Xây dựng nông thôn mới ở An Giang: Một số chỉ tiêu đạt nhưng... thiếu bền vững

Ngành nông nghiệp chưa được đầu tư xứng tầm

Ông Nguyễn Sĩ Lâm, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh An Giang cho biết: An Giang có vị trí tâm điểm vùng Tứ giác Long Xuyên nền kinh tế phát triển chủ yếu dựa trên nền tảng nông nghiệp. Tỷ trọng nông nghiệp chiếm phần lớn trong cơ cấu kinh tế, chủ yếu vẫn còn ở quy mô sản xuất vừa và nhỏ, giá trị sản xuất và hiệu quả kinh tế chưa cao, thiếu ổn định.

"Các lĩnh vực thế mạnh như nông nghiệp, du lịch chưa được đầu tư đúng mức nên chưa khai thác hết tiềm năng kinh tế, nguồn thu còn nhiều khó khăn chưa đáp ứng nhu cầu đầu tư phát triển ở địa phương", ông Lâm nói.

Mặc dù, tỉnh An Giang luôn nhận thức rõ việc xây dựng nông thôn mới có ý nghĩa cực kỳ quan trọng để phát triển kinh tế-văn hóa-xã hội, gắn với bảo vệ môi trường, xây dựng hệ thống chính trị cơ sở, giữ vững an ninh, trật tự an toàn xã hội ở nông thôn… nhằm mục tiêu nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân.

“Đây là nhiệm vụ khá nặng nề, trong điều kiện xuất phát điểm tỉnh An Giang rất thấp với trên 90% số xã đạt dưới 5 tiêu chí, chịu ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, thị trường tiêu thị sản phẩm nông nghiệp bấp bênh, điều kiện ngân sách và huy động nguồn lực xã hội còn nhiều khó khan”, ông Lâm cho biết thêm.

Cùng quan điểm, theo lãnh đạo Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh An Giang, trong điều kiện tỉnh còn phải hưởng trợ cấp của trung ương, nhu cầu về vốn để đầu tư nâng cấp cơ sở hạ tầng nhằm thúc đẩy kinh tế, xã hội của tỉnh phát triển là rất lớn. Do đó, tỉnh An Giang bắt buộc phải dành 22,34% tổng nguồn vốn do cấp tỉnh quản lý, khoảng 2.860 tỷ để đầu tư cho các dự án thuộc chương trình xây dựng nông thôn mới.

Mặc dù đã dành ra 1/5 nguồn vốn, cân đối phân bổ nguồn vốn ngân sách tỉnh cho xây dựng nông thôn mới nhưng vẫn chưa đáp ứng nguồn vốn để xây dựng hoàn chỉnh các công trình trường học để đạt được tiêu chí này trong xây dựng nông thôn mới.

Bên cạnh đó, kinh tế tập thể tuy được chú trọng phát triển nhưng hiệu quả chưa cao, kinh tế trang trại, gia trại ở quy mô nhỏ; việc thu hút đầu tư của các doanh nghiệp vào nông thôn còn hạn chế, nguồn lực đầu tư cho nông thôn mới chưa đáp ứng nhu cầu.

Các yếu tố khách quan như giá cả các mặt hàng nông sản, thủy sản thiếu ổn định, thị trường đầu ra đôi lúc gặp khó khăn, tình hình dịch bệnh diễn biến phức tạp, ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, gây khó khăn cho quá trình chuyển dịch cơ cấu nội ngành.

Cũng theo ông Nguyễn Sĩ Lâm, để thành công trong quá trình xây dựng nông thôn mới trong điều kiện gặp nhiều khó khăn, tỉnh An Giang đã chọn bước đi, giải pháp tối ưu nhất, phù hợp với điều kiện xuất phát điểm của địa phương.

Cụ thể, An Giang chọn xã điểm, huyện điểm chỉ đạo thực hiện để rút kinh nghiệm và nhân rộng; tập trung phát triển liên kết sản xuất, đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi theo hướng công nghệ cao, nhằm nâng cao thu nhập tạo sự ổn định khu vực nông thôn và tạo nguồn lực cho đầu tư xây dựng nông thôn mới trước mắt và lâu dài.

Bên cạnh đó, tỉnh  An Giang cũng đang tập trung phát triển nông thôn mới gắn với việc khai thác triệt để thế mạnh của địa phương như: Phát triển du lịch sinh thái, du lịch tâm linh, phát triển mới các khu, cụm công nghiệp, nông nghiệp công nghệ cao, đặc biệt là các sản phẩm truyền thống, đặc trưng của địa phương từ Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP).

Nhiều chỉ tiêu đạt nhưng thiếu bền vững

Đánh giá về 10 năm xây dựng nông thôn mới ở địa phương, theo báo cáo nhanh của UBND tỉnh An Giang, tính đến đầu tháng 9/2019, An Giang đã có 54/119 xã đạt chuẩn xã nông thôn mới đạt tỷ lệ 45,38%, bình quân toàn tỉnh đạt 15 tiêu chí/xã (tăng 8,74 tiêu chí/xã so với giai đoạn 2010 - 2015), có 11 xã đạt chuẩn trước lộ trình và toàn tỉnh không còn xã dưới 9 tiêu chí.

Ngoài ra, An Giang cũng là tỉnh đầu tiên tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long có 3 đơn vị cấp huyện hoàn thành chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới. Theo đó, huyện Thoại Sơn là huyện nông thôn mới và hai thành phố Long Xuyên, Châu Đốc hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới được Thủ tướng Chính phủ công nhận.

Theo kế hoạch của UNND tỉnh An Giang đề ra, đến tháng 12/2019, toàn tỉnh An Giang phải có thêm 7 xã đạt chuẩn, nâng tổng số lên 61/119 xã đạt chuẩn xã nông thôn mới, đạt tỷ lệ 51,26% (tăng 48 xã so với giai đoạn 2011 - 2015) và hoàn thành mục tiêu Chương trình sớm hơn 1 năm so với lộ trình, kế hoạch của tỉnh.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu qua 10 năm xây dựng nông thôn mới, ông Nguyễn Sĩ Lâm, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh An Giang cũng chỉ ra một số khó khăn mà An Giang phải đối mặt trong quá trình xây dựng nông thôn mới như: chuyển dịch cơ cấu lĩnh vực nông nghiệp chưa thật sự đột phá.

"Việc thực hiện liên kết trong sản xuất giữa doanh nghiệp và nông dân được hình thành bước đầu đã đem lại những kết quả nhất định. Tuy nhiên, mối liên kết này vẫn còn thiếu tính bền vững, nhất là khi giá bán sản phẩm trên thị trường biến động theo hướng giảm thì phần thiệt hại luôn thuộc về người nông dân trực tiếp sản xuất, nên việc đầu tư tái sản xuất mở rộng quy mô còn hạn chế", ông Lâm cho biết.

Được biết, trong giai đoạn 2011-2019, tốc độ tăng trưởng ngành nông nghiệp của tỉnh An Giang khoảng 2%/năm; cơ cấu ngành nông nghiệp chuyển dịch từ 40,99% vào năm 2011 xuống còn 32,16% vào năm 2018. Một số chỉ tiêu trong xây dựng nông thôn mới như: bảo hiểm y tế, môi trường, thu nhập, hộ nghèo tuy đạt nhưng tỷ lệ chưa cao hoặc thiếu bền vững.

Cụ thể, đối với thu nhập với chuẩn quy định thu nhập bình quân/người là 41 triệu đồng, nhưng qua điều tra năm 2018 An Giang có 85/119 xã đạt tiêu chí thu nhập chiếm tỷ lệ 71,43%, nhưng vẫn còn 34 xã chưa đạt tiêu chí thu nhập.

Đáng chú ý về tiêu chí hộ nghèo, đến tháng 9/2019, An Giang vẫn còn 35/119 xã chưa đạt tiêu chí hộ nghèo và chỉ có 71/119 xã đạt tiêu chí về môi trường và an toàn thực phẩm chiếm tỷ lệ 59,66%. Hiện An Giang vẫn còn 30/119 xã chưa đạt chỉ tiêu tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế…

Ngoài ra, trong quá trình xây dựng nông thôn mới, vẫn còn một bộ người dân chưa thông hiểu được chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước về nông nghiệp, nông dân, nông thôn, chưa nhiệt tình tham gia tổ chức thực hiện, còn tư tưởng ỷ lại, trông chờ vào sự hỗ trợ của Nhà nước. Việc huy động nguồn lực trong dân có lúc gặp không ít khó khăn.

Điều kiện hạ tầng kinh tế - xã hội trước khi thực hiện Chương trình, tỷ lệ đạt chuẩn thấp, thiếu sự đồng đều giữa các địa phương, đặc biệt là hệ thống đường giao thông nông thôn, trường học, cơ sở vật chất văn hóa, môi trường, cần nguồn lực đầu tư lớn.

Do đó, một số chỉ tiêu xây dựng nông thôn mới tại An Giang tuy đạt nhưng tỷ lệ chưa cao hoặc thiếu bền vững như: Bảo hiểm y tế, môi trường, thu nhập, hộ nghèo và cơ cấu nông nghiệp của tỉnh chưa thực sự đột phá.

*Được biết, tỉnh An Giang có diện tích 3.536,7 km², bằng 1,03% diện tích cả nước và đứng thứ 4 so với 13 tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, có vị trí địa lý: Phía đông giáp tỉnh Đồng Tháp; Phía bắc và tây bắc giáp hai tỉnh Kandal và Takéo của Campuchia (với đường biên giới dài gần 104 km); Phía tây nam giáp tỉnh Kiên Giang và phía nam giáp thành phố Cần Thơ.

An Giang là tỉnh có dân số đông nhất ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long, đồng thời cũng là tỉnh có dân số đông thứ 6 tại Việt Nam (sau Thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Thanh Hóa, Nghệ An và Đồng Nai). Một phần diện tích của tỉnh An Giang nằm trong vùng tứ giác Long Xuyên.

Tính đến ngày 9/8/2019, dân số toàn tỉnh An Giang là 2.164.200 người, mật độ dân số 612 người/km². Đây cũng là tỉnh có dân số đông nhất khu vực đồng bằng sông Cửu Long.