Việt Nam chặn đứng những “đường ngầm” chuyển tiền bẩn của tội phạm

Ảnh minh họa

“Rửa tiền” là hình thức tội phạm mang tính chất quốc tế làm tổn hại đến quốc gia. Do giao dịch trên thị trường vẫn chủ yếu bằng tiền mặt nên nhiều tổ chức cảnh báo Việt Nam sẽ là điểm đến của tội phạm rửa tiền lợi dụng hoạt động.

Điểm mặt những "đường ngầm" vận chuyển tiền bẩn

Việt Nam có thể sẽ đối mặt với những chiêu rửa tiền rất tinh vi của tội phạm. "Tiền bẩn" sẽ được vận chuyển bằng nhiều con đường khác nhau, tuy nhiên sẽ tập trung vào 3 "đường ngầm" dưới đây.

Theo Báo cáo Kiểm soát ma túy toàn cầu, có bằng chứng chứng minh một khối lượng lớn tiền mặt đã được vận chuyển dưới hình thức xách tay vào Việt Nam, điều này là hợp pháp nếu như các khoản tiền này được khai báo. Việt Nam không có đòi hỏi bất cứ một thông tin nào liên quan đến nguồn gốc hay việc sử dụng các khoản tiền được đưa vào Việt Nam.

Việt Nam đang đối mặt với một làn sóng ngầm rửa tiền từ nước ngoài chuyển về dưới dạng kiều hối hoặc “xách tay”. 

Con "đường ngầm" thứ 2 tội phạm rửa tiền hay sử dụng đó là ngân hàng. Cũng có nhiều trường hợp người nước ngoài mở tà khoản tại ngân hàng nhưng sau đó rút ngay ra những khoản tiền có giá trị lớn. Có trường hợp người nước ngoài thuê và sử dụng các hộ chiếu giả để rút tiền. Vì vậy, ngân hàng rất khó kiểm soát các giao dịch thực tế của khách hàng. 

Phần lớn các đồng tiền phi pháp qua hệ thống ngân hàng đều trở thành tiền sạch. Vì thế người ta gọi hệ thống ngân hàng là cỗ máy rửa tiền cho bọn tội phạm.

Lực lượng cảnh sát quốc tế Interpol cũng đưa ra cảnh báo, trong những năm qua, đã xuất hiện một số vụ rửa tiền thông qua việc chuyển tiền có nguồn gốc bất hợp pháp từ nước ngoài vào Việt Nam. Đặc biệt, một số đối tượng, băng nhóm tội phạm người gốc Phi vào Việt Nam sử dụng giấy tờ giả mở tài khoản tại các ngân hàng thương mại để đồng bọn ở nước ngoài chuyển tiền vào, sau đó rút hết tiền trong các tài khoản này.

Điển hình là vụ rửa tiền xuyên quốc gia đã được Công an Đà Nẵng phát hiện vào tháng 10/2008, bắt được thủ phạm là Baggio Carlitos Linska, quốc tịch Mozambique khi tên này đến chi nhánh một ngân hàng thương mại tại Đà Nẵng mở cùng lúc 2 tài khoản. Ngay sau khi mở được tài khoản, lập tức có hơn 4,1 tỷ đồng được chuyển vào. Điều đáng nghi ngờ là, đối tượng này tức tốc làm thủ tục để rút tiền. Nhận thấy giao dịch bất thường, cơ quan điều tra đã vào cuộc và xác minh số tiền trên là khoản tiền bọn tội phạm đánh cắp từ một tài khoản nước ngoài. Sau đó chuyển vào Việt Nam qua hai chi nhánh ngân hàng thương mại tại Đà Nẵng và Bà Rịa – Vũng Tàu.

Một trường hợp tiêu biểu khác là từ tháng 4/2004 đến tháng 7/2006, các cơ quan chức năng đã phát hiện James Edmund Corbett (công dân Australia, tạm trú tại phường Linh Trung, quận Thủ Đức, Thành phố Hồ Chí Minh) có dấu hiệu bất thường, nghi vấn là rửa tiền. James E.Corbett đã mở các tài khoản vãng lai USD tại một số ngân hàng ở Thành phố Hồ Chí Minh, thông qua các tài khoản này, đã nhận hơn 3,2 triệu USD từ nước ngoài chuyển vào Việt Nam, sau đó lần lượt chuyển cho một số công ty ở Việt Nam và ở nước ngoài.

Ngoài chuyển tiền mặt, qua kênh ngân hàng, tội phạm còn lợi dụng rửa tiền qua lĩnh vực kim loại quý và đá quý Khu vực bán lẻ vàng phần lớn chưa được quản lý. Thực tế, vàng được sử dụng như tiền trong lĩnh vực bất động sản. Cùng với những vụ lừa đảo liên quan đến bất động sản trong lịch sử và xu hướng các cửa hàng kinh doanh vàng bạc, trang sức, các dịch vụ chuyển tiền thì lĩnh vực này tiếp tục là đối tượng bị lạm dụng để chuyển đổi, vận chuyển và pha trộn các khoản tiền bất hợp pháp.

Chặn đứng “đường ngầm” chuyển tiền bẩn

Để chặn đứng “đường ngầm” vận chuyển tiền mặt của tội phạm rửa tiền, mới đây, Bộ Tài chính đã ban hành Thông tư 120 trong đó quy định chi tiết đối với đối tượng mang theo ngoại tệ tiền mặt, đồng Việt Nam bằng tiền mặt, kim loại quý, đá quý, công cụ chuyển nhượng, mang vàng xuất cảnh, mang vàng nhập cảnh phải khai báo hải quan theo quy định tại Thông tư 35 của Ngân hàng Nhà nước ban hành năm 2013 và Thông tư 11 của Ngân hàng Nhà nước ban hành năm 2014.

Theo đó, người mang theo ngoại tệ có trị giá trên 5.000 USD hoặc ngoại tệ khác tương đương hoặc mang trên 15.000.000 đồng Việt Nam; mang theo hối phiếu, séc hoặc kim loại quý (bạc, bạch kim và các loại hợp kim có bạc, bạch kim), đá quý (kim cương, ruby, sapphire) có giá trị từ 300 triệu đồng Việt Nam trở lên; mang theo vàng trang sức, mỹ nghệ có trọng lượng từ 300 gram trở lên phải khai báo hải quan. 

Theo nội dung Thông tư 35 về hướng dẫn thực hiện quy định về phòng chống rửa tiền đã được Ngân hàng Nhà nước ban hành, yêu cầu các cá nhân, tổ chức phải khai báo thông tin cá nhân, xuất trình chứng minh thư (CMT)… khi mua, bán vàng với những giao dịch có giá trị lớn từ 300 triệu đồng trở lên sẽ phải báo cáo với cơ quan phòng chống rửa tiền về thông tin khách hàng.

Về giao dịch mua bán vàng bạc, kim loại quý có giá trị quy đổi từ 300 triệu đồng tiền mặt, ông giải thích, dù khách hàng giao dịch một hay nhiều lần, miễn là trong một ngày tổng số tiền giao dịch quy đổi giá trị từ 300 triệu đồng trở lên là buộc phải khai báo thông tin cá nhân, xuất trình CMT … để từ đó cửa hàng, đại lý kinh doanh vàng bạc nhận diện được khách hàng mua bán, giao dịch và lấy đó là cơ sở để báo cáo lên cơ quan phòng chống rửa tiền quốc gia.