Cho phép mang thai hộ: Còn nhiều trường hợp bất cập cần sửa đổi
Bước đột phá về tư duy khoa học và pháp lý
Hội Nội tiết sinh sản và vô sinh TPHCM (HOSREM) đã phối hợp cùng Bộ Y tế tổ chức Hội thảo phổ biến quy định về mang thai hộ cho 22 đơn vị y tế trong cả nước.
GS.TS Nguyễn Viết Tiến, Thứ trưởng Bộ Y tế khẳng định, việc chính phủ Việt Nam cho phép được mang thai hộ là một quyết định hết sức nhân văn và nhân đạo.
Theo TS Nguyễn Huy Quang, Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế), đây là bước đột phá về tư duy khoa học và pháp lý. Hiện nay tỷ lệ vô sinh của nước ta khá cao, khoảng 7,7%. Cho phép mang thai hộ là giải pháp tốt cho những trường hợp vô sinh không thể chữa trị; bảo đảm quyền làm mẹ của mọi phụ nữ. Việc mang thai hộ được luật quy định sẽ bảo đảm sự an toàn và quyền lợi cho các đối tượng tham gia, hạn chế các đường dây bóc lột phụ nữ nghèo tại các nước đang phát triển.
Nghị định số 10 của Chính phủ quy định về sinh con bằng kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm và điều kiện mang thai hộ vì mục đích nhân đạo cũng đã quy định khá chi tiết và cụ thể về đối tượng được phép mang thai hộ, người mang thai hộ cũng như những quy định pháp lý về vấn đề này.
Trước mắt, có 3 bệnh viện được phép thực hiện kỹ thuật mang thai hộ là Bệnh viện Phụ sản Trung ương, Bệnh viện đa khoa trung ương Huế và Bệnh viện Từ Dũ TPHCM.
Vẫn còn nhiều trăn trở
BS Hoàng Thị Diễm Tuyết (Phó giám đốc Bệnh viện Từ Dũ) khẳng định, thực hiện kỹ thuật mang thai hộ không khó, nhưng lại rất khó khăn trong việc thiết lập quy trình thực hiện.
Bệnh viện Từ Dũ đã thành lập Hội đồng khoa học kỹ thuật nhằm thông qua các chỉ định cụ thể cho các trường hợp được phép mang thai hộ, từ sàng lọc, tư vấn đến hoàn tất hồ sơ, thẩm định hồ sơ…
Tuy nhiên, đối với yêu cầu xác định người mang thai hộ phải là người thân thích cùng hàng thì ai là người xác nhận mối quan hệ này? Những giấy tờ tư pháp nào được coi là đủ đối với hồ sơ xin mang thai hộ?
Những trường hợp phụ nữ không có tử cung, không có trứng thì có được xin trứng của người khác để nhờ mang thai hộ hay không? Có được thực hiện mang thai hộ với người nước ngoài hay không?
Trường hợp hai vợ chồng đã có một con chung nhưng đứa con đó bị dị tật về thần kinh (down, bại não…), người vợ sau khi sinh bị băng huyết phải cắt bỏ tử cung thì có được phép nhờ mang thai hộ đứa con khác không? Người được nhờ mang thai hộ đã qua sinh nở nhưng không có hôn thú thì có được thực hiện không?...
BS Nguyễn Thị Ngọc Sương (Trưởng khoa Hiếm muộn, Bệnh viện Hùng Vương) lo ngại: Liệu có quản lý được số lần mang thai hộ của một người hay không? Luật quy định người mang thai hộ chỉ được mang thai hộ 1 lần, nhưng liệu sau vài năm họ lại mang thai hộ thì có kiểm soát được hay không?
ThS Nguyễn Hồng Hải (Vụ Pháp luật dân sự - kinh tế, Bộ Tư pháp) cho biết, các bệnh viện không nên đặt nặng nề quá việc xác định thân nhân của người mang thai hộ. Việc đó thuộc trách nhiệm của người nhờ mang thai hộ.
Đối với trường hợp con chung của hai vợ chồng bị dị tật bẩm sinh, luật vẫn xác định hai vợ chồng đã có con và không được phép nhờ mang thai hộ. Điều này liên quan đến nhân quyền bởi cho dù đứa trẻ có tật nguyền nhưng vẫn phải đảm bảo đủ quyền và lợi ích của đứa bé.
Hiện nay Chính phủ đang xây dựng mã số định danh cá nhân, trong đó sẽ lưu lại thông tin chi tiết của từng cá nhân, do đó sẽ thuận lợi hơn trong việc xác định thân thích cùng hàng cũng như kiểm soát được người đó đã từng mang thai hộ hay chưa.
Ông Hải cũng đề xuất HOSREM cần nghiên cứu đưa ra một điều kiện giao dịch chung, hợp đồng mẫu trong việc mang thai hộ, có như vậy mới tránh được những rủi ro về pháp lý.
Thứ trưởng Nguyễn Việt Tiến nhấn mạnh, trước hết các bệnh viện, cơ sở y tế thực hiện mang thai hộ và các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản phải tuân thủ đúng các quy định của luật pháp.
Phụ nữ độc thân được phép mang thai hộ với điều kiện phải có xác nhận của chính quyền địa phương về tình trạng độc thân của mình.
Pháp luật Việt Nam chỉ cho phép mang thai hộ bằng trứng và tinh trùng của cặp vợ chồng đó chứ chưa cho phép mang thai bằng trứng hoặc tinh trùng của người khác, cũng như chưa cho phép vợ chồng có con khuyết tật được mang thai hộ.
Tuy nhiên, xét về khía cạnh nhân đạo, đây là những vấn đề khá bất cập. Như trường hợp vợ chồng có con khuyết tật xin được mang thai hộ để có được một đứa con khỏe mạnh, thì chính đứa con này sẽ là người chăm sóc cha mẹ lúc về già cũng như chăm sóc người anh, người chị khuyết tật kia.
GS Tiến nhận định, khi bắt tay vào làm thực tế, gặp phải những vấn đề nào còn bất cập, các bệnh viện có thể đề xuất để Bộ trình Chính phủ sửa đổi cho phù hợp.