Căn bệnh gây xơ gan, ung thư gan ở người không uống rượu bia

Anh Hoàng Vũ T. (26 tuổi, trú Hoàng Mai, Hà Nội) bị men gan tăng cao. Bác sĩ siêu âm thấy tình trạng gan nhiễm mỡ của T. rất lớn.

T. bị  béo phì từ khi còn học cấp 3. Dù tăng cân nhanh nhưng T. vẫn thích thức ăn nhanh, đồ chiên rán, giàu chất béo. Trong đợt giãn cách năm ngoái, T. tăng cân phi mã 15 kg, từ 80 kg lên 95 kg.

Tình trạng thừa cân béo phì cũng làm cho gan của T. phải gánh theo lượng mỡ rất lớn. Mỡ đã xâm chiếm gan rất nặng nề. Nếu tình trạng béo phì còn kéo dài, rất có thể bệnh nhân sẽ phải đối diện với tình trạng xơ gan.

Chị Nguyễn Thị L. (31 tuổi, trú tại Hà Nội) tìm tới bác sĩ vì gần đây hơi mệt, da vàng. Kết quả siêu âm, xét nghiệm cho thấy bệnh nhân còn trẻ nhưng đã mỡ máu cao, gan nhiễm mỡ.

Chị L. cho biết trước đây chị cao 1, 56 mét, nặng 49 kg nhưng sau sinh hai bé thì 6,7 năm nay cân nặng của chị lúc nào cũng ở ngưỡng trên 60 kg. Cân nặng quá khổ không chỉ khiến chị L. tự ti mà còn rước theo nhiều bệnh đi kèm. Bác sĩ cho biết trường hợp của chị L. phải giảm béo để giảm mỡ máu và giảm tình trạng gan nhiễm mỡ.

PGS Bùi Hữu Hoàng – Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM cho biết gan nhiễm mỡ, rối loạn mỡ máu rất hay gặp trong các chương trình khám tổng quát của các cơ quan. PGS Hoàng cho biết ngay cả nhân của BV Đại học Y Dược TP.HCM khi khám định kỳ cũng bị các rối loạn chuyển hoá này.

Có thể phát hiện gan nhiễm mỡ qua siêu âm gan.

Gan nhiễm mỡ là lượng mỡ trong gan tích tụ trên 5% thể tích của gan. Người uống rượu dễ bị gan nhiễm mỡ nhưng có nhóm bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu cũng đang gia tăng.

Nhiều người đi khám sức khoẻ định kỳ qua siêu âm gan họ cũng thấy gan bóng, sáng hơn dù các xét nghiệm khác hoàn toàn bình thường. Do mỡ tích tụ trong gan chưa gây ra ảnh hưởng hoạt động của gan, hay gọi là gan nhiễm mỡ đơn thuần. Lượng mỡ tăng lên ảnh hưởng tới hoạt động của gan, làm gan bị tổn thương có thể dẫn tới gan mãn tính, xơ gan.

Gan nhiễm mỡ không do rượu hay gặp người bệnh béo phì, rối loạn lipid máu, hội chứng chuyển hoá đặc biệt ở người có vòng bụng to.

Tại Hoa Kỳ, người ta cũng thấy gan nhiễm mỡ có liên quan tới đường fructose. Lượng đường này từ hoa quả. BS Hoàng cho biết nếu bạn ăn trái cây ăn thông thường thì không sao nhưng ăn nhiều dưới dạng ép thì khiến lượng đường fructose chuyển hoá trong gan rất nhanh cũng làm yếu tố tăng gan nhiễm mỡ. Ngoài ra, các loại đường sử dụng trong công nghiệp thực phẩm ở nước ngọt, thực phẩm chứa đường cũng làm gia tăng rối loạn chuyển hoá ở gan và gây ra tình trạng tích tụ mỡ ở gan.

Tích tụ mỡ ở gan cũng là nguyên nhân dẫn tới xơ gan. PGS Hoàng cho biết thực tế qua khám chữa bệnh có những bệnh nhân không uống rượu, không bị viêm gan virus nhưng hồi cứu thì bệnh nhân này đều béo phì hoặc đái tháo đường lâu năm.

PGS Nguyễn Anh Tuấn  - Phó Viện trưởng Viện Phẫu thuật Tiêu hóa - kiêm Chủ nhiệm khoa Phẫu thuật Ống Tiêu hóa bệnh viện Trung ương Quân đội 108 – cho biết, Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ béo phì thấp nhất thế giới. Tuy nhiên tỷ lệ người béo phì, thừa cân cũng không ngừng gia tăng trong khoảng 2 thập kỷ trở lại đây.

Theo PGS Tuấn,  ở người béo phì, lượng mỡ trong cơ thể dư thừa có xu hướng tích tụ tại gan, nên dẫn tới gan nhiễm mỡ. Gan nhiễm mỡ không phải bệnh lý đặc biệt nguy hiểm, nhất là khi bệnh ở giai đoạn đầu. Tuy nhiên, khi bệnh biến chứng sang xơ gan, mức độ ảnh hưởng của bệnh tăng nhanh, việc kiểm soát và điều trị càng khó khăn hơn. Biến chứng gan nhiễm mỡ còn có thể dẫn đến ung thư gan.

Ngoài những biến chứng trên gan, gan nhiễm mỡ còn khiến người bệnh có nguy cơ cao gặp phải các bệnh lý, rối loạn ngoài gan khác như: ung thư đại - trực tràng, bệnh chuyển hóa như loãng xương, thiếu hụt Vitamin D, bệnh dự trữ glycogen, loạn dưỡng mỡ… Những biến chứng này kết hợp ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và đe dọa tính mạng người bệnh.    

Khi bị gan nhiễm mỡ bệnh nhân không có triệu chứng. Một số người gan to hơn thì hơi đau hạ sườn phải. PGS Hoàng khuyến cáo với người béo phì, vòng bụng to nên kiểm tra gan nhiễm mỡ để có biện pháp can thiệp kịp thời.

Khánh Chi