Cần có chiến lược đưa logistic Việt Nam ngang tầm khu vực

Tại hội thảo “Phát triển hạ tầng, hệ thống thông tin và ứng dụng công nghệ thông tin trong logistics” tổ chức ngày 19/10 tại TPHCM, bà Đinh Thị Bảo Linh, Phó giám đốc Trung tâm thông tin công nghiệp và thương mại thuộc Bộ Công thương cho biết, ở khu vực châu Á, Trung Quốc được biết đến là quốc gia rất mạnh về logistics; Singapore cũng là nước phát triển mạnh nhất tại Đông Nam Á.

Ngoài ra, Thái Lan cũng đặt mục tiêu trở thành trung tâm logistics của ASEAN, thậm chí họ đặt mục tiêu logistics tiểu vùng sông Mêkông mở rộng là thị trường nội địa của họ.

Trong Quyết định 200/QĐ-TTg năm 2017 của Chính phủ về phê duyệt kế hoạch hành động nâng cao năng lực cạnh tranh và phát triển dịch vụ logistics Việt Nam đến năm 2025 thể hiện mong muốn Việt Nam thành đầu mối logistics của khu vực.

Tuy nhiên, theo bà Linh, Việt Nam chưa có mục tiêu và liệu đến năm 2025 Việt Nam có thể đạt được 10% trên tổng doanh thu thị trường logistics ASEAN hay không? Và để đạt được mục tiêu đó, ngành logistics phải có chiến lược tổng thể và căn cơ để giải quyết vấn đề.

Theo bà Linh, để đạt được mục tiêu đề ra, ngoài việc phát triển lượng hàng nội địa, phải thu hút được lượng hàng từ bên ngoài vào như từ Campuchia, Thái Lan, Lào… kể cả tạm nhập tái xuất.

Việt Nam có điều kiện để thực hiện được điều vừa nêu, bởi các loại hình vận tải đường biển, đường hàng không, đường sắt của Việt Nam đều khá thuận lợi; cơ hội phát triển thương mại giữa Việt Nam-ASEAN, Việt Nam- Trung Quốc, ASEAN+3 (ASEAN và Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc)…, là rất lớn.

Thị trường Việt Nam- ASEAN, sau 20 năm Việt Nam là thành viên ASEAN, trao đổi thương mại đã tăng gấp 7 lần. Các khu vực đông bắc Thái Lan, đông bắc Campuchia, nam Lào và Myanmar, hiện nay và thời gian tới vẫn đang tập trung nhập khẩu các mặt hàng Việt Nam đang có thế mạnh như máy móc, dầu khí, sắt thép, phân bón, đồng thời các nước này cũng cần xuất khẩu quá cảnh qua khu vực miền Trung Việt Nam những mặt hàng là ưu thế của họ.

Ngoài ra, sự hình thành của các khu kinh tế cửa khẩu, khu công nghiệp vùng biên..., cũng sẽ tác động đến dòng hàng qua lại giữa các nước. Logistic Việt Nam cần tận dụng lợi thế sẵn có của và các hoạt động về hợp tác song phương trong khu vực để tăng thêm lợi thế đó.

Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là phải phát triển được đội ngũ doanh nghiệp logistics mạnh và kiến tạo được môi trường kinh doanh tốt cho hoạt động logistics; kèm theo đó là hỗ trợ về tài chính, công nghệ, xúc tiến thương mại, đầu tư...

Ông Nguyễn Thanh Hân, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Đối tác Chân thật gợi ý, cần có quy hoạch, tạo điều kiện, đặc biệt là cho các doanh nghiệp khởi nghiệp để họ có cơ hội tham gia nhằm cạnh tranh được với các đơn vị nước ngoài cũng như cần có cơ chế chính sách minh bạch về lĩnh vực logistics và gợi ý nên chăng có quy hoạch cụm công nghiệp logistics?

Theo ông Hân, từ quy hoạch cụm công nghiệp logistics, Nhà nước hoặc các chủ đầu tư lớn có thể đầu tư xây dựng, còn các doanh nghiệp có thể khai thác, vận hành trong cụm logistics đó, sẽ hiệu quả hơn.

Bên cạnh những giải pháp cải thiện môi trường chính sách, cần chú trọng đầu tư hơn nữa về cơ sở hạ tầng công nghệ, thông tin, thương mại cho ngành logistics.

Ở Việt Nam, chi phí sử dụng dịch vụ logistics hiện chiếm khoảng 20% GDP, trong khi mức độ đóng góp giá trị kinh tế của ngành chỉ chiếm khoảng 2-3% GDP. Mục tiêu đến năm 2025, tỷ trọng đóng góp của ngành dịch vụ logistics vào GDP đạt từ 8 - 10%, tốc độ tăng trưởng đạt 15 - 20%.

Tuy nhiên, lĩnh vực này dường như vẫn còn bỏ ngỏ cho các nhà đầu tư nước ngoài, từ các dịch vụ vận chuyển hàng hóa bằng đường biển, đường hàng không, các dịch vụ gom hàng, khai thác kho bãi đến việc xây dựng các chuỗi cung ứng…

Thống kê của Hiệp hội doanh nghiệp Dịch vụ logistics Việt Nam cho thấy, cả nước hiện có hơn 1.300 doanh nghiệp logistics đang hoạt động; trong đó, 80% là các doanh nghiệp logistics nội địa nhưng chỉ chiếm 20% thị phần logistics tại Việt Nam. 80% thị phần còn lại thuộc về các doanh nghiệp logistics có vốn đầu tư nước ngoài.

Nhiều tập đoàn logistics hùng mạnh trên thế giới đã và đang từng bước xâm nhập, chiếm lĩnh thị trường nước ta như Tập đoàn APL, OOCL, Mitsui OSK Line, Maerks Logistics, NYK Logistics… 

Các hãng này không chỉ cung cấp đầy đủ các loại dịch vụ từ vận tải quốc tế đến vận tải nội địa mà còn có mạng lưới quốc tế rộng, tài chính mạnh và hệ thống công nghệ thông tin hiện đại.

Trong khi đó, các doanh nghiệp logistics Việt Nam hiện chỉ thực hiện được một phần rất nhỏ trong chuỗi các hoạt động nói trên, hoặc chỉ là nhà thầu phụ cho các nhà đầu tư logistics nước ngoài.