Trung Quốc "hung hăng" trên Biển Đông: Liệu chân lý có thuộc về kẻ mạnh?

Phần tiếp theo TS Trần Công Trục trao đổi kỹ hơn về tình huống xấu nhất, Tòa trọng tài phán quyết có lợi cho Trung Quốc. Có thể xảy ra tình huống này không và nếu xảy ra hậu quả pháp lý sẽ ra sao?

Trong thực tế, sự thật, đúng sai không phải lúc nào cũng theo đúng quy luật, chân lý. Không phải lúc nào chân lý, công bằng cũng được thực hiện.

Sự thật, trước đây, đã có thời kỳ, trong thực tiễn quan hệ quốc tế, chân lý luôn thuộc về kẻ mạnh. Những nước nhỏ, ít dân, nhược tiểu luôn bị những cường quốc “bắt nạt”.

Chuyện đó ở thế kỷ trước thì vẫn thấy bình thường và rất thường xuyên diễn ra. Nhưng đến thế kỷ 21, nhân loại có những thiết chế, cộng đồng, hội nghị... khác nhau, mà ở đó, những nước nhược tiểu cũng có tiếng nói của mình. Tôi nghĩ, không phải chân lý lẽ phải không được bảo vệ.

Tuy nhiên, đặt tình huống chân lý, lẽ phải không được thực thi như những dự đoán có thể xảy ra với vụ Philippines kiện Trung Quốc là điều hoàn toàn dễ hiểu. Bởi vì, Mark Valencia là công dân Hoa Kỳ, ông quá hiểu sức mạnh của cường quốc trong việc bẻ cong chân lý, do vậy rất có thể dẫn đến những nhận định bi quan.

Mặt khác, trong xu thế toàn cầu hóa, mối quan hệ với các nước luôn có những lợi ích chồng chéo. Do đó, có không ít những tổ chức, cá nhân, thậm chí là quốc gia vẫn ủng hộ quan điểm sai trái của Trung Quốc ở Biển Đông. Trên thực tế, Trung Quốc luôn có sự vận động lôi kéo, có những chiến dịch bóp méo sự thật về vụ kiện với Philippines nói riêng và vấn đề Biển Đông nói chung.

Từ những lập luận trên cho thấy khả năng đặt ra là tòa trọng tài sẽ ra những phán quyết có lợi cho Trung Quốc. Nếu như vậy thì yếu tố chính trị đã thắng pháp lý. Đó là thứ chính trị cường quyền, chính trị nước lớn bắt nạt nước nhỏ. Nếu điều đó xảy ra, không khác gì việc trở lại thời kỳ các nước lớn lũng đoạn các tổ chức quốc tế.

Ví dụ mà ông Mark Valencia đưa ra về vụ kiện giữa Nicaragua và Mỹ là một ví dụ về sự lũng đoạn của Mỹ. Lúc đó Mỹ có thể làm được việc cản trở thực thi công lý vì thời kỳ đó thực lực của Mỹ và sự lũng đoạn của Mỹ rất mạnh. 

Còn bây giờ khác. Năm 1982, Mỹ không chịu ký vào Công ước Luật biển, mặc dù nhiều phiên họp diễn ra tại New York và nguồn đóng góp của Mỹ cho LHQ là rất lớn. Thế nhưng, Công ước vẫn có hiệu lực và ngày càng mở rộng nhiều quốc gia tham gia. Đây là một trong rất nhiều ví dụ về sự thay đổi này.

Tuy nhiên, khi ông Mark Valencia có đưa ra ví dụ và đặt ra tình huống Tòa án trọng tài sẽ có phán quyết có lợi cho Trung Quốc là chuyện có thể xảy ra trong thực tiễn nhân loại. Nếu điều đó xảy ra thì rõ ràng thế giới vẫn đang bị áp đặt, bị nô dịch bởi chính trị cường quyền, nhân loại sẽ đứng trước thảm họa ghê gớm.

Hồng Chuyên (thực hiện)