000 tiến sĩ: ĐBQH lo ngại tư tưởng phát triển nóng về số lượng

PGS TS Triệu Thế Hùng (Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa- Giáo dục- Thanh thiếu niên nhi đồng của Quốc hội).

Đây là quan điểm của PGS TS Triệu Thế Hùng (Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa- Giáo dục- Thanh thiếu niên nhi đồng của Quốc hội), ĐBQH Đoàn Lâm Đồng trước đề án của Bộ GD & ĐT với mục tiêu đào tạo 9.000 tiến sĩ phục vụ cho việc nâng cao năng lực giảng viên các cơ sở giáo dục ĐH đến năm 2025.

Khẳng định đây là nhiệm vụ không mới, ông Hùng cho rằng nó là kế thừa đề án 322 và Đề án 911 đã và đang thực hiện. Trong thời điểm, chúng ta đang thực hiện đổi mới căn bản toàn diện giáo dục nước nhà, nhất là giáo dục ĐH có tác động rất lớn về việc đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho phát triển KT-XH. Đó là việc tất yếu. Vì các nhà giáo có vai trò quyết định sự thành bại của công cuộc giáo dục, bên cạnh đó là chính sách pháp luật, cơ sở vật chất. Chính vì thế, việc bồi dưỡng nâng cao chất lượng giảng viên các trường ĐH là phải làm, thường xuyên, liên tục.

Tuy nhiên trước băn khoăn về chất lượng đào tạo Tiến sĩ ở nhiều cơ sở hiện nay được ví như “lò ấp tiến sĩ”, thì việc đào tạo 9.000 Tiến sĩ có ồ ạt chạy theo số lượng, ông Hùng cho biết,  “do chúng ta có lỗ hổng chính sách, thiếu hậu kiểm, giám sát. Có tư tưởng phát triển nóng về số lượng. Tôi cho rằng nếu đào tạo để có bằng tiến sĩ đã khó nhưng đào tạo ra vị tiến sĩ có chất lượng là điều rất khó”.

“Nhìn trở lại Đề án 911 đã và đang triển khai với kỳ vọng đến năm 2020 sẽ có 20.000 tiến sĩ. Thực tế hiện nay chúng ta mới có 2.900 những vị nghiên cứu sinh, có một tỷ lệ không lớn trong đó đã tốt nghiệp. Đó là mới nhìn về số lượng thuần túy còn về chất lượng thì chưa có đánh giá tổng kết. Họ đã cống hiến được gì cho giáo dục, cho phát triển kinh tế - xã hội của VN. Tôi cho rằng muốn làm cái mới phải tổng kết cái cũ, từ đó đưa ra quy mô đào tạo bao nhiều là vừa”- ông Hùng chia sẻ.

Thẳng thắn bày tỏ, trong thực tế đất nước còn thiếu rất nhiều so với các nước phát triển. Ở các nước phát triển, tỷ lệ giảng viên là tiến sĩ chiếm đến 80-90%. “Chúng ta tỷ lệ này còn rất thấp nhất là trường ở top dưới. Chúng ta cần nhưng quy mô đào tạo, số lượng đào tạo phải đi đôi với chất lượng”- ông Hùng nhấn mạnh.

Vẫn theo ông Hùng thì nhìn lại cái cũ thấy có những hạn chế. Hạn chế thứ nhất là những người giỏi có trình độ đáp ứng điều kiện để đưa sang nước ngoài đào tạo tiến sĩ không nhiều. Thứ hai là đãi ngộ về kinh tế để thu hút họ về chưa phải là thỏa đáng. Chính vì thế, việc đưa họ sang nước ngoài chi phí rất cao. Trong lúc đó, chi phí của chúng ta cho họ học ở nước ngoài lại không đáp ứng được. Những người thực sự giỏi, họ sẽ tự tìm nguồn học bổng để được hỗ trợ nhiều hơn chứ không đi theo đề án của Nhà nước.

“Bên cạnh đó, các cơ sở liên kết đào tạo tiến sĩ với nước ngoài ở VN chưa được nhiều. Chính vì thế, chúng ta đào tạo ở các cơ sở trong nước muốn chạy theo quy mô, số lượng. Vì thế, có cơ sở giáo dục ĐH buông lỏng tiêu chí tạo ra các vị tiến sĩ nhưng không có năng lực thực khiến dư luận thời gian qua lên tiếng”- ông Hùng nhấn mạnh.

Trước thực tế này, ông Hùng đề nghị cần tổng kết đánh giá Đề án đã triển khai trước khi quyết định đào tạo 9.000 TS mới. Bởi việc đào tạo 9.000 TS là đề án mới hay tiếp nối Đề án cũ thì cũng phải có tổng kết, thống kê rõ ràng.

“Việc thống kê phải rõ số lượng, đối tượng cần bồi dưỡng, độ tuổi nào, sau khi đào tạo về thì cống hiến được thêm bao nhiêu năm nữa. Các ngành nghề nào chúng ta đã đào tạo được, ngành nghề nào còn thiếu về cơ sở vật chất, ngành nào mới chúng ta chưa có hãy chọn người giỏi để đưa sang nước ngoài đào tạo. Chắc chắn, việc thống kê rõ ràng sẽ ít hơn số lượng dự kiến đề án hiện nay. Làm được như thế, chúng ta có thể tăng nguồn tiền để tập trung cho họ được đào tạo đến nơi đến chốn”- ông Hùng phân tích.