Vì sao Chí Trung, Minh Hằng "trượt" danh hiệu NSND?

NSND Phạm Thị Thành là một trong những người sáng lập lên Nhà hát Tuổi trẻ. Bà cũng được coi là một trong "tứ trụ" đạo diễn của sân khấu phía Bắc, bên cạnh Doãn Hoàng Giang, Lê Hùng, Đoàn Anh Thắng. (Ảnh: Viết Thịnh)

Xung quanh những tranh cãi về việc bình xét, phong tặng danh hiệu NSƯT, NSND Phóng viên Infonet đã có cuộc trò chuyện với NSND Phạm Thị Thành- người phụ nữ mang tầm vóc lớn của nghệ thuật sân khấu Việt Nam, bản thân bà cũng từng là người "cầm cân nảy mực" trong việc xét duyệt danh hiệu cao quý này.

Những ngày gần đây, câu chuyện bình xét, phong tặng danh hiệu NSƯT, NSND trong đó có nhiều nghệ sĩ tên tuổi vẫn ‘trượt’ đang là tâm điểm của dư luận. Bà có ý kiến gì?

Tôi có nhiều lần làm việc trong Hội đồng bình xét nghệ sĩ nhân dân, nghệ sĩ ưu tú chính bản thân tôi cũng thấy có nhiều điểm chưa hợp lý lắm.

Nhiều nghệ sĩ rất giỏi, rất tài năng, họ để lại dấu ấn trong lòng công chúng. Họ mong mỏi được công nhận để tiếp tục ra sức đem tâm lực của mình ra cống hiến cho nghệ thuật là một điều hoàn toàn chính đáng.

Có trường hợp nghệ sĩ mất rồi mới được "đặc cách" phong tặng danh hiệu muộn màng như trường hợp của danh hài Văn Hiệp và thời gian gần đây là NSƯT Anh Dũng... thật xót xa, thiệt thòi.

Trường hợp nghệ sĩ tên tuổi như NSƯT Chí Trung, NSƯT Minh Hằng cũng bị ‘trượt’ xét duyệt phong tặng danh hiệu NSND. Bà thấy thế nào?

Tôi biết Chí Trung và Minh Hằng từ khi 2 em mới "mon men" vào nghề, cách đây cũng phải mấy chục năm rồi.

Tôi nhớ khi Chí Trung ngoài 20 tuổi, em thành công với vai Rô-mê-ô trong vở Rô-mê-ô và Giu-li-et. Rồi tới vở Mùa hạ cuối cùng của Lưu Quang Vũ, Trung vừa diễn hay, vừa hát tốt. Các vai diễn sau này Chí Trung đều biểu diễn khá thành công.

Còn Minh Hằng khi 20 tuổi, em đã thể hiện xuất sắc trong vai một bé trai của vở Đứa con tôi. Hằng lột tả được tính cách của nhân vật- một thằng con trai bướng bỉnh, thông minh. Vở diễn này được công chúng đón nhận tới mức được biểu diễn hơn 200 lần.

Sau đó, Hằng đóng nhiều vai do tôi dàn dựng tiêu biểu nhất là vợ Vũ Như Tô trong vở kịch cùng tên. Gần đây tôi xem Hằng đóng vai một bà già trong "Chân lý không ngã gục" của Đạo diễn Doãn Hoàng Giang vẫn rất đạt, đáng khen ngợi.

Đứng từ góc độ nghệ thuật tôi dành lời khen cho Chí Trung và Minh Hằng bởi ngoài phong độ không bị giảm sút, vai diễn nào cũng thể hiện thành công nhân vật, được khán giả yêu thích. Hai em còn từng là những tên tuổi hài giúp kéo khách tới cho Nhà Hát Tuổi trẻ trong nhiều năm liền.

Nếu quy đổi những cống hiến cho nghệ thuật, cho công chúng, việc dành được sự yêu mến từ khán giả... Chí Trung, Minh Hằng "thừa" xứng đáng được nhận danh hiệu nghệ sĩ nhân dân.

Các nghệ sĩ tên tuổi, được công chúng yêu mến vẫn ‘trượt’ xét phong tặng danh hiệu NSND bởi lý do chung là thiếu "huy chương". Bà có suy nghĩ gì?

Việc xét tặng từ trước đến nay vẫn chủ yếu căn cứ vào huy chương, giải thưởng của các nghệ sĩ khi tham gia các liên hoan.
Thực tế cho thấy nhiều người có khả năng, được công chúng, giới chuyên môn công nhận nhưng họ lại không có vai trong các dịp hội diễn, với trường hợp này nên đặc cách để xét tặng.
Điển hình là trường hợp NSƯT Diễm Lộc khán giả thủ đô chẳng những nhớ ngay hình tượng Thị Mầu độc đáo khó ai có thể lột tả, người thầy của nhiều nghệ sĩ nổi tiếng trong nghệ thuật chèo. Rồi thì NSƯT Diễm Lộc, bà "Súy Vân" này không hề có huy chương, nhưng nhắc đến công sức hay cái tên của bà trên sân khấu chèo thì ai cũng biết.

Nghệ sĩ có gợi ý nào cho việc xét tặng danh hiệu NSƯT, NSND?

Tôi nhớ rất rõ NSND- Đạo diễn Nguyễn Đình Nghi (Con trai Nhà thơ Thế Lữ) khi cùng ngồi xét duyệt danh hiệu NSƯT, NSND với tôi từng nói: "Xét một người nghệ sĩ có tài hay không là xét ở khả năng mà họ diễn xuất, sự yêu mến từ công chúng như thế nào chứ không phải tính toán từng thành tích của họ".

Phương châm này cần được chọn làm tiêu chí chủ chốt của việc xét duyệt.
 
Cũng có luồng ý kiến: "Hay chăng những người trong Hội đồng bình xét là NSND rồi lại không muốn cho ai là NSND nữa?". Bà nghĩ sao về điều này?

Tôi không nghĩ thế, tôi cho rằng trong Hội đồng bình xét có mặt những người không hiểu về nghệ thuật, không phải là nghệ sĩ nhưng lại có quyền chi phối quyết định phong tặng danh hiệu cao quý này là điều đáng buồn.

Cũng có ý kiến: Nghệ sĩ Nhân dân thì nên để cho nhân dân lựa chọn, bà thấy thế nào?

Tôi nghĩ rằng ở Việt Nam làm được điều này thì rất khó, bởi đa phần khán giả đi xem họ rất ngại bình luận, nhận xét một cách nghiêm túc hoặc có thể sẽ là những đánh giá hời hợt theo đám đông dẫn tới việc không khách quan, chính xác.

Vậy theo nghệ sĩ, người xứng đáng vào hội đồng xét chọn những danh hiệu cao quý này nên là ai?

Nên để cho những người có trình độ học thuật, kinh nghiệm nghệ thuật và có uy tín bình chọn. Những người này cũng cần nghe ngóng, gần gũi với quần chúng nhân dân và họ cũng phải là những khán giả thân thiết của các chương trình biểu diễn nghệ thuật.