Chống thuốc và thực phẩm chức năng giả, cần sự đồng hành của người tiêu dùng

“Người dân vẫn mua thuốc tự phát, không qua kê đơn, ai cũng tự làm bác sĩ thì cơ hội cho hàng giả, xâm phạm bản quyền, hàng kém chất lượng vẫn còn”.

Đây là quan điểm của ông Nguyễn Đức Lê, Phó Cục trưởng Cục Nghiệp vụ, Tổng cục Quản lý thị trường (Bộ Công thương) tại hội thảo “Thuốc giả và thực phẩm chức năng giả - Hiện trạng và giải pháp”.

Hội thảo do Trung tâm Công nghệ chống hàng giả Việt Nam phối hợp với VCCI tổ chức vào sáng 23/8.

Thông tin tại hội thảo, đại diện Tổng cục Quản lý Thị trường (Bộ Công thương) cho biết, trong năm 2021, đơn vị này đã phát hiện 41.375 vụ vi phạm trên cả nước, trong đó có những vụ đặc biệt nghiêm trọng và có mức độ phức tạp không hề nhỏ. Trong đó, có những sản phẩm liên quan đến thuốc và thực phẩm chức năng.

Năm 2022, dự báo hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả sẽ còn diễn biến phức tạp, nhất là trong bối cảnh tình hình dịch bệnh dự báo sẽ còn diễn biến phức tạp.

Thuốc bị làm giả nhiều

Bà Nguyễn Diệu Hà - Tổng thư ký chánh văn phòng Hiệp hội Doanh nghiệp Dược Việt Nam – cho hay, trong số các mẫu thuốc tân dược bị làm giả thì đa số là kháng sinh và thường là những kháng sinh đắt tiền của các thương hiệu dược nổi tiếng.

Thuốc giả được sản xuất khá tinh vi, chỉ có thể phát hiện những điểm khác nhau khi so sánh vỏ hộp, tờ hướng dẫn sử dụng, thuốc thật và giả khi để cạnh nhau, tuy nhiên điều này người tiêu dùng rất khó để phân biệt.

Lý giải nguyên nhân diễn ra tình trạng thuốc giả, ông Nguyễn Đức Lê, Phó Cục trưởng Cục Nghiệp vụ, Tổng cục Quản lý thị trường cho rằng lợi nhuận của ngành dược rất lớn. Đây là một trong những nguyên nhân khiến loại tội phạm làm giả các sản phẩm thuốc và thực phẩm chức năng ngày càng gia tăng và chưa có hồi kết. .

Dẫn chứng cho điều này, ông Lê chỉ ra hàng loạt các vụ án như Việt Á và VN Pharmar cho thấy, tổng giá trị của những vụ gian lận này lên đến con số hàng nghìn tỷ đồng.

Đáng lo ngại, ông Nguyễn Đức Lê cho hay, nguy hiểm nhất, khó kiểm soát nhất không phải là hàng giả sản xuất trong nước, mà đặt sản xuất giả luôn từ nước ngoài rồi vận chuyển về.

Nhiều đơn vị nhập khẩu, có tờ khai, nhưng thực tế là đặt làm giả ở nước ngoài, tinh vi hơn rất nhiều. Trong khi đó, việc kiểm soát là hậu kiểm, và chi phí cho giám định rất lớn.

Theo ông Lê, thuốc giả, thực phẩm chức năng giả ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng, sức khỏe con người. Người bệnh dùng thuốc giả, cơ hội chữa bệnh mất đi, sức khỏe giảm sút. Với doanh nghiệp làm ăn chân chính, bị ảnh hưởng thương hiệu, nền kinh tế cũng bị giảm uy tín, khi chúng ta hội nhập mà sản phẩm bị làm giả sẽ khó thu hút đầu tư nước ngoài.

Trong khi đó, thuốc và thực phẩm chức năng là các sản phẩm mang tính chất đặc thù. Bằng phương pháp thông thường, không thể phát hiện thật giả một cách chính xác. Việc kiểm nghiệm thành phần, chất lượng thuốc... là phương pháp được lựa chọn tối ưu để xác định độ thật giả của một sản phẩm.

Các chuyên gia cũng nhìn nhận, thuốc giả không chỉ là bất hợp pháp mà còn là mối quan ngại lớn đối với sức khỏe cộng đồng. Điều trị bằng thuốc giả mạo không hiệu quả như đối với trường hợp kháng sinh có thể dẫn đến sự xuất hiện của các vi khuẩn kháng thuốc.

Các thuốc giả được sản xuất tại cơ sở không đảm bảo điều kiện và tiêu chuẩn quy định có thể chứa nhiều vi khuẩn và nấm mốc, điều này đặc biệt nghiêm trọng đối với trường hợp các thuốc dùng đường tiêm hoặc trên những người bệnh bị suy giảm miễn dịch.

Với những hậu quả nghiêm trọng, gây hại đến sức khỏe, nghiêm trọng hơn là tính mạng của con người, nạn thuốc giả làm giảm niềm tin của cộng đồng vào hệ thống chăm sóc sức khỏe, các chuyên gia y tế, ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của các nhà cung cấp dược phẩm chân chính.

Đề xuất giải pháp ngăn chặn tình trạng này, ông Lê cho rằng cần phải có công cụ, giải pháp được pháp luật thừa nhận được áp dụng một cách triệt để có thể hỗ trợ cho cơ quan quản lý thị trường dễ dàng hơn khi thực thi nhiệm vụ, hóa giải những khó khăn tồn đọng, đồng thời có cơ sở để đánh giá, xác minh độ thật giả của của hồ sơ sản phẩm, tránh trường hợp bị cho là làm khó doanh nghiệp trong quá trình thực hiện.

Bên cạnh việc nỗ lực đấu tranh chống hàng giả của các lực lượng chức năng thì nâng cao ý thức toàn dân là một giải pháp hữu hiệu.

Theo đó, ông Lê cho rằng người dân vẫn mua thuốc tự phát, không qua kê đơn, ai cũng tự làm bác sĩ thì cơ hội cho hàng giả, xâm phạm bản quyền, hàng kém chất lượng vẫn còn. Nhiều người mua vì thấy quảng cáo hay quá, rồi đặt mua online. “Không nên mua thuốc lung tung trên mạng, ship đến”, ông Lê nói.

Nhiều ý kiến đồng quan điểm với ông Lê, chỉ riêng các cơ quan Nhà nước thì không thể giải quyết được nạn thuốc giả, thực phẩm chức năng giả, mà phải có sự tương tác của người tiêu dùng, người tiêu dùng phải phản ánh, tẩy chay hàng giả.

N. Huyền